ਖ਼ੁਲਾ
ਪਤਨੀ ਤੋਂ ਕੁਝ ਮਾਲ ਲੈ ਕੇ ਨਿਕਾਹ ਰੱਦ ਕਰ ਦੇਣ ਨੂੰ ਖ਼ੁਲਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਲਾਮਿਕ ਕਨੂੰਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਿਕਾਹ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਮਰਦ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਔਰਤ ਨੂੰ ਤਲਾਕ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਲੇਕਿਨ ਜੇਕਰ ਤੀਵੀਂ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਵੀ ਉਹ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ।
ਕੁਰਆਨ ਵਿੱਚ ਖ਼ੁਲਾ
ਸੋਧੋਸੂਰਤ ਬੱਕਰਾ ਦੀ 229 ਵੀਂ ਆਇਤ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਕਿ ਔਰਤ ਕੁਛ ਬਦਲਾ ਰਕਮ ਸ਼ੌਹਰ ਨੂੰ ਅਦਾ ਕਰਕੇ ਉਸ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਵੇ।
ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਲਾਲ ਨਹੀਂ ਕਿ ਜੋ ਕੁਛ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਉਸ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਛ ਵਾਪਸ ਲਓ, ਮਗਰ ਜਦ ਦੋਨਾਂ ਨੂੰ ਅੰਦੇਸ਼ਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਕਾਇਮ ਨਾ ਰੱਖਣਗੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਰ ਕੁਛ ਗੁਨਾਹ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਿ ਬਦਲਾ ਦੇਕਰ ਔਰਤ ਛੁੱਟੀ ਲੈ ਲਵੇ, ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੀਆਂ ਜੋ ਹੱਦਾਂ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਨਾ ਕਰੋ ਔਰ ਜੋ ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨ ਤਾਂ ਉਹ ਲੋਕ ਜ਼ਾਲਮ ਹਨ।
ਹਦੀਸ ਅਤੇ ਖ਼ੁਲਾ
ਸੋਧੋਸਹੀ ਬੁਖ਼ਾਰੀ ਅਤੇ ਸਹੀ ਮੁਸਲਿਮ ਵਿੱਚ ਅਬਦਉੱਲਾਬਿਨ ਅੱਬਾਸ ਸੇ ਮੁਰੱਵੀ ਕਿ ਸਾਬਤ ਬਿਨ ਕੈਸ਼ ਦੀ ਜ਼ੋ ਜ਼ਾ ਨੇ ਮੁਹੰਮਦ ਸੱਲੀ ਅੱਲ੍ਹਾ ਅਲੀਆ ਵ ਆਲਾਹ ਵਸੱਲਮ ਦੀ ਖ਼ਿਦਮਤ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋ ਕੇ ਅਰਜ਼ ਕੀਤੀ, ਕਿਹਾ ਰਸੂਲ ਅਲਅੱਲਾ ਸਾਬਤ ਬਿਨ ਕੈਸ਼ ਦੇ ਅਖ਼ਲਾਕ ਅਤੇ ਦੀਨ ਦੀ ਨਿਸਬਤ ਮੈਨੂੰ ਕੁਛ ਕਲਾਮ ਨਹੀਂ (ਯਾਨੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਖ਼ਲਾਕ ਭੀ ਅੱਛੇ ਹਨ ਔਰ ਦੀਨਦਾਰ ਵੀ ਹਨ) ਮਗਰ ਇਸਲਾਮ ਵਿੱਚ ਕੁਫ਼ਰਾਨ ਨੇਅਮਤ ਨੂੰ ਮੈਂ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਿਰਤੀ (ਯਾਨੀ ਬੋਜਾ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਨਾ ਹੋਣ ਦੇ ਮੇਰੀ ਤਬੀਅਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਰਫ਼ ਮਾਇਲ ਨਹੀਂ) ਅਰਸ਼ਾਰ ਫ਼ਰਮਾਇਆ: ਇਸ ਦਾ ਬਾਗ਼ (ਜੋ ਮਿਹਰ ਵਿੱਚ ਤੈਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ) ਤੂ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦੇਵੇਗੀ? ਅਰਜ਼ ਕੀਤੀ, ਹਾਂ। ਆਪ ਨੇ ਸਾਬਤ ਬਿਨ ਕੈਸ਼ ਨੂੰ ਫ਼ਰਮਾਇਆ: ਬਾਗ਼ ਲੈ ਲਓ ਔਰ ਤਲਾਕ ਦੇ ਦੋ।[1]
ਫ਼ਿਕਾ ਅਤੇ ਖ਼ੁਲਾ
ਸੋਧੋਫ਼ਿਕਾ ਵਿੱਚ ਖ਼ੁੱਲ੍ਹ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ: ਮਾਲ ਦੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਨਿਕਾਹ ਖਤਮ ਕਰਨ ਨੂੰ ਖ਼ੁੱਲ੍ਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਔਰਤ ਦਾ ਕਬੂਲ ਕਰਨਾ ਸ਼ਰਤ ਹੈ, ਬਗ਼ੈਰ ਉਸ ਦੇ ਕਬੂਲ ਕੀਤੇ ਖ਼ੁਲਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਅਲਫ਼ਾਜ਼ ਨਿਸਚਿਤ ਹਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਅਗਰ ਪਤੀ ਪਤਨੀ ਵਿੱਚ ਨਾ ਇਤਫ਼ਾਕੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਇਹ ਅੰਦੇਸ਼ਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ਰਈਹ ਦੀ ਪਾਬੰਦੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਣਗੇ ਤਾਂ ਖ਼ਲਾ ਵਿੱਚ ਝਿਜਕ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਜਦ ਖ਼ੁਲਾ ਕਰ ਲੈਣ ਤਾਂ ਤਲਾਕ ਪੱਕਾ ਹੋ ਜਾਏਗਾ ਅਤੇ ਜੋ ਮਾਲ ਠਹਿਰਾ ਹੈ ਔਰਤ ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਦੇਣਾ ਲਾਜ਼ਿਮ ਹੈ۔[2]