1492 ਵਿੱਚ ਇਤਾਲਵੀ ਐਕਸਪਲੋਰਰ ਕ੍ਰਿਸਟੋਫਰ ਕੋਲੰਬਸ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਊਬਾ ਦਾ ਟਾਪੂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੇਸੋਮਰਿਕਨ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਵਸੇਬਾ ਸੀ। ਕੋਲੰਬਸ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਿਊਬਾ ਇੱਕ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਕਲੋਨੀ ਬਣ ਗਿਆ, ਜਿਸਦਾ ਸ਼ਾਸਨ ਹਵਾਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਪੇਨੀ ਗਵਰਨਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਫ਼ਲੋਰਿਡਾ ਦੇ ਬਦਲੇ ਸਪੇਨ ਕੋਲ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1762 ਵਿੱਚ, ਹਵਾਨਾ ਤੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਬਰਤਾਨੀਆ ਨੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। 19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਵਿਦਰੋਹੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਸਪੇਨੀ ਰਾਜ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ ਹਾਲਾਂਕਿ, ਲਮਕਵੀਂ ਸਪੈਨਿਸ਼-ਅਮਰੀਕਨ ਜੰਗ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 1898 ਵਿੱਚ ਟਾਪੂ ਤੋਂ ਸਪੇਨੀਆਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਜਾਣਾ ਪਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਸਾਢੇ ਡੇਢ ਸਾਲ ਮਗਰੋਂ,[1] ਕਿਊਬਾ ਨੇ 1902 ਵਿੱਚ ਰਸਮੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।[2]

ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ, ਕਿਊਬਾ ਗਣਤੰਤਰ ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਆਰਥਕ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਰਾਜਨੀਤਕ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਅਤੇ ਨਿਰੰਕੁਸ਼ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦਾ ਸਿਲਸਲਾ ਵੀ ਦੇਖਿਆ। ਫਿਰ 26 ਜੁਲਾਈ ਦੀ ਮੂਵਮੈਂਟ ਚੱਲੀ ਜਿਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਫੀਡਲ ਅਤੇ ਰਾਉਲ ਕਾਸਟਰੋ ਰੁਜ਼ ਕੋਲ ਸੀ। ਇਸ ਅੰਦੋਲਨ ਨੇ 1953-59 ਦੌਰਾਨ ਕਿਊਬਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੌਰਾਨ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਫੁਲਗੈਂਸੀਓ ਬਤਿਸਤਾ ਨੂੰ ਗੱਦੀ ਤੋਂ ਲਾਹ ਦਿੱਤਾ।[3] ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਊਬਾ ਦਾ ਰਾਜਭਾਗ ਕਾਸਟਰੋ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਕਿਊਬਾ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਰਾਜ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।[4]  ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਅਲੱਗ ਥਲੱਗ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਡਿਪਲੋਮੈਟਿਕ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਵਾਂਗ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਯਤਨ ਜਾਰੀ ਹਨ। [5][6][7][8] ਘਰੇਲੂ ਆਰਥਿਕ ਸੁਧਾਰ ਵੀ ਕਿਊਬਾ ਦੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਅਰਥ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹਨ।

ਪੂਰਵ-ਕੋਲੰਬੀਆਈ ਇਤਿਹਾਸ ਸੋਧੋ

ਕਿਊਬਾ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਮਨੁੱਖੀ ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ 4ਥੇ ਮਿਲੇਨੀਅਮ ਈਪੂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।[9] ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਜਾਣੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕਿਊਬਨ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਾਈਟ, ਲੇਵੀਸਾ, ਲਗਪਗ 3100 ਈਪੂ ਤੋਂ 2000 ਈਪੂ ਦੀ ਹੈ।[10] 2000 ਈਪੂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਈਟਾਂ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਗਿਣਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪੱਛਮੀ ਕਿਊਬਾ ਦੇ ਕੇਓ ਰੇਡੋਂਡੋ ਅਤੇ ਗੁਆਏਬੋ ਬਲੈਂਕੋ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਇਹ ਨੀੋਓਲਿਦਕ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਨੇ ਭੂਮੀ ਪੱਥਰ ਅਤੇ ਸ਼ੈੱਲ ਟੂਲ ਅਤੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਡੈਗਰ ਵਰਗੇ ਗਲੈਡੀਓਲੀਤੋਸ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਰਮਕਾਂਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਸਨ। [11] ਕੇਓ ਰੇਡੋਂਡੋ ਅਤੇ ਗੁਆਏਬੋ ਬਲੈਂਕੋ ਸਭਿਆਚਾਰ ਮਾਹੀਗੀਰੀ, ਸ਼ਿਕਾਰ ਅਤੇ ਜੰਗਲੀ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਗੁਜ਼ਾਰੇਯੋਗ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਸੀ।

ਕੋਲੰਬਸ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਗੁਆਨਾਜਟਾਬੇ, ਜੋ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਕਿਊਬਾ ਵਿੱਚ ਵੱਸੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਨੂੰ ਟਾਇਨੋ ਅਤੇ ਸਿਬੋਨੀ ਸਮੇਤ ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਕਾਫਲਿਆਂ ਨੇ ਟਾਪੂ ਦੇ ਦੂਰ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਢੱਕ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਲੋਕ ਕੈਰੀਬੀਅਨ ਟਾਪੂਆਂ ਦੀ ਲੜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਪਰਵਾਸ ਕਰ ਗਏ ਸਨ।   

ਟਾਇਨੋ ਅਤੇ ਸਿਬੋਨੀ ਇੱਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਮੂਹ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਨ ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਆਰਾਵਕ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਸੀ, ਜੋ ਯੂਰਪੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦੇ ਸਨ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ, ਉਹ ਕਿਊਬਾ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਏ ਸਨ, ਫਿਰ ਉਹ ਟਾਪੂ ਦੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਵਧ ਗਏ ਸੀ। ਸਪੇਨੀ ਡੋਮੀਨੀਕਨ ਪਾਦਰੀ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਬਾਰਟੋਲੋਮੇ ਡੇ ਲਾਸ ਕਾਾਸਸ ਨੇ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਕਿ 15 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਕਿਊਬਾ ਦੀ ਟਾਇਨੋ ਆਬਾਦੀ 350,000 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਸੀ। ਟਾਇਨੋ ਲੋਕ ਯੁਕੋਟ ਰੂਟ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ, ਇਸ ਨੂੰ ਕੱਟਦੇ ਅਤੇ ਕੇਸਾਵਾ ਰੋਟੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪਕਾਉਂਦੇ। ਉਹ ਕਪਾਹ ਅਤੇ ਤੰਬਾਕੂ ਵੀ ਉਗਾਉਂਦੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਮੱਕੀ ਅਤੇ ਮਿੱਠੇ ਆਲੂ ਖਾਂਦੇ ਸਨ। ਇੰਡੀਅਨਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ "ਜੋ ਕੁਝ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦਾ ਸੀ, ਉਹ ਸਭ ਕੁਝ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਸਨ, ..."।[12]

ਸੂਚਨਾ ਸੋਧੋ

  1. "CIA World Factbook: Cuba: Introduction: Background". Archived from the original on 2016-11-07. Retrieved 2018-05-31. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (help)
  2. "A guide to the United States' history of recognition, diplomatic, and consular relations, by country, since 1776: Cuba". US State Department – Office of the Historian. Retrieved 24 April 2013.
  3. Rumbaut, Luis E.; Rumbaut, Rubén G. (2009). "Cuba: The Cuban Revolution at 50". Latin American Perspectives. 36 (1): 84–98. doi:10.1177/0094582x08329137. JSTOR 27648162.
  4. "Castro Resigns". NPR. 19 February 2008. Retrieved 2 November 2013.
  5. "Cuba receives first US shipment in 50 years". Al Jazeera. 14 July 2012. Retrieved 16 July 2012.
  6. "Obama hails 'new chapter' in US-Cuba ties". BBC News. 17 December 2014. Retrieved 18 December 2014.
  7. "Cuba's love for Obama swells: Bay of Pigs veterans reflect on the 'inconceivable'". The Guardian. 17 April 2015. Retrieved 18 April 2015.
  8. "US flag raised over reopened Cuba embassy in Havana". BBC News. 15 August 2015. Retrieved 27 August 2015.
  9. Allaire, p. 678
  10. Allaire, p. 686
  11. Allaire, p. 688
  12. Historia de las Indias (vol. 3). Biblioteca Ayacucho: Caracas (1986). pp. 81–101.