ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਧਰਮ

ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ, ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ, ਧਾਰਮਿਕ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ, ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤੇ ਧਰਮ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਰੁਤਬੇ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਦੇ ਹਨ, ਔਰਤਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸਖਤ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਧੀਨ ਰਹਿਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਮਾਨਤਾ ਵੱਲ ਤਰੱਕੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਸਾਰੇ ਧਰਮ ਲਿੰਗਕ ਮਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਬਾਕੀ ਸਮਾਜਾਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਰੇਕ ਧਰਮ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਹਨ ਜੋ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਬਦਲਾਅ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੇ ਹਨ।ਅਕਸਰ ਧਰਮ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੁਚਿੱਤੀਵਾਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਜੇ ਉੱਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਸਖ਼ਤ ਵਿਖਾਉਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸਤਰੀਆਂ ਦੀ ਮੁਕਤੀ ਲਈ ਆਖ਼ਰੀ ਰੁਕਾਵਟ ਵਜੋਂ ਧਰਮ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਕੁਝ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਬੁੱਧ ਧਰਮ

A high-ranking Bhikkhuni in the Chinese Buddhist tradition during an alms round.

ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਔਰਤ, ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰ, ਇਤਿਹਾਸ, ਮਾਨਵ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਨਾਰੀਵਾਦ ਵਰਗੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਤੋਂ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ੇ ਸੰਬੰਧੀ ਦਿਲਚਸਪੀਆਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਿਤੀ, ਬੋਧੀ ਸਮਾਜ 'ਚ ਘਰ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਰੂਪ 'ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ, ਬੁੱਧ ਧਰਮ 'ਚ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ 'ਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਭਵਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ, ਬੋਧੀ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਭਿੰਨਤਾ ਹੈ।

ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ

ਹਿੰਦੂ ਲਾੜੀ

ਦੁਰਗਾ ਪੂਜਾ ਬੁੱਤ,ਹੀਰਾਨੰਦਨੀ  ਬਾਗ, ਮੁੰਬਈ, ਭਾਰਤ, 2015.

ਸਿੱਖ ਧਰਮ

Volunteers preparing langar at the Golden Temple in Amritsar, India.

ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਮਰਦ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਇੱਕੋ ਸਿੱਕੇ ਦੇ ਦੋ ਪਹਿਲੂ ਹਨ। ਇਥੇ ਅੰਤਰ-ਸੰਬੰਧ ਅਤੇ ਅੰਤਰ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਵਿਅਕਤੀ ਔਰਤ ਤੋਂ ਜਨਮ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਔਰਤ ਮਰਦ ਦੇ ਬੀਜ ਵਿੱਚੋਂ ਜੰਮਦੀ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਆਪਣੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਔਰਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਸੰਪੂਰਨ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਉਸ ਔਰਤ ਦੇ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਜਿੰਦਗੀ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਭ ਕੁਝ ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨੇ 1499 ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ "ਇਹ ਇੱਕ ਔਰਤ ਹੈ ਜੋ ਨਸਲ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੀ ਹੈ" ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ "ਔਰਤ ਨੂੰ ਸ਼ਰਾਪ ਅਤੇ ਨਿੰਦਾ ਨਹੀਂ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਸਗੋਂ ਔਰਤ ਤੋਂ ਹੀ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਾਸਕ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।"

ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ

• Bahá'í Faith and gender equality
• Women as theological figures
• Women in Daoism

ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ

Position of Women in Buddhism: Spiritual and Cultural Activities

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ

• Spots of Light: Women in the Holocaust | Faith from an exhibition by Yad Vashem
• Women in Religion section of American Academy of Religion Archived 2013-01-12 at the Wayback Machine.
• Sociologyofreligion.net has a useful bibliography on this topic from the point of view of the social sciences