ਪੀੜ੍ਹੀ ਪ੍ਰਥਾ
ਪੀੜ੍ਹੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ ਜਿਸਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੀਜੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। [1] ਸੱਤਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਕਾਫ਼ੀ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਰ ਪੀੜ੍ਹੀ ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਸੀਟ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਇਕਾਈ ਸੀ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਲਈ ਮੌਜੂਦ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੰਜੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਾ ਅਰਥ ਸੋਧੋ
ਇੱਕ ਪੀੜ੍ਹੀਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਛੋਟੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਮੰਜੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ (ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਅਥਾਰਟੀ ਦੀ ਸੀਟ ਵਜੋਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਜਿਸ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਪੀੜ੍ਹੀ (ਇਸਤਰੀ ਸਿੱਖ ਪ੍ਰਚਾਰਕ, ਧਾਰਮਿਕ ਅਥਾਰਟੀ ਦੀ ਗੱਦੀ ਨਸ਼ੀਨ) ਦੂਜੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣਗੀਆਂ। ਮੰਜੀ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਇੱਕ ਲੱਕੜ ਦੀ ਚਾਰਪਾਈ ਹੈ, ਜੋ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਅਥਾਰਟੀ ਦੀ ਗੱਦੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਪੀੜ੍ਹੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸੋਧੋ
ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਲਈ 94 ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮੰਜੀ ਅਤੇ 52 ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਕੇ ਪੀੜ੍ਹੀ ਅਤੇ ਮੰਜੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। [2] [3]
ਮਸੰਦ ਸਿਸਟਮ ਸੋਧੋ
ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਮਸੰਦ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜੋ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸੰਤ-ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਫੌਜ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਮਾਲੀ ਭੇਟਾ ਵੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹ ਸਿਸਟਮ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ।
ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਦੁਆਰਾ ਪੀੜ੍ਹੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਸੋਧੋ
ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਗੁਰਗੱਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਕੁਝ ਗੰਭੀਰ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਮਸੰਦਾਂ, ਧੀਰ ਮੱਲ ਅਤੇ ਮਿਨਾਂ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਪ੍ਰਥਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਮਸੰਦ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ, ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਮੰਜੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨਾਮਕ ਵਾਧੂ ਮਹਿਲਾ ਸਿੱਖ 'ਮਿਸ਼ਨਰੀ' ਗੱਦੀਆਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਕੇ ਪੀੜ੍ਹੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਪੁਰਾਣੀ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਮਸੰਦ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸੁਥਰੇ ਸ਼ਾਹ, ਸਾਹਿਬਾ, ਸੰਗਤੀਆ, ਮੀਆਂ ਸਾਹਿਬ, ਭਗਤ ਭਗਵਾਨ, ਭਗਤ ਮੱਲ ਅਤੇ ਜੀਤ ਮੱਲ ਭਗਤ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੈਰਾਗੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਵਰਗੀਆਂ ਪਵਿੱਤਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਨੂੰ ਮੰਜੀਆਂ ਦੇ ਮੁਖੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ।[3]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ਸੋਧੋ
ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ
- ↑ Saith, Ashwani (2019). Ajit Singh of Cambridge and Chandigarh: An Intellectual Biography of the Radical Sikh Economist (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Cham: Springer International Publishing. p. 317. doi:10.1007/978-3-030-12422-9. ISBN 978-3-030-12421-2.
Guru Amar Das is known and respected for several edicts and progressive practices within the Sikh faith, but above all, he was a powerful proponent of gender equality which was one of his principal teaching planks; he initiated the piri system whereby there could be female preachers in the faith, and with his practice following his preaching, he passed on the mantle of Guru not to his son but on merit to his son-in-law; maybe there was an inherited gender gene at work!
- ↑ Chawla, A.S.; Singh, Dharminder; Kaur, Jasleen. "7.2 - Established the Sikh Administration System". Management Perspectives of Sikh Religion.
Guru Amar Das established the Manji System to propagate Sikhism in a logical and planned way. He divided Sikh congregation areas into 22 Manjis and a local preacher was made in-charge of each Manji. He trained the group of 146 followers, out of which 52 were women, to attend to the spiritual needs of the people. He also appointed preachers called Masands, who went across the country to spread the gospel of Sikhism.
- ↑ 3.0 3.1 Piri system