ਤਬਾਸ਼ੀਰ
ਤਬਾਸ਼ੀਰ ਸ਼ਬਦ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਤਵਕਸ਼ੀਰ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਤਵਚਾ ਦਾ ਕਸ਼ੀਰ ਯਾਨੀ (ਦਰਖਤ ਦੀ) ਛਾਲ ਦਾ ਦੁੱਧ ਹੈ।ਇਸ ਲਈ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਨਾਮ ਵੀ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵੰਸ ਸ਼ਰਕਰ (ਯਾਨੀ ਬਾਂਸ ਦੀ ਸ਼ੱਕਰ ਅਤੇ ਵੰਸ ਕਪੂਰ (ਬਾਂਸ ਦਾ ਕਪੂਰ) ਮੇਂਡਾਰਨ ਚੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਤੀਆਨ ਝੁ ਹੁਆਂਗ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਸੁੰਦਰ ਬਾਂਸ ਪੀਲਾ (ਯਾਨੀ ਬਾਂਸ ਦਾ ਸੁੰਦਰ ਪੀਲਾ ਪਦਾਰਥ) ਹੈ। ਤਬਾਸ਼ੀਰ ਜਾਂ ਤਵਾਸ਼ੀਰ ਬਾਂਸ ਦੀਆਂ ਕੁੱਝ ਨਸਲਾਂ ਦੇ ਜੋੜਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਪਾਰਭਾਸੀ (ਅਰਧ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ) ਸਫੇਦ ਪਦਾਰਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਲਿਕਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਖਾਰ ਅਤੇ ਚੂਨੇ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[1] ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਦੀਪ ਦੀਆਂ ਆਯੁਰਵੇਦ ਅਤੇ ਯੂਨਾਨੀ ਚਿਕਿਤਸਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈ - ਸੂਚੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਅਹਿਮ ਸਥਾਨ ਹੈ।[2] ਰਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ ਚਿਕਿਤਸਾ ਦੇ ਕਈ ਨੁਸਖਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[3]
ਸਿਹਤ
ਸੋਧੋਰਵਾਇਤੀ ਚਿਕਿਤਸਾ ਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤਬਾਸ਼ੀਰ ਦੇ ਕਈ ਫਾਇਦੇ ਦੱਸੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੁਖਾਰ ਉਤਾਰਨਾ, ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਅਕੜਾ ਅਤੇ ਲਕਵੇ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਾਮ ਸ਼ਕਤੀ ਤੇਜ ਕਰਦਾ ਹੈ।[4].
ਤਬਾਸ਼ੀਰ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ
ਸੋਧੋਹਲਕੇ ਨੀਲਮ ਰੰਗ ਵਾਲਾ ਤਬਾਸ਼ੀਰ (ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸਨੂੰ ਨੀਲ ਜਾਂ ਨੀਲਕੰਠ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਸਧਾਰਨ ਪੀਲੇ ਜਾਂ ਸਫੇਦ ਤਬਾਸ਼ੀਰ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[5]
ਤਬਾਸ਼ੀਰ ਦੀ ਭਾਲ
ਸੋਧੋਹਰ ਬਾਂਸ ਦੀ ਡੰਡੀ ਵਿੱਚ ਤਬਾਸ਼ੀਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਤਬਾਸ਼ੀਰ ਲੱਭਣ ਲਈ ਡੰਡੀਆਂ ਨੂੰ ਹਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਕਰ ਅੰਦਰ ਤਬਾਸ਼ੀਰ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੋ ਤਾਂ ਅਕਸਰ ਉਸ ਵਿੱਚ ਡਲੇ ਖੜਕਨ ਦੀ ਅਵਾਜ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਬਾਂਸ ਨੂੰ ਚੀਰਕੇ ਤਬਾਸ਼ੀਰ ਕਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਤਹਾਸ
ਸੋਧੋਹਾਲਾਂਕਿ ਤਬਾਸ਼ੀਰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਆਯੁਰਵੇਦ ਚਿਕਿਤਸਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਕੁੱਝ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਸਮੁਦਾਇਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਤਬਾਸ਼ੀਰ ਐਕਸਪੋਰਟ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਮੱਧ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅਕਸਰ ਅਰਬ ਸੌਦਾਗਰਾਂ ਦੇ ਦੁਆਰਾਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਤਟ ਦੇ ਕਰੀਬ ਸਥਿਤ ਥਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਐਕਸਪੋਰਟ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਤਬਾਸ਼ੀਰ ਦੀ ਮੰਡੀ ਲਗਿਆ ਕਰਦੀ ਸੀ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ The National druggist, Volume 37, H. R. Strong, 1907,
... 'Tabasheer' or 'banslochan' is sold in all Indian bazars ... originated among the aboriginal tribes ... article of commerce with early Arab traders ... silica, with traces of lime and potash ...
- ↑ G.K. Ghosh, Bamboo: The Wonderful Grass, APH Publishing, 2008, ISBN 9788131303696,
... 'Tabasheer' or 'Bangsa Lochan' used in Unani and Ayurvedic medicines ...
- ↑ Heather Newman, Tabasheer, Virtual Herbarium,
... Called "tian zhu huang" in Mandarin, which translates to "heavenly bamboo yellow," tabasheer is a versatile, highly demanded substance described to be cold in nature and sweet in taste ...
- ↑ Sir George Watt, Edgar Thurston, A dictionary of the economic products of India, Department of Revenue and Agriculture, Government of India, 1885,
... the σάκχαρον of the Greeks was tabasjeer 'beyond all controversy' ... The Sanscrit name for tabascher is tvakkschira, bark milk ... called Bansolochan (or tabashir) is supposed to be efficacious in paralytic complications, flatulency, and poisoning cases ... a stimulant and aphrodisiac ... a febrifuge ...
- ↑ Edited by Edward Smedley, Hugh James Rose, and Henry John Rose, Encyclopaedia Metropolitana, B. Fellowes, 1845,
... On shaking the Bamboo a rattling noise is perceived, as if small stones were contained in the cavity ... that reckoned the best if of a bluish-white color ...
{{citation}}:|author=has generic name (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
 | ਇਹ ਲੇਖ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਵਧਾਕੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਮੱਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। |