ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ ਭਾਰਤ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜ਼ਿਲਾ ਫਰੀਦਕੋਟ ਦੇ ਪਿੰਡ ਜੈਤੋਂ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਚਰਨ ਛੋਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। [1]
ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ 15 ਅਪ੍ਰੈਲ 1706 ਨੂੰ ਕੋਟਕਪੂਰਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੈਤੋ ਆਏ।[2]
ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਭਾਈ ਕਪੂਰੇ ਨੂੰ ਮੁਗਲ ਫੌਜ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਆਪਣਾ ਕਿਲਾ ਮੰਗਿਆ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਕਿਲਾ ਦੇਣ ਅਤੇ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਇੱਥੇ ਜੈਤੋ ਆਏ ਸਨ। ਇੱਥੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਟਿੱਬੀ (ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਚੋਟੀ) ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਤੰਬੂ ਲਾਇਆ। ਇੱਥੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਤੀਰ ਚਲਾਉਣ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਵਾਇਆ। ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਸਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਨਤਮਸਤਕ ਹੋ ਕੇ ਵਿਸ਼ਰਾਮ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਸੀ। ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨੇੜੇ ਕੋਈ ਜਲ ਸਰੋਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਸ਼੍ਰੀ ਗੰਗਸਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਛੱਪੜ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਗੰਗਸਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਲਈ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਭਾਈ ਰਾਮ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਲਈ ਇਸ ਅਸਥਾਨ 'ਤੇ ਖੂਹ ਪੁੱਟਣ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਰਬ ਲੋਹ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ। ਸਰਬ ਲੋਹ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਖੂਹ ਅੱਜ ਤੱਕ ਮੌਜੂਦ ਹਨ।