ਕਾਰਨੀਵਾਲਸਕ
ਕਾਰਨੀਵਾਲਸਕ ਇੱਕ ਸਾਹਿਤਕ ਵਿਧਾ ਹੈ ਜੋ ਹਾਸੇ-ਠੱਠੇ ਅਤੇ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸ਼ੈਲੀ ਜਾਂ ਮਾਹੌਲ ਦੀਆਂ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਢਾਹ ਲਾਉਂਦੀ ਅਤੇ ਮੁਕਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਮਿਖਾਇਲ ਬਾਖਤਿਨ ਦੀ ਰਚਨਾ ਦੋਸਤੋਵਸਕੀ ਦੀ ਪੋਇਟਿਕਸ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ "ਕਾਰਨੀਵਲ" ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਤਪੰਨ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਰਬੇਲਾਇਸ ਐਂਡ ਹਿਜ਼ ਵਰਲਡ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਾਖਤਿਨ ਲਈ, "ਕਾਰਨੀਵਲ" (ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਤਿਉਹਾਰਾਂ, ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਾਰਨੀਵਲ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਸਮੁੱਚਤਾ) ਸਮੂਹਿਕ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਦੋਨੋਂ ਪੱਧਰਾਂ 'ਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਟਿਲ ਅਤੇ ਵਿਭਿੰਨ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇਸਨੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ "ਸੰਕੇਤਕ ਠੋਸ ਇੰਦਰਿਆਵੀ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸਮੁੱਚੀ ਭਾਸ਼ਾ" ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ "ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਰਚੀ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਕਾਰਨੀਵਲ ਭਾਵਨਾ" ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਬਾਖਤਿਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਅਮੂਰਤ ਸੰਕਲਪਾਂ ਵਿੱਚ ਢੁਕਵੇਂ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੌਖਿਕ ਜਾਂ ਅਨੁਵਾਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਆਪਣੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਗੁਣਾਂ ਦੀਆਂ ਧੁਨੀਆਂ ਸਹਿਤ ਇੱਕ ਕਲਾਤਮਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਢਲ ਜਾਣ ਲਈ ਢੁਕਵੀਂ ਹੈ: ਇਹ, ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, "ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਢਾਲੀ" ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਬਾਖਤਿਨ ਇਸ ਪਰਿਵਰਤਨ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਕਾਰਨੀਵਲੀਕਰਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। [1] ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਾਹਿਤਕ ਰੂਪਾਂ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਫ੍ਰੈਂਕੋਇਸ ਰਾਬੇਲਾਇਸ, (ਗਾਰਗੈਂਟੁਆ ਅਤੇ ਪੈਂਟਾਗਰੁਏਲ ਦੇ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਪੁਨਰਜਾਗਰਣ ਲੇਖਕ) ਅਤੇ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਰੂਸੀ ਲੇਖਕ ਫਿਓਦਰ ਦੋਸਤੋਵਸਕੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਕਾਰਨੀਵਲੀਕਰਨ ਦੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਨਮੂਨੇ ਮੰਨਦਾ ਹੈ।
ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਕਾਰਨੀਵਲ ਭਾਵਨਾ
ਸੋਧੋ
ਬਾਖਤਿਨ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਕਾਰਨੀਵਲ ਸਮਝ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਜਾਣਿਆ ਪਛਾਣਿਆ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰ ਪਰਸਪਰ ਮੇਲਜੋਲ: ਕਾਰਨੀਵਲ ਅਕਸਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਥਾਂ ਜੋੜ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਭੇਦ ਸਮਾਜਿਕ-ਸ਼੍ਰੇਣੀਗਤ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਕਾਰਨ ਜੁਦਾ ਜੁਦਾ ਵਿਚਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ਼ ਵਾਹ ਪੈਣ ਦੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘੱਟ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦੂਰੀ ਦੇ ਮੁਅੱਤਲ ਹੋਣ ਨੇ ਸੁਤੰਤਰ ਆਪਸੀ ਮੇਲਜੋਲ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ।
- ਹਟ ਕੇ ਵਿਚਰਨਾ: ਰੁਤਬੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੇ ਭੰਗ ਹੋਣ ਨਾਲ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਜਿਤ ਵਿਵਹਾਰ ਵਰਜਿਤ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਦਤਮੀਜ਼ੀ ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਮੰਨੇ ਜਾਣ ਵਾਲ਼ੇ ਵਿਵਹਾਰ, ਇਸ਼ਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, "ਮਨੁੱਖੀ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਗੁਪਤ ਪੱਖਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ" ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
- ਕਾਰਨੀਵਲਿਸਟਿਕ ਮਿਲਣੀਆਂ: ਕਾਰਨੀਵਲ ਦਾ ਜਾਣਿਆ-ਪਛਾਣਿਆ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰ ਚੌਖਟਾ ਰੁਤਬੇ-ਮੁਤਾਬਕ ਵੰਡੀਆਂ ਵਾਲ਼ੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਦਵੈਤਵਾਦੀ ਜੁਦਾਈਆਂ - ਸਵਰਗ ਅਤੇ ਨਰਕ, ਪਵਿੱਤਰ ਅਤੇ ਅਪਵਿੱਤਰ, ਉੱਚਾ ਅਤੇ ਨੀਵਾਂ, ਮਹਾਨ ਅਤੇ ਛੋਟਾ, ਚਲਾਕ ਅਤੇ ਮੂਰਖ, ਆਦਿ - ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਮੁੜ-ਮਿਲ਼-ਰਹਿਣ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
- ਅਪਵਿੱਤਰਤਾ : ਕਾਰਨੀਵਲ ਵਿੱਚ, ਧਾਰਮਿਕਤਾ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ 'ਪਵਿੱਤਰਤਾ' ਦੀਆਂ ਅਧਿਕਾਰਤ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਲਈ ਸਤਿਕਾਰ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਤੋਂ ਮਹਿਰੂਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ - ਕੁਫ਼ਰ, ਅਸ਼ਲੀਲਤਾ, ਬੇਇੱਜ਼ਤੀ, 'ਹੇਠਾਂ ਧਰਤੀ ਤੱਕ ਲਿਆਉਣਾ', ਨਿੰਦਾ ਦੀ ਬਜਾਏ ਦੁਨਿਆਵੀ ਅਤੇ ਦੇਹੀ ਦਾ ਜਸ਼ਨ। [2]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Bakhtin, Mikhail (1984). Problems of Dostoevsky's Poetics. Minneapolis: University of Minnesota Press. p. 122.
- ↑ Bakhtin, Mikhail (1984). Problems of Dostoevsky's Poetics. Minneapolis: University of Minnesota Press. pp. 122-23, 130.