ਗਾਰਗੀ
ਵਾਚਕਨਵੀ ਗਾਰਗੀ, ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸੀ। ਵੈਦਿਕ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਕੁਦਰਤੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1][2] ਉਹ ਵੇਦਾਂ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਵਿਆਖਿਆਕਾਰ ਸੀ[3] ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮਾਵਦਿਨੀ (ਬ੍ਰਹਮਾ ਵਿਦਿਆ ਦੇ ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਲੈਸ) ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[4]
ਵਾਚਕਨਵੀ ਗਾਰਗੀ, ਵਚਕਨੁ ਨਾਮ ਦੇ ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਦੀ ਪੁਤਰੀ ਸੀ। ਗਰਗ ਗੋਤਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਹ ਗਾਰਗੀ ਨਾਮ ਨਾਲ ਸਭਨੀ ਥਾਂਈਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ।
ਜਗਵਲਕਯ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਾਸਤਰਾਰਥ
ਸੋਧੋਬ੍ਰਹਦਾਰਣਾਇਕ ਉਪਨਿਸ਼ਦ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਗਵਲਕਯ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਬੜਾ ਹੀ ਸੁੰਦਰ ਸ਼ਾਸਤਰਾਰਥ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਮਹਾਰਾਜ ਜਨਕ ਨੇ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨੀ ਦੀ ਪਰੀਖਿਆ ਦੇ ਨਮਿਤ ਇੱਕ ਸਭਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਹਸਤਰ ਸਵਤਸਾ ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਗਊਆਂ ਬਣਾ ਕੇ ਖੜੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਸਭ ਨੂੰ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ - ਜੋ ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨੀ ਹੋਣ ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਜੀਵ ਬਣਾ ਕੇ ਲੈ ਜਾਣ। ਸਭ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੋਈ, ਪਰ ਆਤਮਸ਼ਲਾਘਾ ਦੇ ਡਰ ਤੋਂ ਕੋਈ ਉਠਿਆ ਨਹੀਂ। ਤਦ ਜਗਵਲਕਯ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਚੇਲਾ ਨੂੰ ਕਿਹਾ - ਪੁੱਤਰ ! ਇਨ੍ਹਾਂ ਗਊਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਇੱਥੋਂ ਹੱਕ ਲੈ ਚਲ।
ਇੰਨਾ ਸੁਣਦੇ ਹੀ ਸਭ ਰਿਸ਼ੀ ਜਗਵਲਕਯ ਜੀ ਨਾਲ ਸ਼ਾਸਤਰਾਰਥ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਭਗਵਾਨ ਜਗਵਲਕਯ ਨੇ ਸਭ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਵਿਧੀ ਅਨੁਸਾਰ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਹਮਵਾਦਿਨੀ ਗਾਰਗੀ ਵੀ ਬੁਲਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਸਭ ਦੇ ਬਾਅਦ ਜਗਵਲਕਯ ਜੀ ਨਾਲ ਸ਼ਾਸਤਰਾਰਥ ਕਰਨ ਉਹ ਉੱਠੀ।[5]
ਗਾਰਗੀ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ - ਭਗਵਨ ! ਇਹ ਕੁਲ ਪਾਰਥਿਵ ਪਦਾਰਥ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ, ਉਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਪਾਣੀ ਕਿਸ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ ?
ਜਗਵਲਕਯ - ਪਾਣੀ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ।
ਗਾਰਗੀ - ਹਵਾ ਕਿਸ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ ?
ਜਗਵਲਕਯ - ਹਵਾ ਅਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ।
ਗਾਰਗੀ - ਅਕਾਸ਼ ਕਿਸ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ ?
ਜਗਵਲਕਯ - ਅਕਾਸ਼ ਗੰਧਰਵਲੋਕ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ।
ਗਾਰਗੀ - ਗੰਧਰਵਲੋਕ ਕਿਸ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ ?
ਜਗਵਲਕਯ - ਗੰਧਰਵਲੋਕ ਆਦਿਤਯਲੋਕ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ।
ਗਾਰਗੀ - ਆਦਿਤਯਲੋਕ ਕਿਸ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ ?
ਜਗਵਲਕਯ - ਆਦਿਤਯਲੋਕ ਚੰਦਰਲੋਕ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ।
ਗਾਰਗੀ - ਚੰਦਰਲੋਕ ਕਿਸ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ ?
ਜਗਵਲਕਯ - ਨਕਸ਼ਤਰਲੋਕ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ।
ਗਾਰਗੀ - ਨਕਸ਼ਤਰਲੋਕ ਕਿਸ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ।
ਜਗਵਲਕਯ - ਸਵਰਗ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ।
ਗਾਰਗੀ - ਸਵਰਗ ਕਿਸ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ ?
ਜਗਵਲਕਯ - ਪ੍ਰਜਾਪਤੀਲੋਕ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ।
ਗਾਰਗੀ - ਪ੍ਰਜਾਪਤੀਲੋਕ ਕਿਸ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ ?
ਜਗਵਲਕਯ - ਬ੍ਰਹਮ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ।
ਗਾਰਗੀ - ਬ੍ਰਹਮ ਲੋਕ ਕਿਸ ਵਿੱਚ ਓਤਪੋਤ ਹੈ ?
ਤੱਦ ਜਗਵਲਕਯ ਨੇ ਕਿਹਾ - ਗਾਰਗੀ ! ਹੁਣ ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਮਤ ਪੁੱਛ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਜਗਵਲਕਯ ਜੀ ਨੇ ਯਥਾਰਥ ਸੁਖ ਵੇਦਾਂਤ ਤੱਤ ਸਮਝਾਇਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੁਣਕੇ ਗਾਰਗੀ ਪਰਮ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੋਈ ਅਤੇ ਸਭ ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਬੋਲੀ - ਭਗਵੰਨ ! ਜਗਵਲਕਯ ਯਥਾਰਥ ਵਿੱਚ ਸੱਚੇ ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨੀ ਹਨ। ਗਊਆਂ ਲੈ ਜਾਣ ਦਾ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਾਹਸ ਕੀਤਾ ਉਹ ਉਚਿਤ ਹੀ ਸੀ। ਗਾਰਗੀ ਉਮਰ ਭਰ ਉਹ ਕੁਆਰੀ ਰਹੀ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Ahuja 2011, p. 34.
- ↑ "Gargi". University of Alabama Astronomy.
- ↑ Mani, Vettam (1975). Puranic Encyclopaedia: A Comprehensive Dictionary With Special Reference to the Epic and Puranic Literature. Delhi: Motilal Banarsidass. pp. 348–9. ISBN 0-8426-0822-2.
- ↑ Banerji 1989, p. 614.
- ↑ 'ਬ੍ਰਿਹਦਾਰਣਯਕ ਉਪਨਿਸ਼ਦ' ਦੇ ਸ਼ੰਕਰਭਾਸ਼ਯਾਰਥ ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣ