ਡੈਨੀਅਲ ਰਦਰਫੋਰਡ
ਡੈਨੀਅਲ ਰਦਰਫੋਰਡ FRSE FRCPE FLS FSA (ਸਕਾਟ) (3 ਨਵੰਬਰ 1749 – 15 ਨਵੰਬਰ 1819) ਇੱਕ ਸਕਾਟਿਸ਼ ਡਾਕਟਰ, ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੀ ਜੋ 1772 ਵਿੱਚ
ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਦੇ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
Daniel Rutherford | |
|---|---|
.jpg) | |
| ਜਨਮ | 3 ਨਵੰਬਰ 1749 Edinburgh, Scotland |
| ਮੌਤ | 15 ਨਵੰਬਰ 1819 (ਉਮਰ 70)[1] Edinburgh, Scotland |
| ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | University of Edinburgh |
| ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ | isolation of nitrogen |
| ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਰੀਅਰ | |
| Author abbrev. (botany) | Rutherf. |
ਜੀਵਨ
ਸੋਧੋਰਦਰਫੋਰਡ ਦਾ ਜਨਮ 3 ਨਵੰਬਰ 1749 ਨੂੰ ਹੋਇਆ, ਉਹ ਐਨੀ ਮੈਕੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਜੌਨ ਰਦਰਫੋਰਡ (1695-1779) ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ। ਉਸਨੇ 16 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਵੈਸਟ ਬੋਅ ਉੱਤੇ ਮੁੰਡੇਲ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕਾਲਜ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਐਡਿਨਬਰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਵਿਲੀਅਮ ਕੁਲਨ ਅਤੇ ਜੋਸੇਫ ਬਲੈਕ ਦੇ ਅਧੀਨ ਦਵਾਈ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ,[2] 1772 ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ (MD) ਨਾਲ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਇਆ। 1775 ਤੋਂ 1786 ਤੱਕ ਉਸਨੇ ਐਡਿਨਬਰਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡਾਕਟਰ ਵਜੋਂ ਅਭਿਆਸ ਕੀਤਾ।
12 ਅਪ੍ਰੈਲ 1782 ਨੂੰ ਰਦਰਫੋਰਡ ਹਾਰਵੇਅਨ ਸੋਸਾਇਟੀ ਆਫ਼ ਐਡਿਨਬਰਗ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਅਤੇ 1787 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ।[3] 1783 ਵਿੱਚ ਉਹ ਏਡਿਨਬਰਗ ਦੀ ਰਾਇਲ ਸੋਸਾਇਟੀ ਦਾ ਸੰਯੁਕਤ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸੀ।[4] 1784 ਵਿੱਚ ਉਹ ਏਸਕੁਲੇਪੀਅਨ ਕਲੱਬ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ।[5] ਇਸ ਸਮੇਂ ਉਹ ਰਾਇਲ ਮਾਈਲ ਉੱਤੇ ਹਾਈਂਡਫੋਰਡ ਕਲੋਜ਼ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ[6] ਇੱਕ ਘਰ ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਨੇ (ਜਾਂ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ) ਡਨਬਰ ਡਗਲਸ, ਸੇਲਕਿਰਕ ਦੇ ਚੌਥੇ ਅਰਲ ਤੋਂ ਖਰੀਦਿਆ ਸੀ।
ਉਹ 1786 ਤੋਂ 1819 ਤੱਕ ਏਡਿਨਬਰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਬਨਸਪਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਰਾਇਲ ਬੋਟੈਨਿਕ ਗਾਰਡਨ ਏਡਿਨਬਰਗ ਦਾ 5ਵਾਂ ਰੈਜੀਅਸ ਕੀਪਰ ਸੀ। ਉਹ 1796 ਤੋਂ 1798 ਤੱਕ ਐਡਿਨਬਰਗ ਦੇ ਰਾਇਲ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਫਿਜ਼ੀਸ਼ੀਅਨਜ਼ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਿਹਾ।[7]
ਉਸਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲੈਨਫਾਈਨ ਦੇ ਥਾਮਸ ਬ੍ਰਾਊਨ ਅਤੇ ਵਾਟਰਹਾਊਸ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।[8]
1805 ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਉਹ ਲੀਥ ਵਾਕ ਦੇ ਸਿਖਰ 'ਤੇ 20 ਪਿਕਾਰਡੀ ਪਲੇਸ 'ਤੇ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਬਣੇ ਟਾਊਨਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਹਿੰਡਫੋਰਡਸ ਕਲੋਜ਼ ਤੋਂ ਚਲੇ ਗਏ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਬਾਕੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਰਿਹਾ।[9]
15 ਨਵੰਬਰ 1819 ਨੂੰ ਐਡਿਨਬਰਗ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਅਚਾਨਕ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਸਦੀ ਭੈਣ ਦੀ ਦੋ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਭੈਣ (ਸਕਾਟ ਦੀ ਮਾਂ) ਦੀ ਮੌਤ ਸਿਰਫ ਸੱਤ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਹੋਈ।[10]
ਪਰਿਵਾਰ
ਸੋਧੋਉਹ ਨਾਵਲਕਾਰ ਸਰ ਵਾਲਟਰ ਸਕਾਟ ਦਾ ਚਾਚਾ ਸੀ।[11]
1786 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਮਿਡਲਟਨ ਦੇ ਹੈਰੀਏਟ ਮਿਸ਼ੇਲਸਨ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।
ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਦਾ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ
ਸੋਧੋਰਦਰਫੋਰਡ ਨੇ 1772 ਵਿੱਚ ਕਣ ਨੂੰ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਕਰਕੇ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ।[12][13] ਜਦੋਂ ਜੋਸਫ ਬਲੈਕ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੋਮਬੱਤੀ ਨਹੀਂ ਬਲਦੀ। ਬਲੈਕ ਨੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਰਦਰਫੋਰਡ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤਾ। ਰਦਰਫੋਰਡ ਨੇ ਇੱਕ ਚੂਹੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੀਮਤ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਮਰ ਗਿਆ। ਫਿਰ, ਉਸਨੇ ਬਚੀ ਹੋਈ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੋਮਬੱਤੀ ਜਲਾ ਦਿੱਤੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਇਹ ਬੁਝ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀ. ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਫਾਸਫੋਰਸ ਨੂੰ ਉਸ ਵਿੱਚ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਇਹ ਸੜਦਾ ਨਹੀਂ। ਫਿਰ ਹਵਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਸੋਖਣ ਵਾਲੇ ਘੋਲ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਾਇਆ ਗਿਆ। ਹਵਾ ਦਾ ਬਾਕੀ ਹਿੱਸਾ ਬਲਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਚੂਹਾ ਇਸ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਸੀ।
ਰਦਰਫੋਰਡ ਨੇ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਗੈਸ ਨੂੰ "ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹਵਾ" ਜਾਂ "ਫਲੋਜਿਸਟਿਕਡ ਹਵਾ" ਕਿਹਾ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੇਗੀ)। ਰਦਰਫੋਰਡ ਨੇ 1772 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯੋਗ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਅਤੇ ਬਲੈਕ ਫਲੋਗਿਸਟਨ ਥਿਊਰੀ ਦੀ ਵੈਧਤਾ ਦੇ ਕਾਇਲ ਸਨ, ਇਸਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਸਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ।
ਬੋਟੈਨੀਕਲ ਹਵਾਲਾ
ਸੋਧੋਮਿਆਰੀ ਲੇਖਕ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਰੂਪ ਰਦਰਫ, ਕਿਸੇ ਬੋਟੈਨੀਕਲ ਨਾਮ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਲੇਖਕ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Waterston, Charles D.; Macmillan Shearer, A. (July 2006). Former Fellows of the Royal Society of Edinburgh 1783–2002: Biographical Index (PDF). Vol. II. Edinburgh: The Royal Society of Edinburgh. ISBN 978-0-902198-84-5. Archived from the original (PDF) on 4 October 2006. Retrieved 8 February 2011.
- ↑ "Rutherford, Daniel (1749 - 1819)". 14 January 2015. Archived from the original on 3 November 2022. Retrieved 9 May 2018.
- ↑ Watson Wemyss, Herbert Lindesay (1933). A Record of the Edinburgh Harveian Society (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). T&A Constable, Edinburgh.
- ↑ Biographical Index of Former Fellows of the Royal Society of Edinburgh 1783–2002 (PDF). The Royal Society of Edinburgh. July 2006. p. 812. ISBN 0-902-198-84-X. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 9 May 2018.
- ↑ Minute Books of the Aesculapian Club. Library of the Royal College of Physicians of Edinburgh.
- ↑ Edinburgh Post Office Directory 1784
- ↑ "College Fellows: curing scurvy and discovering nitrogen". Royal College of Physicians of Edinburgh. 14 November 2014. Retrieved 4 November 2015.
- ↑ "Thomas Brown of Lanfine and Waterhaughs". Archived from the original on 14 ਮਈ 2013. Retrieved 14 ਮਈ 2013.
- ↑ Edinburgh Post Office Directory 1818
- ↑ Grant's Old and New Edinburgh vol.2 p.274
- ↑ "Daniel Rutherford". Royal College of Physicians of Edinburgh. 9 February 2017.
- ↑ See:
- Daniel Rutherford (1772) "Dissertatio Inauguralis de ere fix, at mephitic" (Inaugural dissertation on the air [called] fixed or mephitic), M.D. Dissertation, University of Edinburgh, Scotland.
- English translation: Leonard Dobbin (1935) "Daniel Rutherford's inaugural dissertation", Journal of Chemical Education, 12 (8): 370–375.
- See also: James R. Marshall and Virginia L. Marshall (Spring 2015) "Rediscovery of the Elements: Daniel Rutherford, nitrogen, and the demise of phlogiston", The Hexagon (of Alpha Chi Sigma), 106 (1) : 4–8. Available on-line at: University of North Texas.
- ↑ Lavoisier, Antoine Laurent (1965). Elements of chemistry, in a new systematic order: containing all the modern discoveries. Courier Dover Publications. p. 15. ISBN 0-486-64624-6.