ਖਨਾਨ ਅਸਤਰਾਖਾਨ
ਖਾਨਾਨ ਅਸਤਰਾਖਾਨ ਇੱਕ ਤਾਤਾਰੀ ਰਿਆਸਤ ਸੀ ਜਿਹੜੀ ਤੁਲਾਈ ਉਰਦੂ ਸਲਤਨਤ ਦੇ ਡਿੱਗਣ ਮਗਰੋਂ ਵਜੂਦ ਵਿੱਚ ਆਈ। ਖਾਨਾਨ 15ਵੀਂ ਤੇ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਦਰੀਆਏ ਵੋਲਗਾ ਦੇ ਦਹਾਨੇ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹਿਰਾ ਕੈਸਪੀਅਨ ਦੇ ਸਾਹਲਾਂ ਉੱਤੇ ਕਾਇਮ ਹੋਈ ਜਿਥੇ ਅੱਜ ਦਾ ਅਸਤਰਾਖਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਆਬਾਦ ਹੈ। ਖਨਾਨ ਅਸਤਰਾਖਾਨ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਮਹਿਮੂਦ ਅਸਤਰਾ ਖ਼ਾਣੀ ਨੇ 1460ਈ. ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ। ਖਾਨਾਨ ਦਾ ਰਾਜਘਰ ਹਾਜੀ ਤਾਰ ਖ਼ਾਨ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਰੂਸੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਚ ਉਸਤਰਾ ਖ਼ਾਨ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਅੱਜ ਦੇ ਰੋਸ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਉਸਤਰਾ ਖ਼ਾਨ ਸੀ। ਖਾਨਾਨ ਦੇ ਅੱਲਾਕੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰੀਆਏ ਵੋਲਗਾ ਦੀ ਜ਼ੀਰੇਂ ਵਾਦੀ ਉੱਤੇ ਵੋਲਗਾ ਦਾ ਡੈਲਟਾ ਸੀ, ਜਿਹੜਾ ਅੱਜ ਦੇ ਅਸਤਰਾਖਾਨ ਔਬਲਾਸਤ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਉੱਤੇ ਦਰੀਆਏ ਵੋਲਗਾ ਦੇ ਸੱਜੇ ਕੰਡੇ ਦੇ ਗਿਆ ਹਿਸਾਨੀ ਇਲਾਕੇ, ਅੱਜ ਦੇ ਰੋਸ ਦੀ ਜਮਹੂਰੀਆ ਕਲਮੀਕਿਆ ਹੈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ। ਉਤਲੇ ਲਹਿੰਦੇ ਬਹਿਰਾ ਕਜ਼ਵੀਨ (ਬਹਿਰਾ ਕੈਸਪੀਅਨ) ਦੇ ਸਾਹਿਲ ਖਾਨਾਨ ਦੀ ਧੱਕਨੀ ਸਰਹੱਦ ਸਨ ਅਤੇ ਕਰੀਮਿਆ ਖ਼ਾਨੀਤ ਨੇ ਅਸਰਾਖਾਨ ਨੂੰ ਲਹਿੰਦੇ ਵੱਲੋਂ ਰੋਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।
Khanate of Astrakhan³ Xacitarxan¹ Xanlığı Хаҗитархан² Ханлыгы | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1466–1556 | |||||||||
 Astrakhan Khanate in 1466-1556 | |||||||||
| ਰਾਜਧਾਨੀ | Xacitarxan | ||||||||
| ਆਮ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | Turkic (Tatar4, Nogay) | ||||||||
| ਸਰਕਾਰ | Khanate | ||||||||
| Astrakhan Khan | |||||||||
• First | Makhmud Astrakhan | ||||||||
• Last | Darwish Ghali | ||||||||
| ਇਤਿਹਾਸ | |||||||||
• Established | 1466 | ||||||||
• Disestablished | 1556 | ||||||||
| |||||||||
¹ Ästerxan ² Әстерхан ³ Xacitarxan (Khajitarkhan) 4 Astrakhan dialect | |||||||||
ਖਾਨਾਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ
ਸੋਧੋਜ਼ੀਰੇਂ ਵੋਲਗਾ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਇਲਾਕੇ 5ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਤੋਂ ਹੈ ਮੁਖ਼ਤਲਿਫ਼ ਤਰਕ ਕਬੀਲਿਆਂ ਨੇ ਆਬਾਦ ਕੀਤੇ ਸਨ, ਜਿੱਦਾਂ ਖ਼ਜ਼ਾਰ। ਚੜ੍ਹਦੇ ਵੱਲੋਂ ਮੰਗੋਲਾਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਦੇ ਪਿੱਛੋਂ, ਇਹ ਇਲਾਕੇ ਤੁਲਾਈ ਉਰਦੂ ਦੇ ਇਕਤਦਾਰ ਥੱਲੇ ਆ ਗਏ। ਇਹ ਸਲਤਨਤ ਵੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਖ਼ਾਨਾ ਜੰਗੀ ਪਾਰੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਗਈ ਤੇ 1466ਈ. ਵਿੱਚ ਕਾਸਿਮ ਉਲ ਨੇ ਨਿਯਮ ਖ਼ੁਦ ਮੁਖ਼ਤਾਰ ਖਾ ਨਾਨ ਉਸਤਰਾ ਖ਼ਾਨ ਦੀ ਨੇਹ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਦੇ ਦਰੀਆਏ ਵੋਲਗਾ ਦੇ ਦਹਾਨੇ ਤੇ ਮਹਿਲ ਵਕੂਅ ਪਾਰੋਂ ਅਹਿਮ ਤਜਾਰਤੀ ਰਸਤੇ ਉਸ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਤੋਂ ਲਨਘਨਦੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ਼ ਉਸਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਦੌਲਤ ਫ਼ਰਾਹਮ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਦੌਲਤ ਘੋਹ ਦੀਆਂ ਰਿਆਸਤਾਂ ਅਤੇ ਖ਼ਾਨਾ ਬਦੋਸ਼ ਕਬੀਲਿਆਂ ਲਈ ਕਸ਼ਿਸ਼ ਦਾ ਬਾਇਸ ਸੀ, ਇਸ ਪਾਰੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਈ ਵਾਰ ਖਾ ਨਾਨ ਨੂੰ ਹਮਲੇ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ। ਮੰਗ਼ਲੀ ਉਲ ਗਿਰਾਏ, ਕਰੀਮ ਯੂਰਤੀ (ਖਾ ਨਾਨ ਕਰੀਮਿਆ) ਦੇ ਖ਼ਾਨ, ਜਿਸ ਨੇ ਵੱਡਾ ਉਰਦੂ ਦੇ ਰਾਜਘਰ ਸਰਾਏ ਬਾਤ੍ਵ ਤੋਂ ਤਬਾਹ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਨੇ ਖਾ ਨਾਨ ਨੂੰ ਕਾਬਿਲ-ਏ-ਜ਼ਿਕਰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ।
ਹੋਰ ਦੇਖੋ
ਸੋਧੋ- Turkic peoples
- List of Turkic dynasties and countries
- List of Turkic states and empires
- List of Khans of Astrakhan
- List of Sunni Muslim dynasties