ਤਰਾਜਾਨ

ਤਰਾਜਾਨ (ਲਾਤੀਨੀ: Marcus Ulpius Nerva Trajanus Augustus, ਮਾਰਕਸ ਉਲਪਿਅਸ ਨਰਵਾ ਤਰਾਜਾਨਸ ਔਗਸਤਸ, ਜਨਮ: 18 ਸਿਤੰਬਰ 53, ਮੌਤ: 9 ਅਗਸਤ 117) ਸੰਨ 98 ਈਸਵੀ ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ 117 ਈਸਵੀ ਤੱਕ ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਸਮਰਾਟ ਸੀ। ਸੰਨ 89 ਈ॰ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਰੋਮਨ ਫੌਜ ਦਾ ਸਿਪਹਸਾਲਾਰ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਮਰਾਟ (Domitian, ਦੋਮਿਤੀਇਨ) ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਉੱਠੇ ਇੱਕ ਬਗ਼ਾਵਤ ਨੂੰ ਕੁਚਲਨੇ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਦੋਮਿਤੀਇਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਨਰਵਾ (Nerva) ਨਾਮਕ ਨਿ:ਸੰਤਾਨ ਸੰਸਦ ਸਮਰਾਟ ਬਣਾ ਲੇਕਿਨ ਉਹ ਫੌਜ ਨੂੰ ਨਾਪਸੰਦ ਨਿਕਲਿਆ। ਉਸੇਦੇ ਰਕਸ਼ਕੋਂ ਨੇ ਬਗ਼ਾਵਤ ਕਰ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਤਰਾਜਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਗੋਦ - ਲਿਆ ਪੁੱਤ ਬਣਾਉਣ ਉੱਤੇ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਤਰਾਜਾਨ ਫੌਜ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਸੀ। ਨਰਵਾ ਦਾ 27 ਜਨਵਰੀ 98 ਨੂੰ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਤਦ ਤਾਜ ਤਰਾਜਾਨ ਨੂੰ ਗਿਆ।

ਤਰਾਜਾਨ

ਤਰਾਜਾਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜਕਾਲ ਵਿੱਚ ਰੋਮ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਉਸਾਰੀ ਕਰਵਾਏ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਈ ਹੁਣੇ ਤੱਕ ਖੜੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਦੀ ਤਰਾਜਾਨ ਦਾ ਥੰਮ੍ਹ (ਇਤਾਲਵੀ: Colonna Traiana), ਤਰਾਜਾਨ ਦਾ ਬਾਜ਼ਾਰ (Mercati di Traiano) ਅਤੇ ਤਰਾਜਾਨ ਦਾ ਸਭਾਸਥਲ (Forum Traiani)। ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਸਨੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪੂਰਵ ਦੇ ਨਬਾਤੀ ਰਾਜ ਨੂੰ ਪਰਾਸਤ ਕਰ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਵਿਲਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਉਸਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਰੋਮਾਨਿਆ ਦੇ ਵੀ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਉੱਥੇ ਸੋਣ ਦੀ ਕਈ ਖਾਣ ਹੋਣ ਵਲੋਂ ਰੋਮ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਰਿਹਾ। ਉਸ ਦੀ ਸੇਨਾਵਾਂ ਨੇ ਆਰਮੀਨਿਆ ਅਤੇ ਮੇਸੋਪੋਟਾਮਿਆ ਦੇ ਕਈ ਭੱਜਿਆ ਨੂੰ ਵੀ ਰੋਮ ਦੇ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਲਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਅਭਿਆਨਾਂ ਵਲੋਂ ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ ਆਪਣੀ ਆਖਰੀ ਸੀਮਾ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਸੰਨ 117 ਵਿੱਚ ਰੋਮ ਦੀ ਤਰਫ ਪਰਤਦੇ ਹੋਏ ਤਰਾਜਾਨ ਦੀ ਤਬੀਅਤ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋਈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਵਲੋਂ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਰੋਮ ਦੀ ਸੰਸਦ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਮਰਣੋਪਰਾਂਤ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਦੇਵਤਾ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਅਸਤੀਆਂ ਨੂੰ ਤਰਾਜਾਨ ਦੇ ਥੰਮ੍ਹ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਦਫਨਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਰਾਜ ਦੀ ਵਾਗਡੋਰ ਉਸ ਦੇ ਗੋਦ - ਲਈ ਪੁੱਤ ਹੇਡਰਿਅਨ (Hadrian) ਨੇ ਸਾਂਭੀ।

ਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਤਰਾਜਾਨ ਦੀ ਖਿਆਯਾਤੀ ਬਣੀ ਰਹੀ। ਉਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਹਰ ਨਵਾਂ ਸਮਰਾਟ ਚੁਣਨ ਉੱਤੇ ਰੋਮ ਦੀ ਸੰਸਦ ਉਸਨੂੰ ਔਗਸਤਸ ਵਲੋਂ ਜਿਆਦਾ ਕਿਸਮਤ ਪਾਓ ਅਤੇ ਤਰਾਜਾਨ ਵਲੋਂ ਚੰਗੇ ਬਣੋ (felicior Augusto, melior Traiano) ਦਾ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦੇਣ ਲੱਗੀ।