ਗੁਰਦੇਵ ਖੁਸ਼
ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਖੁਸ਼ (ਜਨਮ 22 ਅਗਸਤ, 1935) , ਇਕ ਜਣਨ-ਵਿੱਦਿਆ ਦਾ ਮਾਹਰ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਹੈ। ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਵੱਧ ਰਹੀ ਆਬਾਦੀ ਦੌਰਾਨ ਚਾਵਲ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਸੁਧਾਰਨ, ਅਤੇ ਸਪਲਾਈ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ, ਡਾ. ਖੁਸ਼ ਨੂੰ ਸਹਿਯੋਗੀ ‘ਹੈਨਰੀ ਬੀਚਲ’ ਨਾਲ 1996 ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਖੁਰਾਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ ਗਿਆ।
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ
ਸੋਧੋਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਰੁੜਕੀ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜਲੰਧਰ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪਰਾਇਮਰੀ (ਚਾਰ ਜਮਾਤਾਂ) ਪਾਸ ਕਰ ਕੇ ਦਸਵੀਂ ਤੱਕ ਦੀ ਵਿੱਦਿਆ ਖਾਲਸਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਬੰਡਾਲਾ ਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਦਸਵੀਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਸਰਕਾਰੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਾਲਿਜ, ਲੁਧਿਆਣਾ (ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ) ਤੋਂ 1955 ਵਿੱਚ ਬੀ. ਐੱਸ-ਸੀ. (B.Sc.) ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਤੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਡੇਢ ਕੁ ਸਾਲ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਕਿਸੇ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਉੱਚ ਵਿੱਦਿਆ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ ਆਇਆ ਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਕੈਲੇਫੋਰਨੀਆ, ਡੇਵਿਸ (University of California, Davis) ਤੋਂ 1960 ਵਿੱਚ ਪੀ-ਐੱਚ. ਡੀ. (Ph.D.) ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ।[1]
ਕਰੀਅਰ
ਸੋਧੋਸੱਤ ਸਾਲ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਫੈਕਲਟੀ ਮੈਂਬਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਫਲੀਪਾਈਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਰਾਈਸ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ (ਆਈਆਰਆਰਆਈ) ਵਿੱਚ ਪਲਾਂਟ ਬ੍ਰੀਡਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ। ਉਸ ਨੂੰ 1972 ਵਿੱਚ ਪਲਾਂਟ ਬ੍ਰੀਡਿੰਗ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਮੁਖੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਵਧੀਆਂ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਉਹ ਕਦੇ-ਬਿਹਤਰ ਚਾਵਲ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਜੀਨਿਕ ਖੋਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਵਿੱਚ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਅਤੇ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ 20 ਸਾਲ ਬਿਤਾਏ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਨੇ 300 ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਵਿਆਉਣ ਵਾਲੇ ਚੌਲ਼ਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੈਮੀ-ਡਾਰਫ੍ਰ ਆਈਆਰ36 ਦੀ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਸਾਲ 1966 ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਚੌਲਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ 257 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 2006 ਵਿੱਚ 626 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਹੋ ਗਿਆ।
ਉਹ ਫਰਵਰੀ 2002 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਪਲਾਂਟ ਬ੍ਰੀਡਰ ਅਤੇ ਪਲਾਂਟ ਬ੍ਰੀਡਿੰਗ ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਅਤੇ ਬਾਇਓਕੈਮੀਸਿਰੀ ਦੀ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫਰਵਰੀ 2002 ਵਿੱਚ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਪਰਿਵਰਤਿਤ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਯੂਸੀ ਡੇਵਿਸ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਆਨਰਜ਼ ਅਤੇ ਪੁਰਸਕਾਰ
ਸੋਧੋਖੁਸ਼ ਨੇ ਬੋਰਲਾਗ ਅਵਾਰਡ (1977), ਜਾਪਾਨ ਇਨਾਮ (1987), ਵਰਲਡ ਫੂਡ ਪ੍ਰਾਈਜ਼ (1996), ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ (2000) ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ (2000) ਵਿੱਚ ਵੁਲਬ ਇਨਾਮ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਹ 1991 ਵਿੱਚ ਰਾਇਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦਾ ਫੈਲੋ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਕੈਡਮੀ ਚੁਣ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਗਿਆਨੀ ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਖੁਸ਼ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ --- ਡਾ. ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਘਣਗਸ - sarokar.ca". sarokar.ca. Retrieved 2021-02-27.