ਕਾਲਾਮੰਡਲਮ ਕਲਿਆਣੀਕੁੱਟੀ ਅੰਮਾ
ਕਲਮੰਡਲਮ ਕਲਿਆਣੀਕੁੱਟੀ ਅੰਮਾ (1915–1999) ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੇਰਲਾ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਮਹਾਂਕਾਲੀ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਮੋਹਿਨੀਅੱਟਮ ਨ੍ਰਿਤਕ ਸੀ।[1] ਰਾਜ ਦੇ ਮਲੱਪੁਰਮ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਤਿਰੁਣਾਵਿਆ ਦੀ ਵਸਨੀਕ, ਉਹ ਮੋਹਨੀਅੱਟਮ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਿਰਾਸ਼ਾਜਨਕ, ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਰਾਜ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਮੁੱਖਧਾਰਾ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਨਾਚ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਜ਼ਿੰਦਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਸੀ, ਇਸ ਨੂੰ ਰਸਮੀ ਢਾਂਚਾ ਅਤੇ ਸਜਾਵਟ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਸੀ।
ਕਲਿਆਣੀਕੁੱਟੀ ਅੰਮਾ, ਕੇਰਲਾ ਕਲਾਮੰਡਲਮ ਦੇ ਮੁਢਲੇ ਸਮੂਹ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਮਰਹੂਮ ਕਥਕਾਲੀ ਮਹਾਰਾਜਾ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਕਲਾਮੰਡਲਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ਣ ਨਾਇਰ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ।[2]
ਕਲਿਆਣੀਕੁੱਟੀ ਅੰਮਾ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀਆਂ ਦੋ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿਚੋਂ, “ਮੋਹਿਨੀਅੱਟਮ - ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਡਾਂਸ ਢਾਂਚਾ” ਨੂੰ ਮੋਹਿਨੀਅੱਟਮ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[3] ਉਸਦੇ ਚੇਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ ਸ੍ਰੀਦੇਵੀ ਰਾਜਨ ਅਤੇ ਕਾਲਾ ਵਿਜਯਨ ਅਤੇ ਮ੍ਰਿਣਾਲਿਨੀ ਸਾਰਾਭਾਈ ਅਤੇ ਦੀਪਤੀ ਓਮਚੇਰੀ ਭੱਲਾ ਹਨ।[4]
ਕੇਰਲਾ ਸੰਗੀਤਾ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਦੋਵਾਂ ਅਵਾਰਡਾਂ ਦੀ ਜੇਤੂ ਕਲਿਆਣੀਕੁੱਟੀ ਅੰਮਾ ਦੀ ਮੌਤ 12 ਮਈ 1999 ਨੂੰ ਤ੍ਰਿਪੂਨਿਥੁਰਾ (ਜਿੱਥੇ ਜੋੜਾ ਸੈਟਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ) ਵਿੱਚ 84 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਬੇਟਾ ਕਲਾਸਲਾ ਬਾਬੂ ਇੱਕ ਸਿਨੇਮਾ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਦਾਕਾਰ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸਦੀ ਪੋਤੀ ਸਮਿਥ ਰਾਜਨ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮੋਹਿਨੀਅਟਮ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ।[4]
ਉਸ ਨੂੰ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਵੀ ਵਲਾਲਥੋਲ ਨਾਰਾਇਣ ਮੈਨਨ ਦਾ 'ਕਵੈਯਤਰੀ' (ਕਵਿੱਤਰੀ) ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ।[5] 1986 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਕੇਰਲਾ ਕਲਾਮੰਡਲਾ ਫੈਲੋਅਸ਼ਿਪ ਮਿਲੀ।
ਕਲਿਆਣੀਕੁੱਟੀ ਅੰਮਾ ਨੇ ਮੋਹਿਨੀਅਟਮ ਦੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਪਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਹਿਲੀ ਰੂਸੀ ਡਾਂਸਰ, ਮੋਹਿਨੀੱਅਟਮ, ਮਿਲੀਨਾ ਸੇਵਰਸਕਾਇਆ ਸੀ।[6] 1997 ਵਿੱਚ, ਕਲਾਮੰਡਲਮ ਕਲਿਆਣਿਕੁੱਟੀ ਅੰਮਾ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਮੋਹਿਨੀੱਅਟਮ ਪਰੰਪਰਾ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰਤਾ 'ਤੇ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ। ਮਿਲਾਨਾ ਸੇਵਰਸਕਾਇਆ ਨੇ ਸੇਂਟ ਪੀਟਰਸਬਰਗ, ਰਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਾ ਬਾਹਰੀ ਭਾਰਤੀ ਸਕੂਲ (ਯਾਨੀ ਭਾਰਤ ਤੋੋਂ ਬਾਹਰ ਪਰ ਭਾਰਤੀ ਕਲਾ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ) ਮੋਹਿਨੀੱਅਟਮ ਸਿਖਣ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਨ੍ਰਿਤ ਥੀਏਟਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਕਲਾਮੰਡਲਮ ਕਲਿਆਣਿਕੁੱਟੀ ਅੰਮਾ ਦੀ ਕੋਰਿਓਗ੍ਰਾਫੀ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਜੋ ਉਸਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਮਿਲਾਊਨਾ ਸਿਵੇਰਸਕੱਈਆ ਨੇ ਗੁਰੂ ਕਲਿਆਣਕੁੱਟੀ ਅੰਮਾ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਰ ਕੋਈ ਵੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਬੁਢਾਪੇ ਵਿੱਚ ਡਾਂਸ ਕਿਵੇਂ ਸਿਖਾਇਆ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000009-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Reporter, Staff; Reporter, Staff (2014-04-10). "Unsung legends who resurrected two dying arts of Kerala". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 2018-06-17.
- ↑ "Traditions in Mohiniyattam". Sahapedia (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2017-02-07. Retrieved 2018-06-18.
- ↑ 4.0 4.1 Sandy (2019-03-25). "Kalamandalam Kalyanikutty Amma – 'Mother of Mohiniyattam', Kerala's traditional dance form". My Words & Thoughts (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2020-03-27.
- ↑ "Mohini Attam – The Traditional Dance of Kerala!" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2018-06-18.
- ↑ "YOUTHEXPRESS 18/10/1996". www.milana-art.ru. Retrieved 2018-06-17.
ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:<ref> tag defined in <references> has no name attribute.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
ਸੋਧੋਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
ਸੋਧੋ- ਕਲਾਮੰਡਲਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨਾਇਰ
- ਨਾਚ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਰਤਾਂ
- ਸਮਿਥ ਰਾਜਨ