ਇੱਕ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦਾ ਪਾਇਲਟ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: aircraft pilot) ਜਾਂ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: aviator; ਪੰਜਾਬੀ: ਐਵੀਏਟਰ) ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਉਡਾਣ ਨਿਯੰਤਰਣ ਨੂੰ ਸੰਚਾਲਤ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਉਡਾਣ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਹੋਰ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਮੈਂਬਰ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨੈਵੀਗੇਟਰਾਂ ਜਾਂ ਫਲਾਈਟ ਇੰਜੀਨੀਅਰ, ਨੂੰ ਵੀ ਐਵੀਏਟਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਇੰਜਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਹੋਰ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਮੈਂਬਰ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫਲਾਈਟ ਅਟੈਂਡੈਂਟ, ਮਕੈਨਿਕ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਕਰੂ, ਨੂੰ ਐਵੀਏਟਰਸ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ।

ਯੂ.ਐਸ. ਆਰਮੀ ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਦੇ ਪਾਇਲਟ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ: ਐੱਫ.ਡਬਲਯੂ."ਮਾਈਕ" ਹੰਟਰ ਨੇ ਅਕਤੂਬਰ 1942 ਵਿਚ ਫਲਾਈਟ ਸੂਟ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ।

ਪਾਇਲਟਾਂ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮਿਲਟਰੀਆਂ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਏਅਰਲਾਈਨਾਂ ਆਪਣੇ ਪਾਇਲਟਾਂ ਨੂੰ ਐਵੀਏਟਰ ਬੈਜ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਸਿਵਲਿਅਨ ਪਾਇਲਟ ਸੋਧੋ

 
ਪਾਇਲਟ ਇੱਕ ਬੋਇੰਗ 777 ਨੂੰ ਉਤਾਰਦੇ ਹੋਏ।

ਨਾਗਰਿਕ ਪਾਇਲਟ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ, ਦਾਨ, ਜਾਂ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਲਈ, ਜਾਂ ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਗੈਰ-ਸ਼ਡਿ (ਲਡ (ਚਾਰਟਰ) ਅਤੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਯਾਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਰਗੋ ਏਅਰ ਕੈਰੀਅਰਾਂ (ਏਅਰਲਾਇੰਸ), ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ (ਫਸਲਾਂ ਉੱਪਰ ਸਪਰੇਅ, ਆਦਿ), ਜੰਗਲਾਤ ਅੱਗ ਨਿਯੰਤਰਣ, ਕਾਨੂੰਨ ਲਾਗੂ ਕਰਨ, ਆਦਿ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਉਡਾਣਾਂ ਭਰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਉਡਾਣ ਭਰਨ ਵੇਲੇ, ਪਾਇਲਟਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਏਅਰ ਲਾਈਨ ਪਾਇਲਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਾਇਲਟ ਇਨ ਕਮਾਂਡ ਨੂੰ ਅਕਸਰ "ਕੈਪਟਨ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਏਅਰਲਾਈਨ ਸੋਧੋ

2017 ਵਿਚ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ 290,000 ਏਅਰ ਲਾਈਨ ਪਾਇਲਟ ਸਨ ਅਤੇ ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ ਸਿਮੂਲੇਟਰ ਨਿਰਮਾਤਾ ਸੀ.ਏ.ਈ. ਇੰਕ. 2027 ਤਕ 440,000 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਈ 255,000 ਨਵੇਂ ਪਾਇਲਟਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਵਾਧੇ ਲਈ 150,000 ਅਤੇ ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਅਤੇ ਅਟ੍ਰੈੱਸਟ ਨੂੰ ਆਫਸੈੱਟ ਕਰਨ ਲਈ 105,000: ਏਸ਼ੀਆ-ਪੈਸੀਫਿਕ ਵਿਚ 90,000 (ਔਸਤ ਪਾਇਲਟ ਦੀ ਉਮਰ ਸਾਲ: 45.8 ਸਾਲ), ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ 85,000 (48 ਸਾਲ), 50,000 ਯੂਰਪ ਵਿਚ (43.7 ਸਾਲ) ਅਤੇ 30,000 ਮਿਡਲ ਈਸਟ ਅਤੇ ਅਫਰੀਕਾ (45.7 ਸਾਲ) ਵਿਚ।[1]

ਮਿਲਟਰੀ ਪਾਇਲਟ ਸੋਧੋ

 
ਉਡਾਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਯੂ.ਐਸ. ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਦਾ ਐਫ -16 ਪਾਇਲਟ

ਮਿਲਟਰੀ ਪਾਇਲਟ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਲਾਂ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਵਾਈ ਫੌਜਾਂ, ਕਿਸੇ ਸਰਕਾਰ ਜਾਂ ਦੇਸ਼-ਰਾਜ ਦੇ ਨਾਲ ਉਡਾਣ ਭਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਲੜਾਈ-ਰਹਿਤ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਲੜਾਈ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਸਿੱਧੇ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਅਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਕਾਰਜਾਂ ਸਮੇਤ। ਮਿਲਟਰੀ ਪਾਇਲਟ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਸਿਖਲਾਈ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਮਿਲਟਰੀ ਪਾਇਲਟਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਲੜਾਕੂ ਪਾਇਲਟ, ਬੰਬ ਪਾਇਲਟ, ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਪਾਇਲਟ, ਟੈਸਟ ਪਾਇਲਟ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਮਿਲਟਰੀ ਪਾਇਲਟਾਂ ਨੂੰ ਸਿਵਲੀਅਨ ਪਾਇਲਟਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰੇ ਸਿਲੇਬਸ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਮਿਲਟਰੀ ਇੰਸਟ੍ਰਕਟਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਵੱਖ ਵੱਖ ਜਹਾਜ਼ਾਂ, ਉਡਾਣ ਦੇ ਟੀਚਿਆਂ, ਉਡਾਣ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦੀਆਂ ਜ਼ੰਜੀਰਾਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਿਲਟਰੀ ਪਾਇਲਟ ਫ਼ੌਜ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਾਗਰਿਕ-ਪਾਇਲਟ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਫੌਜੀ ਤਜ਼ੁਰਬਾ ਕਿਸੇ ਨਾਗਰਿਕ ਪਾਇਲਟ ਦੇ ਲਾਇਸੈਂਸ ਲਈ ਅਧਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਸਪੇਸ ਸੋਧੋ

 
ਪਾਇਲਟ ਸਿਖਲਾਈ ਅਭਿਆਸ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ।

ਇੱਕ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਪਾਇਲਟ ਦੀ ਆਮ ਧਾਰਨਾ ਮਨੁੱਖੀ ਪੁਲਾੜ ਫਲਾਈਟ ਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਪਾਇਲਟ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਹੈ ਜੋ ਸਿੱਧੇ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ "ਪਾਇਲਟ" ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਸਿੱਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ "ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ" ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਹੈ।

ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ

  1. "Airline Pilot Demand Outlook" (PDF). CAE Inc. June 2017. 10-year view. Archived from the original (PDF) on July 12, 2017. Retrieved June 21, 2017.