ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ

ਦਾਜ ਕਾਰਨ ਮੌਤ

ਦਾਜ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਅਜਿਹੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਦਾਜ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਪਤੀ ਅਤੇ ਸਹੁਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਉਸ ਨੂੰ ਤੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅੰਤ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਮਰਨ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਦਾਜ ਕਾਰਨ ਮੌਤਾਂ ਜ਼ਿਆਦਰਤਰ ਭਾਰਤ[1], ਪਾਕਿਸਤਾਨ[2], ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਇਰਾਨ[3][4] ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਕਾਰਨ ਮੌਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਲ 2010 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਕਾਰਨ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 8,391 ਸੀ।

ਭਾਰਤ

ਸੋਧੋ

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਾਲ 2012 ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਕਾਰਨ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 8,233 ਸੀ।[1] ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਕਿ ਹਰ 90 ਮਿੰਟਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਹੁਟੀ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਭਾਵ ਹਰ ਸਾਲ 1 ਲੱਖ ਔਰਤ ਦੇ ਮਗਰ 1.4 ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾਜ ਸੰਬੰਧੀ ਮਸਲਿਆਂ ਕਰ ਕੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।[5][6]

ਧਾਰਾ 304 B ਦੇ ਵਿੱਚ ਦਹੇਜ ਕਾਰਨ ਮਿਰਤੂ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਧਾਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਜਦ ਕਿਸੀ ਔਰਤ ਦੀ ਮੌਤ ਜਲਨ ਦੇ ਜਖ਼ਮਾਂ ਨਾਲ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਕਿਸੀ ਹੋਰ ਚੋਟ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਧਾਰਨ ਹਾਲਤ ਦੇ ਉਲਟ ਉਸ ਦੇ ਵਿਆਹ ਨੂੰ 7 ਸਾਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਸਿੱਧ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੋ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਦੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਜਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸੰਬੰਧੀਆਂ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮਾ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਰਹੀ ਹੋਵੇ ਜਾ ਉਹ ਜ਼ੁਲਮ ਕਿਸੇ ਦਹੇਜ ਦੀ ਮੰਗ ਵਾਸਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਾ ਐਸ਼ੀ ਮੌਤ ਨੂੰ ਦਹੇਜ ਦੇ ਲਈ ਮੌਤ ਆਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਐਸ਼ੇ ਪਤੀ ਜਾ ਸੰਬੰਧੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਕਸੂਰਵਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।

ਪਾਕਿਸਤਾਨ

ਸੋਧੋ

ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਲੈਣਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਖਿੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ 95% ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਆਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀ ਵਾਲਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਮੁੰਡੇ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦਾਜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[7] ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਦੀ ਮੌਤ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ।[8][9][10] ਦਾਜ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਮੌਤਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸੁਤੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੋਂ ਫੈਲੀ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।[11][12][13] ਹਰ ਸਾਲ 2000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾਜ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮੌਤਾਂ, ਅਤੇ ਦਾਜ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਿੰਸਾ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਰ 100,000 ਔਰਤਾਂ 'ਤੇ 2.45 ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਦਰ ਹੈ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ 100,000 ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਦਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੱਸੀ ਗਈ ਹੈ।[14] ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕੁਝ ਵਿਵਾਦ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦਾਜ ਦੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਅਤੇ ਮੌਤ ਦੀ ਦਰ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਘੱਟ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਨਸਰੁੱਲਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਔਸਤਨ ਸਾਲਾਨਾ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਸਾੜਨ ਦੀਆਂ ਦਰਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 33 49% ਇਰਾਦਤਨ ਸਨ, ਜਾਂ ਔਸਤਨ ਸਾਲਾਨਾ ਸਤਰ ਪ੍ਰਤੀ ਪ੍ਰਤੀ 100,000 ਔਰਤਾਂ ਹਨ।[15][16][17] ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ '' ਦਾਜ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਦੇ ਤੋਹਫ਼ੇ (ਪਾਬੰਦੀ) ਬਿੱਲ '', 2008, ਦਹੇਜ ਨੂੰ ਪੀਕੇਆਰ 30,000 (US ~ 300) ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਵਿਆਹ ਦੀਆਂ ਦਾਤਾਂ ਦਾ ਕੁੱਲ ਮੁੱਲ PKR 50,000 ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[18] ਕਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਲਾੜੇ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦਾਜ ਲਈ ਗੈਰਕਾਨੂੰਨੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਂ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ਤੇ ਦਾਜ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਦੇ 1967, 1976 ਅਤੇ 1998 ਦੇ ਦਹੇਜ ਵਿਰੋਧੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ 1964 ਦਾ '' ਫੈਮਲੀ ਕੋਰਟ ਐਕਟ '' ਅਸਹਿਯੋਗ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਾਚੇਟ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਰਗੇ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਪੁਲਿਸ ਦਾਜ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਘਰੇਲੂ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਜਾਨਲੇਵਾ ਸੱਟਾਂ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਰਜ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲਾਉਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।[19]

ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼

ਸੋਧੋ

ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਨੂੰ ਜੋਤੁਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਦੇ ਮਸਲੇ ਕਾਰਨ 1 ਲੱਖ ਔਰਤਾਂ ਮਗਰ 0.6 ਤੋਂ 2.8 ਦੁਲਹਨਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੁੰਦੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।[20][21]

ਇਰਾਨ

ਸੋਧੋ

ਪਰਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਦੀ ਰੀਤ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਜਹੀਜ਼ (ج‍ﮩ‍یز) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।[22][23]

ਹੋਰ ਵੇਖੋ

ਸੋਧੋ

ਹਵਾਲੇ

ਸੋਧੋ
  1. ↑ 1.0 1.1 "National Crime Statistics (page 196)" (PDF). National Crime Records Bureau, India. 2013-01-16. Archived from the original (PDF) on 2014-06-20. Retrieved 2015-01-02. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  2. ↑ PAKISTAN: The social injustice behind the practice of dowry-when greed dictates society Asian Human Rights Commission (2014)
  3. ↑ Isfahan man kills daughter over inability to pay dowry Public Broadcasting Service, Washington DC (August 16, 2010)
  4. ↑ Kiani et al. (2014), A Survey on Spousal Abuse of 500 Victims in Iran, American Journal of Forensic Medicine & Pathology, 35(1):50-54, March 2014
  5. ↑ Provisional 2011 Census Data, Government of India (2011)
  6. ↑ Crime statistics in India Archived 2013-01-29 at the Wayback Machine., Government of India (2011)
  7. ↑ Zeba Sathar, Cynthia Lloyd, et al. (2001–2002) "Adolescents and Youth in Pakistan" Archived 2014-03-12 at the Wayback Machine. pp.92-116, Population Council (with support from UNICEF)
  8. ↑ Yasmeen, S. (1999) "Islamisation and democratisation in Pakistan: Implications for women and religious minorities", South Asia Journal of South Asian Studies 22(s1), pages 183-195 doi:10.1080/00856408708723381
  9. ↑ Ibraz, T. S., Fatima, A., & Aziz, N. (1993) "Uneducated and Unhealthy: The Plight of Women in Pakistan" Archived 2014-11-07 at the Wayback Machine. [with Comments], The Pakistan Development Review Vol.32 No.4 pp.905-915
  10. ↑ Niaz, U (2004). "Women's mental health in Pakistan". World Psychiatry. 3 (1): 60–2. PMC 1414670. PMID 16633458.
  11. ↑ Hussain, R. (1999) "Community perceptions of reasons for preference for consanguineous marriages in Pakistan", Journal of Biosocial Science Vol.31 No.4 pp.449-461
  12. ↑ Shah, K. (1960). "Attitudes of Pakistani students toward family life", Marriage and Family Living Vol.22 No.2 pp. 156-161
  13. ↑ Korson, J. H., & Sabzwari, M. A. (1984). "Age and Social State at Marriage, Karachi, Pakistan 1961-64 and 1980: A Comparative Study", Journal of Comparative Family Studies 15(2), pp. 257-279.
  14. ↑ Operational Note: Pakistan Archived 2013-09-25 at the Wayback Machine. Refworld, A United Nations initiative (August 2011), see pages 16-21
  15. ↑ Nasrullah; Muazzam (2010). "Newspaper reports: a source of surveillance for burns among women in Pakistan". Journal of Public Health. 32 (2): 245–249. doi:10.1093/pubmed/fdp102. PMID 19892782.
  16. ↑ Juliette Terzieff (October 27, 2002) "Pakistan's Fiery Shame: Women Die in Stove Deaths" WeNews, New York
  17. ↑ Miller, B. D. (1984). "Daughter neglect, women's work, and marriage: Pakistan and Bangladesh compared"]". Medical Anthropology. 8 (2): 109–126. doi:10.1080/01459740.1984.9965895. PMID 6536850.
  18. ↑ Ashraf Javed (June 9, 2013) "Done to a daughter over dowry" Archived 2013-09-01 at the Wayback Machine., The Nation (Pakistan)
  19. ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named sachet
  20. ↑ Shahnaz Huda (2006), Dowry in Bangladesh: Compromizing Women’s Rights Archived 2015-04-26 at the Wayback Machine., South Asia Research, November vol. 26 no. 3, pages 249-268
  21. ↑ Women’s Safety: Ghosts on the Prowl Archived 2014-11-09 at the Wayback Machine. Mahfuzur Rahman, Dhaka Courier, January 26, 2012
  22. ↑ Steingass Persian-English Archived 2017-03-24 at the Wayback Machine., University of Chicago, See explanation for Jahiz
  23. ↑ Persian English Dictionary see Dowry
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਦਾਜ_ਕਾਰਨ_ਮੌਤ&oldid=732681" ਤੋਂ ਲਿਆ