ਕੁੰਜਾਰਾਨੀ ਦੇਵੀ
ਨਾਮਿਰਕਪਮ ਕੁੰਜਰਾਨੀ ਦੇਵੀ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Nameirakpam Kunjarani Devi; ਜਨਮ 1 ਮਾਰਚ 1968) ਵੇਟਲਿਫਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਖਿਡਾਰੀ ਹੈ।
ਪਿਛੋਕੜ
ਸੋਧੋ1 ਮਾਰਚ 1968 ਨੂੰ ਮਨੀਪੁਰ ਦੇ ਇੰਫਾਲ ਦੇ ਕੈਰੰਗ ਮਾਇਆ ਲੇਇਕਈ ਵਿਖੇ ਜੰਮੀ, ਕੁੰਜਾਰਨੀ ਦੇਵੀ ਨੇ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁਚੀ ਲੈਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਦੋਂ ਕਿ 1978 ਵਿੱਚ ਇੰਫਾਲ ਦੇ ਸਿੰਡਮ ਸਿਨਸ਼ਾਂਗ ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਟ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਇੰਫਾਲ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਬੋਧਾ ਚੰਦਰ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ, ਵੇਟਲਿਫਟਿੰਗ ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਸੰਦ ਬਣ ਗਈ ਸੀ।
ਉਹ ਕੇਂਦਰੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਪੁਲਿਸ ਫੋਰਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ। ਉਸ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਰੱਕੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1996 ਤੋਂ 1998 ਤੱਕ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਿਸ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨੀ ਕੀਤੀ।
ਖੇਡ ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋ1985 ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ, ਉਸ ਨੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਵੇਟਲਿਫਟਿੰਗ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ 44 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ, 46 ਅਤੇ 48 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਵਿੱਚ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ, ਜੋ ਉਸਦੀ ਆਖਰੀ ਭਾਰ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ 1987 ਵਿੱਚ ਤ੍ਰਿਵੇਂਦਰਮ ਵਿੱਚ ਦੋ ਨਵੇਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਏ। ਆਪਣੇ ਭਾਰ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ 46 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਤੱਕ ਬਦਲਦਿਆਂ ਉਸਨੇ 1994 ਵਿੱਚ ਪੁਣੇ ਵਿੱਚ ਸੋਨੇ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਮਨੀਪੁਰ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਸਾਲ ਬਾਅਦ 48 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਦੀ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਹ ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਤਗਮਾ ਬਣ ਗਈ।
ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਿਸ਼ਵ ਮਹਿਲਾ ਵੇਟਲਿਫਟਿੰਗ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ 1989 ਵਿੱਚ ਮੈਨਚੇਸਟਰ ਐਡੀਸ਼ਨ ਸੀ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਤਗਮੇ ਦੇ ਇਨਾਮ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹੌਸਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਸੱਤ ਵਿਸ਼ਵ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ 1993 ਵਿੱਚ ਮੈਲਬਰਨ ਐਡੀਸ਼ਨ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰ ਇੱਕ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਤਗਮੇ ਜਿੱਤੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਹ ਸਿਲਵਰ ਮੈਡਲ ਨਾਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਚੋਟੀ ਦੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕੀ।
ਕਾਂਸੀ ਦਾ ਤਗ਼ਮਾ ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀ ਜੋ ਉਸ ਨੇ 1990 ਵਿੱਚ ਬੀਜਿੰਗ ਵਿੱਚ ਅਤੇ 1994 ਵਿੱਚ ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾ ਵਿੱਚ ਏਸ਼ੀਆਈ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਬੰਧਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਬੈਂਕਾਕ ਵਿਖੇ ਏਸ਼ੀਆਈ ਖੇਡਾਂ ਦੇ 1998 ਦੇ ਐਡੀਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਤਗ਼ਮਾ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ ਸੀ।
ਕੁੰਜਾਰਨੀ ਨੇ ਏਸ਼ੀਅਨ ਵੇਟਲਿਫਟਿੰਗ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਕਿਸਮਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਇੱਕ ਨਿਯਮਤ ਸੈਲਾਨੀ ਰਹੀ। ਸ਼ੰਘਾਈ ਵਿੱਚ 1989 ਦੇ ਐਡੀਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚਾਂਦੀ ਅਤੇ ਦੋ ਕਾਂਸੀ ਦੇ ਤਗਮੇ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਦਿਆਂ, ਉਸ ਨੇ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ 1991 ਦੇ ਐਡੀਸ਼ਨ ਵਿੱਚ 44 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਤਗਮੇ ਹਾਸਲ ਕੀਤੇ। ਉਸਨੇ 1992 ਵਿੱਚ ਥਾਈਲੈਂਡ ਅਤੇ 1993 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਅਗਲੇ ਇੱਕ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਦੂਜਾ ਸਥਾਨ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ। ਉਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ 1995 ਵਿੱਚ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਸੀ ਜਿਥੇ ਉਸ ਨੇ 46 ਕਿੱਲੋਗ੍ਰਾਮ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸੋਨੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ। 1996 ਵਿੱਚ ਉਹ ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਦੋ ਚਾਂਦੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਤਾਂਬੇ ਦੀ ਤਗਮਾ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕੀ।
ਪਛਾਣ
ਸੋਧੋਉਹ 1990 ਵਿੱਚ ਅਰਜੁਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਖੇਲ ਰਤਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਲੀਏਂਡਰ ਪੇਸ ਨਾਲ ਸਾਲ 1996-1997 ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਸੀ। ਉਸੇ ਸਾਲ ਉਸਨੇ ਕੇ ਕੇ ਬਿਰਲਾ ਖੇਡ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵੀ ਜਿੱਤਿਆ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 2011 ਵਿੱਚ ਪਦਮਸ਼੍ਰੀ ਦਾ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ ਦਿੱਤਾ।[1]
ਉਸ ਕੋਲ ਉਸਦਾ ਸਿਹਰਾ ਪੰਜਾਹ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਤਮਗੇ ਹਨ। ਉਸਨੇ ਮੈਲਬਰਨ ਵਿੱਚ 2006 ਵਿੱਚ ਹੋਈਆਂ ਰਾਸ਼ਟਰਮੰਡਲ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ 48 ਲਈ ਸੋਨ ਤਮਗਾ ਵੀ ਜਿੱਤਿਆ। ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਵੇਟਲਿਫਟਿੰਗ 166 ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਲਿਫਟ ਨਾਲ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਨੈਚ ਵਿੱਚ 72 ਕਿੱਲੋ ਅਤੇ 94 ਕਿੱਲੋ ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਝਟਕੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ
ਸੋਧੋਕੁੰਜਰਾਨੀ ਕੇਂਦਰੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਪੁਲਿਸ ਫੋਰਸ (ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ.ਐਫ.) ਵਿੱਚ ਇੱਕ "ਕਮਾਂਡੈਂਟ" ਦਾ ਦਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਉਸ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ ਜਿਸਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਖੇਲ ਰਤਨ ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਸਾਲ 2014 ਲਈ ਅਰਜੁਨ ਅਵਾਰਡ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਸੀ। ਉਹ ਗਲਾਸਗੋ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਮੰਡਲ ਖੇਡਾਂ 2014 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਵੇਟਲਿਫਟਿੰਗ ਟੀਮ ਦੀ ਕੋਚ ਵੀ ਸੀ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "Padma Awards" (PDF). Ministry of Home Affairs, Government of India. 2015. Archived from the original (PDF) on 15 October 2015. Retrieved 21 July 2015.