ਗਵਾਰੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਗਾਵਰੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,[1] ਰਾਜਸਥਾਨ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੇਵਾੜ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ ਜੁਲਾਈ ਅਤੇ ਸਤੰਬਰ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ 40 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ।[2]

Gypsy trader being blocked by Meena bandits
ਮੀਨਾ ਡਾਕੂਆਂ ਵੱਲੋਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਜਿਪਸੀ ਵਪਾਰੀ

ਗਾਵਰੀ ਰੁੱਤ ਸੋਧੋ

 
ਪੇਂਡੂ ਜੈਸਮੰਦ ਮੰਡਲੀ ਤੋਂ ਨਕਾਬਪੋਸ਼ ਗਾਵਰੀ ਬੁਡੀਆ ਚਿੱਤਰ

ਹਰ ਸਾਲ, ਮੇਵਾੜ ਦੇ ਭੀਲ ਸਮੁਦਾਇਆਂ ਦੇ ਭੋਪਾ ਸ਼ਮਨ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗਾਵਰੀ ਰੀਤੀ ਨਿਭਾਉਣ ਅਤੇ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਦੌਰੇ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਮੰਗਦੇ ਹਨ। ਉਸਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਲਈ ਔਸਤ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲਗਭਗ 4-5 ਸਾਲ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਰਸਮੀ ਚੱਕਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੀ ਰਸਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਫ਼ਲਤਾਪੂਰਵਕ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

25-25 ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ 20-80 ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਗਵਾਰੀ ਕੰਪਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭੇਜਦਾ ਹੈ। ਸਮੂਹ ਮੇਵਾੜ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ 600 ਦਿਨ-ਲੰਬੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹੋਏ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ, ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਗਵਾਰੀ ਟੋਲੀਆਂ ਸਾਲਾਨਾ ਇੱਕ ਚੌਥਾਈ ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਖੇਡ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

40-ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਗਾਵਰੀ ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਸਾਰੇ ਖਿਡਾਰੀ ਜੀਵਤ ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਅਮਰ ਆਤਮਾ ਦੇ ਨਾਲ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਸੰਪਰਕ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਖਤ ਤਪੱਸਿਆ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦੇ ਹਨ।[3] ਉਹ ਮੀਟ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਬਲਕਿ ਜੁੱਤੀਆਂ, ਬਿਸਤਰੇ, ਨਹਾਉਣ ਅਤੇ ਸਾਗ (ਜੋ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ) ਖਾਣ ਤੋਂ ਵੀ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਸੀਜ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਹੀ ਖਾਂਦੇ ਹਨ।[4][5]

ਅੰਤਮ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਹਰ ਇੱਕ ਟੋਲਾ ਆਖਰੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸਮਾਪਤੀ ਸਮਾਰੋਹ ਲਈ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਦੇ ਰੌਲੇ-ਰੱਪੇ ਵਾਲੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਨਾਲ ਚੱਕਰ ਇੱਕ ਡੁੱਬਣ ਦੀ ਰਸਮ ਨਾਲ ਖਤਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

 
ਕਾਲੀ ਅਵਤਾਰ ਲਾਲ-ਗਰਮ ਕੋਲਿਆਂ ਨੂੰ ਥੁੱਕ ਕੇ ਜਾਦੂਈ ਸ਼ਕਤੀ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ
 
ਭੀਲੂਰਾਣਾ: ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਮਲਾਵਰ, ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਭੀਲ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਰੀ ਛਤਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ, ਮਹਾਰਾਣੀ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਲਾਲ ਦੇਵੀ ਕਾਲੀ, ਭੀਲਾਂ ਦੀ ਗੁਪਤ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਸਰੋਤ।
 
ਬੁਡੀਆ ਖਿਡਾਰੀ
 
ਸੱਦੇ ਦੇ ਸੰਸਕਾਰ ਲਈ ਰਸਮੀ ਉਪਕਰਨ
 
ਵਿਅੰਗਮਈ ਸਕਿੱਟ ਮੋਟੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟਣ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ
 
"ਰੀਡਸਕਵਰਿੰਗ ਗਵਾਰੀ" ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਉਦੈਪੁਰ ਦੇ ਗੰਗੌਰ ਘਾਟ ਵਿਖੇ ਦੁਰਲੱਭ ਸ਼ਹਿਰੀ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਪੜਾਅ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ

  1. Henderson, Carol (2002). Culture and customs of India. Westport, Conn.: Greenwood Press. pp. 141. ISBN 0313305137. OCLC 58471382.
  2. Bhanavat, Mahendra (1993). Udaipur ke adivasi: Udaipur ke bhili kshetra ka shodh evam sanskrutic sarvekshan. Udaipur: Bharatiya Lokakala Mandala.
  3. Tribal dances of India. Tribhuwan, Robin D., Tribhuwan, Preeti R. New Delhi: Discovery Pub. House. 1999. p. 106. ISBN 8171414435. OCLC 41143548.{{cite book}}: CS1 maint: others (link)
  4. "Keeping history alive dramatically". The Hindu. 27 September 2007.
  5. "MaskIndia Bhil Gavri Gavari Dance – Chhoti Undri village Rajasthan: Ethnoflorence – Indian and Himalayan folk and tribal arts". ethnoflorence.skynetblogs.be (in ਫਰਾਂਸੀਸੀ). Archived from the original on 2017-08-03. Retrieved 2017-07-16.