ਚਾਰਲਸ ਡਿਕਨਜ਼

ਚਾਰਲਜ਼ ਜਾਨ ਹਫਾਮ ਡਿਕਨਜ਼ (; 7 ਫਰਵਰੀ 1812 – 9 ਜੂਨ 1870) ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਆਲੋਚਕ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਦੌਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਨਾਵਲਕਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਡਿਕਨਜ਼ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਮਿਲੀ ਅਤੇ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੱਕ ਆਲੋਚਕਾਂ ਅਤੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਇਸਦੀ ਸਾਹਿਤਕ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝ ਲਿਆ।

ਚਾਰਲਸ ਡਿਕਨਜ਼

ਜੀਵਨੀ

ਡਿਕਨਜ਼ ਦੇ ਪਿਤਾ ਮਾਮੂਲੀ ਸਰਕਾਰੀ ਕਲਰਕ ਸਨ, ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਮਦਨੀ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ, ਖਰਚ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਆਜੀਵਨ ਆਰਥਕ ਸੰਕਟ ਭੋਗਦੇ ਰਹੇ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਛੋਟੇ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਕਰਜਾਈ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜੇਲ੍ਹ ਗਏ ਅਤੇ ਨੂੰ ਜੁੱਤੀਆਂ ਦੀ ਪਾਲਿਸ਼ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨੀ ਪਈ। ਇਸ ਅਨੁਭਵ ਨੂੰ ਡਿਕਨਜ਼ ਨੇ ਦੋ ਨਾਵਲਾਂ ਡੇਵਿਡ ਕਾਪਰਫੀਲਡ ਅਤੇ ਲਿਟਿਲ ਡਾਰਿਟ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਡਿਕਨਜ਼ ਦੀ ਮਾਂ ਬਹੁਤ ਸਮਝਦਾਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕਰੂਰ ਚਿੱਤਰ ਮਿਸਜ ਨਿਕਿਲਬੀ ਨਾਮ ਦੇ ਪਾਤਰ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਚਿੱਤਰ ਮਿਸਟਰ ਮਿਕੌਬਰ ਅਤੇ ਮਿਸਟਰ ਡਾਰਿਟ ਹੈ।

ਡਿਕਨਜ਼ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬੌਜ ਦੇ ਸਕੈਚ, ਪਿਕਵਿਕ ਪੇਪਰਜ, ਆਲਿਵਰ ਟਵਿਸਟ, ਨਿਕੋਲਸ ਨਿਕਿਲਬੀ, ਓਲਡ ਕਿਊਰਿਆਸਿਟੀ ਸ਼ਾਪ, ਬਾਰਨਬੀ ਰਜ, ਮਾਰਟਿਨ ਚਿਜਲਵਿਟ, ਡੁੰਬੀ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਪੁੱਤਰ, ਡੇਵਿਡ ਕਾਪਰਫੀਲਡ, ਗਰੇਟ ਐਕਸਪੇਕਟੇਸ਼ਨਜ, ਦੋ ਨਗਰਾਂ ਦੀ ਕਥਾ ਆਦਿ ਦਰਜਨਾਂ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਾਵਲ ਹਨ।

ਇਸ ਕਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਡਿਕਨਜ਼ ਨੇ ਤਤਕਾਲੀਨ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਕੁਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕੁਰੀਤੀਆਂ ਉੱਤੇ ਕਰਾਰੀ ਚੋਟ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਯਤੀਮਖਾਨੇ, ਸਕੂਲ, ਸਰਕਾਰੀ ਦਫਤਰ, ਅਦਾਲਤ, ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਸਾਰੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਆਕਰੋਸ਼ ਦੇ ਲਕਸ਼ ਸਨ। ਯਤੀਮਖਾਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦਾ ਭੋਜਨ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਸੀ। ਦਫਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫਾਈਲਾਂ ਗੋਲ ਮੋਲ ਘੁੰਮਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਕਚਹਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਲਾਂ ਬਧੀ ਫੈਸਲੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗਪਤੀ ਮਜਦੂਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਅੱਜ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਤਰਸਯੋਗ ਕਥਾ ਅੱਜ ਵੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਦੁਰਲਭ ਹੈ।

ਡਿਕਨਜ਼ ਨੇ ਅਣਗਿਣਤ ਅਮਰ ਪਾਤਰਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ ਜੋ ਜਨਤਾ ਦੀ ਸਿਮਰਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵਾਮਿਤਰ ਦੀ ਭਾਂਤੀ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਣ ਨਵੇਂ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਕਹਾਣੀ ਕਹਿਣ ਵਿੱਚ ਮਾਹਿਰ ਸਨ, ਪਰ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੇ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਾਠਕ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤਕ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਧਰਾਤਲ ਵੀ ਉਚਾ ਕੀਤਾ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਗਰਾਮਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਕਵੀ ਸ਼ੈਕਸਪੀਅਰ ਸਨ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਲੰਦਨ ਦੇ ਸੌਂਦਰਿਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਚਿਤੇਰੇ ਡਿਕਨਜ਼ ਸਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਡਿਕਨਜ਼ ਦਾ ਨਾਮ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਛਾ ਗਿਆ ਹੈ।