ਜੋਗ ਰਾਗ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਰਾਗ ਹੈ।

ਜਾਣਕਾਰੀ

ਸੋਧੋ
ਥਾਟ ਕਾਫੀ
ਸੁਰ ਰਿਸ਼ਭ ਤੇ ਧੈਵਤ ਵਰਜਿਤ,ਨਿਸ਼ਾਦ ਕੋਮਲ ਤੇ ਗੰਧਾਰ ਦੋਵੇਂ ਲਗਦੇ ਹਨ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਸੁਰ ਸ਼ੁੱਧ

ਅਰੋਹ 'ਚ ਸ਼ੁੱਧ ਗੰਧਾਰ(ਗ) ਤੇ ਅਵਰੋਹ 'ਚ ਕੋਮਲ ਗੰਧਾਰ(ਗ)

ਜਾਤੀ ਔਡਵ-ਔਡਵ
ਅਰੋਹ ਸ ਗ ਮ ਪ ਨੀ ਸੰ
ਅਵਰੋਹ ਸੰ ਨੀ ਪ ਮ ਨੀ(ਮੰਦਰ) ਸ
ਠੇਹਰਾਵ ਵਾਲੇ ਸੁਰ ਗ ; ਮ ;ਪ ;-ਪ ; ਮ ;
ਵਾਦੀ ਮਧ੍ਯਮ (ਮ)
ਸੰਵਾਦੀ ਸ਼ਡਜ (ਸ)
ਮੁਖ ਅੰਗ ਗ ਮ ਪ ਨੀ ਪ ; ਪ ਨੀ ਪ ਮ ਗ ਮ ; ਗ ਮ
ਸਮਾਂ ਰਾਤ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪਹਿਰ

ਰਾਗ ਜੋਗ ਦੀ ਵਿਸਤਾਰ 'ਚ ਜਾਣਕਾਰੀ:-

  • ਰਾਗ ਜੋਗ ਪੰਜਕੋਣੀ ਮਤਲਬ ਔਡਵ ਜਾਤੀ ਦਾ ਰਾਗ ਹੈ।
  • ਰਾਗ ਜੋਗ 'ਚ ਰੇ(ਰਿਸ਼ਭ) ਤੇ ਧ(ਧੈਵਤ) ਵਰਜਤ ਹਨ।
  • ਰਾਗ ਜੋਗ ਦੇ ਅਰੋਹ 'ਚ ਸ਼ੁੱਧ ਗੰਧਾਰ(ਗ) ਤੇ ਅਵਰੋਹ 'ਚ ਕੋਮਲ ਗੰਧਾਰ(ਗ) ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
  • ਰਾਗ ਜੋਗ, ਤਿਲੰਗ ਰਾਗ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਧਾਰ ਮੰਨਦਾ ਏ ਜਿਹੜਾ ਕਿ 'ਖਮਾਜ' ਥਾਟ ਦਾ ਰਾਗ ਹੈ ਜਦ ਕਿ ਰਾਗ ਜੋਗ ਦਾ ਥਾਟ 'ਕਾਫੀ' ਹੈ है.
  • ਰਾਗ ਜੋਗ 'ਚ ਮੀੰਡ ਤੇ ਗਮਕ ਲਗਾਓਨ ਨਾਲ ਕੋਮਲਤਾ ਤੇ ਕਰੁਣਾ ਰਸ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
  • ਰਾਗ ਜੋਗ ਦੇ ਅਰੋਹ ਤੇ ਅਵਰੋਹ - ਅਰੋਹ- ਨੀ(ਮੰਦਰ) ਸ ਗ ਮ ਪ ਨੀ ਸੰ ਅਵਰੋਹ - ਸੰ ਨੀ ਪ ਮ ਸ ਵਾਦੀ ਸੁਰ : ਮ(ਮਧ੍ਯਮ) ਸੰਵਾਦੀ ਸੁਰ : ਸ(ਸ਼ਡਜ)
  • ਰਾਗ ਜੋਗ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਧੁਰ ਤੇ ਸਰਲ ਰਾਗ ਹੈ।
  • ਕੋਮਲ ਗੰਧਾਰ ਤੋ ਸ਼ਡਜ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮੀੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਮਧੁਰ ਕਰ ਦੇਂਦਾ ਹੈ।

ਹੇਠ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀਆਂ 'ਚ ਰਾਗ ਜੋਗ ਦਾ ਸਰੂਪ ਵਧੇਰੇ ਝਲਕਦਾ ਹੈ :

ਸੋਧੋ

ਸ ਗ ਮ ਪ ; ਨੀ ਪ ਮ  ; ਗ ਮ ; ਮ ਪ ; ਮ ਪ ਮ ; ਗ ਮ ਸ ; ਗ ਮ ਪ ਨੀ ਸੰ  ; ਪ(ਸੰ)ਨੀ(ਸੰ)ਨੀ ਸੰ ;ਨੀ ਸੰ; ਨੀ ਸੰ ਗੰ ਸੰ ; ਗੰ ਸੰ ਨੀ ਪ ਮ ; ਮ ਪ ਗ ਮ ; ਗ ਮ(ਸ)

ਰਾਗ ਜੋਗ ਨੂੰ ਗਾਉਣ-ਵਜਾਉਣ ਦਾ ਸਮਾਂ

ਸੋਧੋ

ਰਾਗ ਜੋਗ ਦੇਰ ਸ਼ਾਮ (ਰਾਤ 9 - 12 ਰਾਤ) ਰਾਤ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪਹਿਰ ਦੌਰਾਨ ਗਾਇਆ ਤੇ ਵਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਰਾਗ ਜੋਗ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਰਿਕਾਰਡ

ਸੋਧੋ