ਪਾਰਟੀਸ਼ਨ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ

ਪਾਰਟੀਸ਼ਨ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਇੱਕ ਜਨਤਕ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਹੈ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਟਾਊਨ ਹਾਲ, ਕਟੜਾ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ, ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਦੰਗਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਅਤੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਭੰਡਾਰ ਬਣਨਾ ਹੈ ਜੋ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੋ ਸੁਤੰਤਰ ਰਾਜਿਆਂ: ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਏ ਸਨ।ਅਜਾਇਬ ਘਰ "ਬਸਤੀਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਅੰਦੋਲਨ, ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਕਤਲੇਆਮ, ਕਾਮਾਗਾਟਾਮਾਰੂ ਕਾਂਡ, ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ ਅਤੇ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ, ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਲਚਕੀਲੇਪਣ ਅਤੇ ਸਿਹਤਯਾਬੀ ਦੀ ਯਾਤਰਾ" ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ 'ਤੇ ਵੀ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ।ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਉਹ "ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜੇਲ੍ਹ" ਵੀ ਸੀ। ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ 25 ਅਗਸਤ 2017 ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਇਤਿਹਾਸ

1947 ਵਿੱਚ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।ਅੰਗਰੇਜ਼ ਵਕੀਲ ਸਿਰਿਲ ਰੈਡਕਲਿਫ ਦੁਆਰਾ ਨਕਸ਼ੇ 'ਤੇ ਖਿੱਚੀਆਂ ਗਈਆਂ ਵੰਡ ਰੇਖਾਵਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਬੰਗਾਲ ਪ੍ਰਾਂਤ ਨੂੰ ਧਰਮ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ।ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਰਾਤੋ-ਰਾਤ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਗਲਤ ਪਾਸੇ ਪਾਏ ਗਏ।ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਗਸਤ 1947 ਤੋਂ ਜਨਵਰੀ 1948 ਦਰਮਿਆਨ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਏ ਦੰਗਿਆਂ ਵਿੱਚ 800,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਿੱਖ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, 1,400,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਬਣ ਗਏ ਸਨ।

ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਦੇ ਆਰਟਸ ਐਂਡ ਕਲਚਰਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਟਰੱਸਟ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦਗਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਜੋ ਵੰਡ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਸਨ।ਇਸ ਲਈ, ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਪਰਵਾਸ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਇਤਿਹਾਸ, ਪਹਿਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਚੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਗਵਾਹੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਨੁਭਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਉਹਨਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਵਿਆਪਕ ਮੌਖਿਕ ਗਵਾਹੀਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੰਡ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ, ਅਤੇ ਭੌਤਿਕ ਯਾਦਾਂ (ਵਿਭਿੰਨ ਵਸਤੂਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਪਰਵਾਸ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋਏ - ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਗਹਿਣੇ, ਕੱਪੜੇ, ਜਾਂ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦੇ ਬਰਤਨ ਹੋਣ) ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਡੱਬ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ ਲਈ ਇੱਕ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੱਖਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਹਿੰਸਾ ਕਾਰਨ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਗਵਾਈਆਂ ਸਨ, ਸਗੋਂ ਲਚਕੀਲੇਪਣ ਦਾ ਵੀ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਭਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਨੂੰ ਮੋੜ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ।

ਮੱਲਿਕਾ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ, ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਟਰੱਸਟੀ ਅਤੇ ਪਾਰਟੀਸ਼ਨ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਦੀ ਸਹਿ-ਸੰਸਥਾਪਕ, ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ 'ਡਿਵਾਈਡਡ ਬਾਏ ਪਾਰਟੀਸ਼ਨ, ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਬਾਇ ਰੈਜ਼ੀਲੈਂਸ: 1947 ਦੀਆਂ 21 ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਕਹਾਣੀਆਂ' ਸਿਰਲੇਖ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਸੰਗ੍ਰਹਿ

ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਨੂੰ ਚੌਦਾਂ ਗੈਲਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ: "ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਕਿਉਂ?, ਪੰਜਾਬ, ਵਿਰੋਧ (1900-1929), ਦਿ ਰਾਈਜ਼ (1930-1945), ਅੰਤਰ (1946), ਵੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ, ਸਰਹੱਦਾਂ, ਆਜ਼ਾਦੀ, ਸਰਹੱਦਾਂ, ਪਰਵਾਸ, ਵੰਡ, ਪਨਾਹ , ਅਤੇ ਹੋਪ"। ਇੱਕ "ਰੇਖਿਕ ਅਤੇ ਕਾਲਕ੍ਰਮਿਕ ਬਿਰਤਾਂਤ" ,ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਨਾਲ, ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵੰਡ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿਉਂ ਹੋਇਆ ਸੀ।ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ, ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਜੀਉਣ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ, ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਜੀਉਣ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਗੈਲਰੀਆਂ ਵਿੱਚ "ਮੌਖਿਕ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਖਾਤੇ, ਵਸਤੂਆਂ ਦੀਆਂ ਜੀਵਨੀਆਂ, ਤਸਵੀਰਾਂ, ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਆਡੀਓ, ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾਕਾਰੀ, ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਲੱਖਣ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੇਲ੍ਹ ਸੈੱਲ, ਰੇਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮ, ਦੰਗਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਘਰ, ਮੈਟਲ ਆਰਾ, ਇੱਕ ਖੂਹ, ਲਟਕਦੇ ਬੈਨਰ, ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਟੈਂਟ, ਅਤੇ ਉਮੀਦ ਦਾ ਰੁੱਖ ।