ਖ਼ਤਰੇ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਸੂਚੀ

ਇਸ ਹਿੱਸੇ/ਲੇਖ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਨ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੈ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਸੂਚੀ ਨੂੰ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਵਿਦਿਅਕ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਗਠਨ (ਯੂਨੇਸਕੋ) ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਵਰਲਡ ਕਮੇਟੀ ਦੁਆਰਾ 11.4 ਆਰਟੀਕਲ ਅਨੁਸਾਰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਲਿਸਟ ਵਿਚਲੇ ਇੰਦਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਵਰਲਡ ਹੈਰੀਟੇਜ ਸਾਈਟਸ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕਿਹੜੇ ਵੱਡੇ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਲਈ "ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ"।

ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ ਸਥਾਨ

ਟੇਬਲ ਲੀਜੈਂਡ

ਨਾਮ: ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤੀ ਕਮੇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ

ਸਥਿਤੀ: ਕੋਆਰਡੀਨੇਟ ਦੇ ਨਾਲ, ਸ਼ਹਿਰ ਜਾਂ ਸੂਬਾਈ ਪੱਧਰ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ; ਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਕਾਲਮ ਦੀ ਕਿਸਮ

ਮਾਪਦੰਡ: ਇਹ ਸਾਈਟ ਇਸ ਸੂਚੀ ਹੇਠ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ

ਖੇਤਰ: ਯੂਕੇਸਕੋ ਦੁਆਰਾ ਮੁਹੱਈਆ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹੈਕਟੇਅਰ ਅਤੇ ਏਕੜ ਵਿੱਚ

ਸਾਲ (ਡਬਲਿਊਐਚਐਸ): ਉਹ ਸਾਲ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਰਲਡ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ

ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ: ਉਹ ਸਾਲ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਖਤਰਨਾਕ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ

ਕਾਰਨ:ਡਰ ਜਿਸਨੇ ਯੂਨੇਸਕੋ ਨੂੰ ਸਾਈਟ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ

     * ਟ੍ਰਾਂਸ-ਬਾਰਡਰ ਸਾਈਟ

ਨਾਮ	ਤਸਵੀਰ	ਸਥਿਤੀ	ਮਾਪਦੰਡ	ਖੇਤਰ (ਏਕੜ)	ਸਾਲ (ਡਬਲਿਊਐਚਐਸ)	ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਇੰਦਰਾਜ਼	ਕਾਰਨ	ਹਵਾਲਾ
ਅਬੁ ਮੇਨਾ		ਏਜੀਅਬੁਸ਼ੀਰ, ਫਰਮਾ:Country data Egypt 30°50′30″N 29°39′50″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (iv)	182 (450)	1979	2001-	ਸਤ੍ਹਾ ਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਗੁਫਾ-ਇਨ, ਜੋ "ਵਾਧੂ ਪਾਣੀ" ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਸੈਮੀ-ਤਰਲ ਬਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਏਅਰ ਅਤੇ ਟੇਨੇਰੇ ਨੈਚੂਰਲ ਰਿਜ਼ਰਵ		ਨੈਗੇਰ1ਅਰਲੀਟ ਡਿਪਾਰਟਮੈਂਟ, ਫਰਮਾ:Country data Niger 18°17′N 8°0′E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (vii), (ix), (x)	7,736,000 (19,120,000)	1991	1992-	ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮਿਲਟਰੀ ਵਿਵਾਦ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ ਅੜਿੱਕੇ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਦੇ ਘੇਰੇ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ।
ਅਲੇਪੋ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਹਿਰ		ਅਲੀਪੋ ਗਵਰਨੋਿਟ,Syria 36°14′0″N 37°10′0″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (iii)(iv)	350 (860)	1986	2013-	ਸੀਰੀਆਈ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ, ਜੋ ਕੀ ਬਾਗ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ, ਅਤੇ ਬਾਗ਼ੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਮਾਰਟੋਰ ਅਤੇ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਨੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ
ਬੋਸਰਾ ਦਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਹਿਰ		Daraa Governorate, Syria 32°31′5″N 36°28′54″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (i)(iii)(vi)	—	1980	2013-	ਸੀਰੀਆਈ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ, ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਈ ਗਈ।
ਦਮਿਸ਼ਕ ਦਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਹਿਰ		ਦੰਮਿਸਕ ਗਵਰਨੋਰੇਟ, Syria 33°30′41″N 36°18′23″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (i)(ii)(iii)(iv)(vi)	86 (210)	1979	2013-	ਸੀਰੀਆਈ ਘਰੇਲੂ ਜੰਗ, ਬਾਗ਼ੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਅਤੇ ਮੋਰਟਾਰ ਗੋਲੀਬਾਰੀ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਸੰਗਤ ਜੌਬਰਾਂ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਖਤਰੇ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ।
ਉੱਤਰੀ ਸੀਰੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪਿੰਡ		Syria 36°20′3″N 36°50′39″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (iii)(iv)(v)	12,290 (30,400)	2011	2013-	ਸੀਰੀਆਈ ਘਰੇਲੂ ਜੰਗ, ਕੁਝ ਵਿਦਰੋਹੀਆਂ ਦੁਆਰਾ। ਇਸਲਾਮਿਸਟ ਸਮੂਹ ਦੁਆਰਾ ਲੁੱਟ ਅਤੇ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ।
ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਥਾਨ ਦੀ ਸਾਇਰੀਨ		Libਜੇਬਲ ਅਖਤਰ ਫਰਮਾ:Country data Libya 32°49′30″N 21°51′30″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (ii), (iii), (vi)	5000000000000000000—	1982	2016-	ਲਿਬੀਆ ਦੀ ਘਰੇਲੂ ਜੰਗ, ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵੀ ਹੋਰ ਨੁਕਸਾਨ
ਲੈਪਟੀਸ ਮੈਗਨਾ ਦੀ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਾਈਟ		ਖੋਮਸ, ਫਰਮਾ:Country data Libya 32°38′18″N 14°17′35″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (i), (ii), (iii)	5000000000000000000—	1982	2016-	ਲਿਬੀਆ ਦੀ ਘਰੇਲੂ ਜੰਗ, ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵੀ ਹੋਰ ਨੁਕਸਾਨ
ਸਬਰਥਾ ਦੀ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਾਈਟ		ਸਬਰਥਾ, ਫਰਮਾ:Country data Libya 32°48′19″N 12°29′06″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (iii)	5000000000000000000—	1982	2016-	ਲਿਬੀਆ ਦੀ ਘਰੇਲੂ ਜੰਗ, ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵੀ ਹੋਰ ਨੁਕਸਾਨ
ਅਸ਼ੁਰ (ਕਾਲ'ਤੇ ਸ਼ੇਰਕਤ)		Iraqਸਲਾਹਾ ਅਦ ਦਿਨ Iraq 35°27′24″N 43°15′45″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (iii), (iv)	70 (170)	2003	2003-	ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੁਆਰਾ ਇਰਾਕ ਜੰਗ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਇੱਕ ਆਧੁਨਿਕ ਸਰੋਵਰ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੜ੍ਹ ਆਉਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ; ਢੁਕਵੀਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਘਾਟ
ਬਾਗਰਾਤੀ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ ਅਤੇ ਗਾਲੀਤੀ ਮੱਠ		Georਇਮੇਰਟੀ, ਫਰਮਾ:Country data Georgia 42°15′44″N 42°42′59″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (iv)	7.87 (19.4)	1994	2010-	ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਅਢੁਕਵੇਂ ਦਖਲ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਸਾਈਟ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਅਤੇ ਅਖੰਡਤਾ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰੇਗੀ।
ਬੇਲੀਜ਼ ਬੈਰੀਅਰ ਰੀਫ ਰਿਜ਼ਰਵ ਸਿਸਟਮ		Belਬੇਲੀਜ਼, ਸਟੈਨਨ ਕ੍ਰੀਕ ਅਤੇ ਟਾਲੀਡੋ ਫਰਮਾ:Country data Belize 17°19′N 87°32′W	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (vii), (ix), (x)	96,300 (238,000)	1996	2009-	ਮੈਨਗਰੂਵ ਕੱਟਣ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਕਾਸ
ਚਾਨ ਚਾਨ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਖੇਤਰ		PerLa Libertad, Peru 8°6′40″S 79°04′30″W	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (i), (iii)	600 (1,500)	1986	1986-	ਕੁਦਰਤੀ ਖਸਤਾ
ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਜੀਸਸ: ਚਰਚ ਆਫ਼ ਦਿ ਨੇਟੀਵਿਟੀ ਅਤੇ ਦੀ ਪਿਲਗ੍ਰਿਜ ਰੂਟ, ਬੈਤਲਹਮ		Pal Bethlehem, Palestine 31°42′16″N 35°12′27″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (iv), (vi)	2.98 (7.4)	2012	2012-	ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੀਕ ਕਾਰਨ ਨੁਕਸਾਨ - ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਾਈਟ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਮੌਜੂਦਾ ਸੁਧਾਰ ਦਾ ਕੰਮ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਕੌਮੋਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ		CotZanzan, ਫਰਮਾ:Country data Côte d'Ivoire 9°10′N 3°40′W	ਕੁਦਰਤੀ: (ix), (x)	1,150,000 (2,800,000)	1983	2003-	ਸਿਵਲ ਗੜਬੜ, ਸ਼ਿਕਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਤੰਤਰ ਦੀ ਘਾਟ
ਕੋਰੋ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਬੰਦਰਗਾਹ		VenFalcón, ਫਰਮਾ:Country data Venezuela 11°25′N 69°40′W	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (iv), (v)	107 (260)	1993	2005-	ਨਵੰਬਰ 2004 ਅਤੇ ਫ਼ਰਵਰੀ 2005 ਦਰਮਿਆਨ ਭਾਰੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਸਮਾਰਕ, ਇੱਕ ਬੀਚ ਵਾਕਵੇਅ ਅਤੇ ਬਫਰ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਗੇਟ ਬਣਾਉਣਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਇਟ ਦੀ ਕੀਮਤ ਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਅਸਰ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕਰਕ ਡੇਸ ਕੇਵਾਲੀਅਰਜ਼ ਅਤੇ ਕਾਲਤ ਸਲਾਹ ਅਲ-ਦੀਨ		Homs and Latakia Governorates, Syria 34°46′54″N 36°15′47″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (ii)(iv)	9 (22)	2006	2013-	ਸੀਰੀਆਈ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ, ਜੋ ਇੱਕ ਵਾਰ ਅਲ-ਨੂਸਰਾ ਫਰੰਟ ਅਤੇ ਹੋਰ ਈਸਾਈਵਾਦੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਸੀ, ਸੀਰੀਅਨ ਅਰਬ ਫੌਜ ਅਤੇ ਹਿਜਬੁੱਲਾ ਲੜਾਕੇ ਦੁਆਰਾ ਪੁਨਰ ਸੁਰਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਇਸਲਾਮਿਕ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਏ ਨੁਕਸਾਨ ਅਤੇ ਲੁੱਟ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਬਹਾਰੀਆਂ ਵੈਲੀ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਅਤੇ ਆਰਕਾਈਓਲੌਜੀਕਲ ਸਥਾਨ		AfgBamyan, Afghanistan 34°49′55″N 67°49′36″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (i), (ii), (iii), (iv), (vi)	159 (390)	2003	2003-	ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਅਤੇ ਡਾਇਨਾਮਾਈ ਧਮਾਕੇ ਕਾਰਨ ਨਾਪਾਕ ਬਚਾਅ ਰਾਜ; ਬੁੱਢੀਆਂ ਨੀਂਹਾਂ ਨੂੰ ਢਹਿਣ ਦੇ ਜੋਖਮ, ਗੁਫਾ ਭੰਡਾਵਲੀ ਦਾ ਹੋਰ ਵਿਗਾੜ, ਲੁੱਟਣਾ ਅਤੇ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਖੁਦਾਈ ਆਦਿ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਨਾ। ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਕਾਰਨ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨਾ ਮੂਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸਲਾਮ ਦੇ ਘਿਣਾਉਣੇ ਕੰਮ ਹਨ।
ਪੂਰਬੀ ਰੇਨੇਲ		Solomon।slandRennell and Bellona Province, ਫਰਮਾ:Country data Solomon।slands 11°40′59″S 160°10′59″E	ਕੁਦਰਤੀ: (ix)	37,000 (91,000)	1998	2013-	ਸਥਾਨਕ ਇਕੋਸਟਮ ਤੇ ਲਾਗਿੰਗ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਾਰਨ ਸਾਈਟ ਨੂੰ ਹੋਏ ਨੁਕਸਾਨ।
ਐਵਰਗਲਡੇਸ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ		United StatesFlorida, United States 25°19′N 80°56′W	ਕੁਦਰਤੀ: (viii), (ix), (x)	592,920 (1,465,100)	1979	1993–2007, 2010-	ਹਰੀਕੇਨ ਐਂਡਰਿਊ ਕਾਰਨ ਨੁਕਸਾਨ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਕਾਸ (1993) ਦੇ ਕਾਰਨ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਅਤੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਰਹੇ ਹਨ; ਸਾਈਟ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਪਤਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਸਮੁੰਦਰੀ ਨਿਵਾਸ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ (2010)
ਪਨਾਮਾ ਦੇ ਕੈਰੇਬੀਅਨ ਸਾਈਡ ਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ: ਪੋਰਟੋਬੋਲੋ-ਸਾਨ ਲੋਰੇਂਜੋ		PanColón Province, ਫਰਮਾ:Country data Panama 9°33′14″N 79°39′21″W	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (i), (iv)	5000000000000000000—	1980	2012-	ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਕਾਰਕ, ਦੇਖਭਾਲ ਦੀ ਘਾਟ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਕਾਸ
ਗਾਰੰਬਾ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ		DemOrientale, ਫਰਮਾ:Country data Democratic Republic of the Congo 4°0′N 29°15′E	ਕੁਦਰਤੀ: (vii), (x)	500,000 (1,200,000)	1980	1984–1992, 1996-	ਉੱਤਰੀ ਗੋਰਾ ਰਾਈਨੋਸੋਰਸਸ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਦੀ ਕਮੀ (1984); ਦੋ ਸਫੇਦ ਰਾਈਨੋਸੋਰਸਸ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ, ਤਿੰਨ ਰੇਂਜਰਸ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਅਤੇ ਅਥਾਰਟੀਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਸੁਧਾਰੀ ਉਪਾਵਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਯੋਜਨਾ ਨਹੀਂ (1996)
ਹਾਤਰਾ		IrqNineveh Governorate, Iraq 35°35′17.016″N 42°43′5.988″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (ii), (iii), (iv), (vi)	324 (800)	1985	2015-	ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਗਰੁੱਪਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਤੀ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ
ਸ਼ਖਰੀਯਾਬਜ਼ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕੇਂਦਰ		UzbQashqadaryo Region, Uzbekistan 39°3′0″N 66°50′0″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (iii), (iv)	240 (590)	2000	2016-	ਮੱਧਯੁਗ ਦੇ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢਾਂ ਵਿੱਚ ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਕਾਸ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣਾ।
ਜ਼ਬੀਦ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸ਼ਹਿਰ		YemAl Hudaydah, ਫਰਮਾ:Country data Yemen 14°12′N 43°19′E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (ii), (iv), (vi)	5000000000000000000—	1993	2000-	ਸਟੇਟ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਇਤਿਹਾਸਕ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਵਿਗੜ ਰਹੀ ਹਾਲਤ।
ਹੈਂਬਰਸਟੋਨ ਅਤੇ ਸਾਂਟਾ ਲੌਰਾ ਸਲਟਪੇਟਰ ਵਰਕਸ		ChilTarapacá, Chile 20°12′30″S 69°47′40″W	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (ii), (iii), (iv)	5000000000000000000—	2005	2005-	40 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਢਾਂਚਿਆਂ ਦੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਸੁਭਾਅ; ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ, ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨਾ; ਲੁੱਟ
ਕਾਹੂਜ਼ੀ-ਬਿੱਗਾ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ		DemSouth Kivu and Maniema, ਫਰਮਾ:Country data Democratic Republic of the Congo 2°30′S 28°45′E	ਕੁਦਰਤੀ: (x)	600,000 (1,500,000)	1980	1997-	ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ, ਲੜਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਜੰਗ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਝਗੜੇ
ਲਿਵਰਪੂਲ-ਮੈਰੀਟਾਈਮ ਮਰਕੈਂਟਾਈਲ ਸਿਟੀ		United KingdomLiverpool England, United Kingdom 53°24′24″N 2°50′40″W	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (ii), (iii), (iv)	136 (340)	2004	2012-	ਲੀਵਰਪੂਲ ਵਾਟਰਾਂ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਡੌਕਲੈਂਡਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵਤ ਮੁੜ-ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਕਾਰਨ
ਮਾਨੋਵੋ-ਗੌਂਡਾ ਸੈਂਟ ਫੋਰਰਸ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ		CenBamingui-Bangoran, ਫਰਮਾ:Country data Central African Republic 9°0′N 21°30′E	ਕੁਦਰਤੀ: (ix), (x)	1,740,000 (4,300,000)	1988	1997-	ਗ਼ੈਰਕਾਨੂੰਨੀ ਚਰਾਂਦ ਅਤੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨਾ, ਵਿਗੜਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਥਿਤੀ
ਮੀਨਾਰੈਟ ਅਤੇ ਜਾਮ ਦੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਰਹਿੰਦ		AfgGhōr, Afghanistan 34°23′48″N 64°30′58″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (ii), (iii), (iv)	70 (170)	2002	2002-	ਕਾਨੂੰਨੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਘਾਟ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਾਅ ਜਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਘਾਟ, ਸਾਈਟ ਦੀ ਮਾੜੀ ਹਾਲਤ
ਕੋਸੋਵੋ ਵਿੱਚ ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਸਮਾਰਕ		Kosovo 42°39′40″N 20°15′56″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (ii), (iii), (iv)	2.88 (7.1)	2004	2006-	ਕਾਨੂੰਨੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੀ ਕਮੀ; ਸਿਆਸੀ ਅਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ
ਮਾਊਂਟ ਨਿਮਬਾ ਸਟ੍ਰੀਕਟ ਕੁਦਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ		CotLola Prefecture, ਫਰਮਾ:Country data Côte d'Ivoire* ਫਰਮਾ:Country data Guinea* 7°36′N 8°23′W	ਕੁਦਰਤੀ: (ix), (x)	18,000 (44,000)	1981	1992-	ਵਰਲਡ ਹੈਰੀਟੇਜ ਸਾਈਟ ਦੇ ਹਿੱਸੇ 'ਤੇ ਆਇਰਨ ਆਇਰ ਮਾਈਨਿੰਗ ਰਿਆਇਤ ਅਤੇ ਸਾਈਟ ਦੇ ਗੁਆਇਨੇਨ ਹਿੱਸੇ' ਤੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ 'ਚ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀਆਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ
ਨੈਨ ਮਾਡੋਲ:ਪੂਰਬੀ ਮਾਈਕ੍ਰੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦਾ ਸੇਰੀਮੋਨੀਅਲ ਸੈਂਟਰ		MicronesiaTemwen।sland, ਫਰਮਾ:Country data Micronesia 6°50′23″N 158°19′51″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (i), (iii), (iv), (vi)	76.7 (190)	2016	2016-	ਪਾਣੀ ਦਾ ਖਾਰਾ ਹੋਣਾ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਢਾਂਚਿਆਂ ਨੂੰ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਨਿਓਕੋਲੋ-ਕੋਬਾ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ		SenTambacounda Region and Kédougou Region, ਫਰਮਾ:Country data Senegal 13°0′N 12°40′W	ਕੁਦਰਤੀ: (x)	913,000 (2,260,000)	1981	2007-	ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਕਮੀ, ਘੱਟ ਸਮੱਰਥ ਆਬਾਦੀ, ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਗਾਮਿਆ ਨਦੀ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਡੈਮ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਓਕਾਪੀ ਵਾਈਲਡਲਾਈਫ ਰਿਜ਼ਰਵ		Dem Orientale, ਫਰਮਾ:Country data Democratic Republic of the Congo 2°0′N 28°30′E	ਕੁਦਰਤੀ: (x)	1,372,625 (3,391,830)	1996	1997-	ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਪਾਰਕਾਂ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਅਤੇ ਹਾਥੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਦੇ ਲੁੱਟ
ਯਰੂਸ਼ਲਮ ਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ		JerJerusalem District (no nation named by UNESCO) 31°46′36″N 35°14′03″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (ii), (iii), (vi)	5000000000000000000—	1981	1982-	ਬੇਰੋਕ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਕਾਸ, ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਅਤੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ
ਸਾਨਾ ਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਸ਼ਹਿਰ		YemSana'a Governorate, ਫਰਮਾ:Country data Yemen 15°21′20″N 44°12′29″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (iv), (v), (vi)	5000000000000000000—	1986	2015-	ਯਮਨੀ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ, ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਗਠਜੋੜ ਦੇ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ
ਘਦਮੇਜ਼ ਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਸ਼ਹਿਰ		LibGhadames, ਫਰਮਾ:Country data Libya 30°08′00″N 9°30′00″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (v)	5000000000000000000—	1986	2016-	ਲਿਬੀਆ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ, ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵੀ ਹੋਰ ਨੁਕਸਾਨ।
ਡੀਜੇਨੇ ਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਸ਼ਹਿਰ		MalDjenné, ਫਰਮਾ:Country data Mali 13°54′23″N 4°33′18″W	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (iii), (iv)	5000000000000000000—	1988	2016-	ਖੇਤਰੀ ਅਸੁਰੱਖਿਆ, ਇਤਿਹਾਸਕ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਵਿਗੜਦੀ ਰਾਜ, ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਕਟੌਤੀ।
ਪੁਰਾਣੀ ਕੰਧ ਸਿਟੀ ਆਫ ਸ਼ਿਬਾਮ		YemHadhramaut Governorate, ਫਰਮਾ:Country data Yemen 15°55′36.984″N 48°37′36.012″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (iii), (iv), (v)	5000000000000000000—	1982	2015-	ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਤੋਂ ਸੰਭਾਵਿਤ ਖਤਰੇ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ਲਈ, ਜੋ ਸਾਈਟ 'ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਹਨ।
ਐਟੀਸੀਨੇਨਾਆ ਦੇ ਵਰਖਾ ਜੰਗਲ		MadEastern Madagascar, ਫਰਮਾ:Country data Madagascar 14°28′S 49°42′E	ਕੁਦਰਤੀ: (ix), (x)	479,660 (1,185,300)	2007	2010-	ਲਮੂਰਾਂ ਦਾ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਸ਼ਿਕਾਰ
ਰਿਓ ਪਲੈਟੋਨੋ ਬਾਇਓਸਫ਼ੀਅਰ ਰਿਜ਼ਰਵ		HonLa Mosquitia, ਫਰਮਾ:Country data Honduras 15°44′40″N 84°40′30″W	ਕੁਦਰਤੀ: (vii), (viii), (ix), (x)	5000000000000000000—	1982	1996–2007, 2011-	ਲੌਗਿੰਗ, ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਕਬਜ਼ੇ; ਸਾਈਟ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਰਾਜ ਦੀ ਘਟੀਆ ਸਮਰੱਥਾ; ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਸਮੱਰਥਾ ਅਤੇ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਤਸਕਰਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਕਾਰਨ
ਰਾਡ-ਆਰਟ ਸਾਈਟਾਂ ਆਫ ਟੈਡਾਰਟ ਏਕਾਕੁਸ		LibFezzan, ਫਰਮਾ:Country data Libya 24°50′00″N 10°20′00″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (iii)	5000000000000000000—	1985	2016-	ਲਿਬੀਆ ਦੀ ਘਰੇਲੂ ਜੰਗ, ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵੀ ਹੋਰ ਨੁਕਸਾਨ
ਕਿੱਲਵਾ ਕਿਸਵਾਈਨੀ ਦੇ ਖੰਡਰ ਅਤੇ ਰੋਂਨਸ ਆਫ਼ ਸੋਂਗੋ ਮੈਨਰਾ		TanKilwa District, ਫਰਮਾ:Country data Tanzania 8°57′28″S 39°31′22″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (iii)	5000000000000000000—	1981	2004-	ਵੱਖ-ਵੱਖ ਏਜੰਟ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਰੋਜ਼ਨ ਜਾਂ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਸਾਈਟ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣਾ
ਸਲੋਂਗਾ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ		DemÉquateur and Bandundu Province, ਫਰਮਾ:Country data Democratic Republic of the Congo 2°0′S 21°0′E	ਕੁਦਰਤੀ: (vii), (ix)	3,600,000 (8,900,000)	1984	1999-	ਸਿਵਲ ਆਰਡਰ ਦੀ ਵੰਡ
ਸਮਰਾ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਿਟੀ		IraqSalah ad Din, Iraq 34°12′N 43°52′E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (ii), (iii), (iv)	15,058 (37,210)	2007	2007-	ਇਰਾਕ ਯੁੱਧ ਅਤੇ ਸਾਈਟ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਜਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਰਾਜ ਦੇ ਕੰਟਰੋਲ ਦੀ ਘਾਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਥਿਤੀ
ਸਿਮੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ		EthAmhara Region, ਫਰਮਾ:Country data Ethiopia 13°11′N 38°4′E	ਕੁਦਰਤੀ: (vii), (x)	22,000 (54,000)	1978	1996-	ਵਲੀਆ ਬੀਬੇਕਸ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ
ਪਾਲਮੀਰਾ ਦੀ ਸਾਇਟ		Homs Governorate, Syria 34°33′15″N 38°16′0″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (i)(ii)(iv)	0.36 (0.89)	1980	2013-	ਸੀਰੀਆਈ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ, ਜੋ ਕਿ ਬਦਨਾਮ ਆਇਕਨ-ਇਲੈਕਟਲ ਸਟੇਟ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ (ਆਈਐਸਆਈਐਸ) ਦੁਆਰਾ ਫੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ
ਟਿਮਬੁਕਤੂ		MalTimbuktu, Timbuktu Region, ਫਰਮਾ:Country data Mali 16°46′24″N 2°59′58″W	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (ii), (iv), (v)	5000000000000000000—	1988	2012-	ਇਸਲਾਮੀ ਮਘਰੇਬ, ਅੰਸਾਰ ਡਾਈਨ ਅਤੇ ਬੋਕੋ ਹਰਮ ਵਿੱਚ ਅਲ-ਕਾਇਦਾ ਵਰਗੇ ਇਸਲਾਮਿਕ ਸਮੂਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਨਾਸ਼ ਦੀ ਧਮਕੀ ਕੁਝ ਸਮਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਲੁੱਟਿਆ ਅਤੇ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਅਸੀਆ ਦੀ ਕਬਰ		MalGao, Gao Region, ਫਰਮਾ:Country data Mali 16°17′21.60″N 0°2′41.68″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (ii), (iii), (iv)	4.24 (10.5)	2004	2012-	ਇਸਲਾਮੀ ਮਘਰੇਬ ਅਤੇ ਅੰਸਾਰ ਡਾਈਨ ਵਿੱਚ ਅਲ-ਕਾਇਦਾ ਵਰਗੇ ਇਸਲਾਮਿਕ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਵਲੋਂ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ।ਅੰਸਾਰ ਡਾਈਨ ਦੁਆਰਾ ਨਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਰਿਪੋਰਟ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਟਿੰਬੂਕਟੂ ਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆ
ਕਸਬੁਬੀ ਵਿਖੇ ਬੁਗੰਦਾ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀ ਕਬਰ		UgandaKampala District, Uganda 0°19′45″N 32°33′12″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (i), (iii), (iv), (vi)	27 (67)	2001	2010-	ਮਾਰਚ 2010 ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਦੀ ਭੇਟ ਚੜੀ ਮੁਜੀਬੁ ਅਜ਼ਾਲਾ ਮਾਪਾਂਗਾ ਦੀ ਸਾਈਟ ਦੀ ਮੁੱਖ ਇਮਾਰਤ
ਸੁਮਾਤਰਾ ਦੀ ਟ੍ਰਾਂਪੀਕਲ ਰੇਨਫੋਰਸਟ ਵਿਰਾਸਤ		IndonesiaSumatra, Indonesia 02°30′S 101°30′E	ਕੁਦਰਤੀ: (vii), (ix), (x)	2,595,124 (6,412,690)	2004	2011-	ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪੋਚਿੰਗ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਅਤੇ ਸਾਈਟ ਰਾਹੀਂ ਸੜਕ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ
ਵੀਰੰਗਾ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ		DemNorth Kivu and Orientale, ਫਰਮਾ:Country data Democratic Republic of the Congo 0°55′N 29°10′E	ਕੁਦਰਤੀ: (vii), (viii), (x)	800,000 (2,000,000)	1979	1994-	ਰਵਾਂਡਾ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ ਕਾਰਨ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀਆਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਅਤੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨਾ
ਫਲਸਤੀਨ:ਲੈਂਡ ਆਫ਼ ਓਲੀਵਜ਼ ਐਂਡ ਵਾਈਂਸ-ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਆਫ ਸਾਉਥਰਨ, ਬੱਟੀਰ		Pal Battir, Palestine 31°43′11″N 35°7′50″E	ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ: (iv)(v)	349 (860)	2014	2014-	ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਵੈਸਟ ਬੈਂਕ ਦੀ ਰੁਕਾਵਟ "ਉਹ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਖੇਤੀ ਕਰ ਰਹੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਮੀਨ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ".