ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਲੋਕ ਵਿਰਸਾ (ਕਿਤਾਬ): ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ
ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
No edit summary |
No edit summary |
||
ਲਾਈਨ 35:
7.ਫੁਟਕਲ- ਇਸ਼ਾਰੇ, ਚਿੰਨ
ਲੋਕਯਾਨ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੰਪਤੀ ਹੈ। ਲੋਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਨਾਲ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਬੇਰੋਕ ਚੱਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਆਪੀ ਹੈ। ਲੋਕਯਾਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਭਾਗ ਸੁਹਜ ਸੁਆਦ ਦੇਣ ਦਾ ਕਰਤੱਵ ਵੀ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਬਤੀਤ ਕਰਨ ਦਾ ਚੰਗਾ ਸਾਧਨ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਜੀਵਨ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਠੀਕ ਇਤਿਹਾਸ ਲੋਕਯਾਨ ਦੁਆਰਾ ਹੀ ਜਾਣਿਆਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
==ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਸਾਹਿਤ ==
ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਸਾਹਿਤ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕਯਾਨ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਗੀਤ, ਲੋਕ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਅਖੌਤਾਂ ਅਤੇ ਮੁਹਾਵਰੇ ਆਦਿ ਅਜਿਹੇ ਰੂਪ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜਿਹਨਾਂ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਬੋਲੀ ਦੁਆਰਾ ਮੌਖਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੋਕ ਸਾਹਿਤ ਲੋਕਯਾਨ ਦੀ ਵਾਣੀ ਵਿਲਾਸ ਸ੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਜੋ ਰਚਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉਸ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਲੇਖਕ ਦਾ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਸਗੋਂ ਇਹ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਰ ਪੀੜ੍ਹੀ ਲੋਕ ਸਮੂਹ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਲੈ ਕੇ ਚਲਦਾ ਹੈ। ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਲੋਕ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਪਰਸਪਰ ਅਦਾਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਜਰੂਰ ਚਲਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਸਾਹਿਤ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿਰਸੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ, ਲੋਕ ਕਥਾਵਾਂ, ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਅਤੇ ਅਖੌਤਾਂ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪੱਖ ਤੋਂ ਅਧਿਐਨ ਬਾਰੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਪੱਧਰ ਤੇ ਕੁੱਝ ਯਤਨ ਜਰੂਰ ਹੋਏ ਹਨ,ਪਰੰਤੂ ਹਣ ਤੱਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਘੜ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਆਏ।
==ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗੀਤ ==
ਲੋਕ ਗੀਤ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅਨਿੱਖੜ ਅੰਗ ਹਨ। ਜੰਮਣ ਤੋਂ ਮੌਤ ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਪੱਖ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸ ਸੰਬੰਧੀ ਲੋਕ ਗੀਤ ਉਪਲੱਬਧ ਨਾ ਹੋਣ। ਇੰਨਾ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖ ਕੇ ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਜੰਮਦਾ ਹੈ ਤੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਰਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਗੀਤ ਦੇ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਗੀਤ, ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਮਿਤ ਗੀਤ ਜਾਂ ਲੋਕ ਵਿਸ਼ਿਅਕ ਗੀਤ ਕੀਤੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਲੋਕ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਇਹ ਅਰਥ ਅਧੂਰੇ ਹਨ। ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਅਾਦਿਮ ਮਾਨਵ ਦਾ ਸੰਗੀਤ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਗੀਤ ਮੌਖਿਕ ਪਰੰਪਰਾ ਜਾਂ ਲੋਕ ਕੰਠ ਦੁਆਰਾ ਇਕ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਤੱਕ ਅੱਗੇ ਤੁਰਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਗੀਤ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਲੇਖਕ ਦਾ ਨਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ। ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸੈ਼ ਅਤੇ ਰੂਪ ਦੋਹਾਂ ਪੱਖਾਂ ਤੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨਤਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧ ਰੂਪ ਘੋੜੀਆਂ, ਸੁਹਾਗ, ਸਿੱਠਣੀਆਂ, ਲੋਰੀਆਂ, ਬੋਲੀਆਂ, ਮਾਹੀਆਂ, ਢੋਲਾਂ, ਅਲਾਹੁਣੀਆਂ, ਮਾਤਾ ਦੀ ਭੇਟਾਂ ਰੂਪ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਰੂਪ ਹਨ।
| |||