ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਭੁੱਟੋ
ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਭੁੱਟੋ (Urdu: فاطمہ بھٹو) ਜਨਮ ਸਮੇਂ ਨਾਮ, ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਮੁਰਤਜ਼ਾ ਭੁੱਟੋ (Urdu: فاطمہ مُرتضیٰ بھُٹّو ਜਨਮ 29 ਮਈ 1982), ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੈ।[1] ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਾਬਕ ਸਦਰ ਅਤੇ ਸਾਬਕ ਵਜ਼ੀਰ-ਏ-ਆਜ਼ਮ ਜ਼ੁਲਫ਼ਕਾਰ ਅਲੀ ਭੁੱਟੋ ਦੀ ਪੋਤੀ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਵਜ਼ੀਰ-ਏ-ਆਜ਼ਮ ਬੇਨਜ਼ੀਰ ਭੁੱਟੋ ਦੀ ਭਤੀਜੀ ਹੈ।
ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਭੁੱਟੋ فاطمہ بھٹو | |
|---|---|
 | |
| ਜਨਮ | 29 ਮਈ 1982 |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ |
| ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | ਕੋਲੰਬੀਆ ਐਸ ਓ ਏ ਐਸ ਲੰਦਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਲੇਖਕ, ਪੱਤਰਕਾਰ |
| ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ | ਭੁੱਟੋ ਪਰਵਾਰ |
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ
ਸੋਧੋਫ਼ਾਤਿਮਾ ਭੁੱਟੋ 29ਮਈ 1982 ਨੂੰ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਤਾਨ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਕਾਬਲ ਵਿੱਚ ਉਸ ਵਕਤ ਪੈਦਾ ਹੋਈ, ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੇ ਵਾਲਿਦ ਮੀਰ ਮੁਰਤਜ਼ਾ ਭੁੱਟੋ ਜਲਾਵਤਨੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਗੁਜ਼ਾਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਫ਼ੋਜ਼ੀਆ ਫ਼ਸਿਆ ਉੱਦ ਦੀਨ ਭੁੱਟੋ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ ਬਦੇਸ਼ ਮਨਿਸਟਰੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਫ਼ਸਰ ਦੀ ਬੇਟੀ ਸੀ।
ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜਨਰਲ ਜ਼ਿਆ-ਉਲ-ਹੱਕ ਦੇ ਫੌਜੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਜਲਾਵਤਨੀ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਤਲਾਕ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਭੁੱਟੋ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ ਲੈ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਰਾਜ ਰਹਿਤ ਵੱਡੀ ਹੋਈ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਸੀਰੀਆ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜਲਾਵਤਨੀ ਦੌਰਾਨ 1989 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੇਬਨਾਨੀ ਬੈਲੇ ਅਧਿਆਪਕ, ਘਿਨਵਾ ਭੁੱਟੋ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। ਭੁੱਟੋ ਘਿਨਵਾ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਅਸਲੀ ਮਾਂ ਮੰਨਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਸੌਤੇਲਾ ਭਰਾ ਜ਼ੁਲਫਿਕਾਰ ਅਲੀ ਭੁੱਟੋ ਜੂਨੀਅਰ ਸੈਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਵਿੱਚ ਅਧਾਰਤ ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ।[2]
ਭੁੱਟੋ ਜ਼ੁਲਫਿਕਾਰ ਅਲੀ ਭੁੱਟੋ ਅਤੇ ਨੁਸਰਤ ਭੁੱਟੋ, ਇੱਕ ਈਰਾਨੀ ਕੁਰਦ, ਬੇਨਜ਼ੀਰ ਭੁੱਟੋ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਆਸਿਫ਼ ਅਲੀ ਜ਼ਰਦਾਰੀ, ਅਤੇ ਸ਼ਾਹਨਵਾਜ਼ ਭੁੱਟੋ ਦੀ ਭਤੀਜੀ ਹੈ।[3] ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ 1996 ਵਿੱਚ ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਭੈਣ, ਬੇਨਜ਼ੀਰ ਭੁੱਟੋ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਮਾਂ ਫੌਜੀਆ ਫਸੀਹੂਦੀਨ ਨੇ ਭੁੱਟੋ ਦੀ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੀ ਹਿਰਾਸਤ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੀ ਅਸਫਲ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਓਲਡ ਕਲਿਫਟਨ, ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮਤਰੇਈ ਮਾਂ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।[4]
ਭੁੱਟੋ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਕਰਾਚੀ ਅਮਰੀਕਨ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਬੀ.ਏ. 2004 ਵਿੱਚ ਨਿਊਯਾਰਕ, ਯੂ.ਐਸ. ਵਿੱਚ ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਇੱਕ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਮਹਿਲਾ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਕਲਾ ਕਾਲਜ, ਬਰਨਾਰਡ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਮੱਧ ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਡਿਗਰੀ ਸੁਮਾ ਕਮ ਲਾਉਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।[5][6][7] ਉਸ ਨੇ 2005 ਵਿੱਚ SOAS, ਲੰਡਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਸਾਊਥ ਏਸ਼ੀਅਨ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ M.A. ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਉੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧ ਅੰਦੋਲਨ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਖੋਜ ਨਿਬੰਧ ਲਿਖਿਆ।[8]
ਕਰੀਅਰ
ਸੋਧੋਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ
ਸੋਧੋ1998 ਵਿੱਚ, 15 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਭੁੱਟੋ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ 'ਵਿਸਪਰਸ ਆਫ ਦਿ ਡੇਜ਼ਰਟ' ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਦੀ ਦੂਜੀ ਕਿਤਾਬ ਸਵੇਰੇ 8.50 ਵਜੇ 8 ਅਕਤੂਬਰ 2005 ਦੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਭੁਚਾਲ ਦੇ ਪਲ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ; ਇਹ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਖਾਤੇ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਦਾ ਹੈ।[9]
ਭੁੱਟੋ ਦੀ ਪਰਿਵਾਰਕ ਯਾਦਗਾਰ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਖੂਨ ਅਤੇ ਤਲਵਾਰ 2010 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਭੁੱਟੋ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਸੀ ਬੇਨਜ਼ੀਰ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਆਸਿਫ਼ ਜ਼ਰਦਾਰੀ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਮੁਰਤਜ਼ਾ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਹੈ। ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ 'ਤੇ ਪੱਖਪਾਤੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਆਲੋਚਕਾਂ ਦੀ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਸਮੀਖਿਆ ਲਈ ਮਿਲਾਇਆ ਗਿਆ।[10] ਕਈ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਉਸ 'ਤੇ ਝੂਠੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਹੈ।[11]
ਨਵੰਬਰ 2013 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਾਲਪਨਿਕ ਨਾਵਲ ਦ ਸ਼ੈਡੋ ਆਫ਼ ਦ ਕ੍ਰੇਸੈਂਟ ਮੂਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ 2014 ਵਿੱਚ ਗਲਪ ਲਈ ਬੇਲੀਜ਼ ਵੂਮੈਨ ਪ੍ਰਾਈਜ਼ ਲਈ ਲੰਮੀ ਸੂਚੀਬੱਧ ਸੀ।[12] 2015 ਵਿੱਚ ਭੁੱਟੋ ਦੀ ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਡੈਮੋਕਰੇਸੀ, ਇੱਕ ਈ-ਕਿਤਾਬ, ਪੈਂਗੁਇਨ ਬੁੱਕਸ ਦੇ ਅਧੀਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[13]
2019 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਾਵਲ, ਦ ਰਨਵੇਜ਼ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਕਿਤਾਬ ਤਿੰਨ ਨੌਜਵਾਨ ਮੁਸਲਿਮ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਦੀ ਹੈ।[14][15][16] ਨਾਵਲ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਲਈ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਮਿਲੀ। ਉਸੇ ਸਾਲ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ, ਨਿਊ ਕਿੰਗਜ਼ ਆਫ਼ ਦਾ ਵਰਲਡ: ਬਾਲੀਵੁੱਡ, ਡਿਜ਼ੀ ਅਤੇ ਕੇ-ਪੌਪ ਤੋਂ ਡਿਸਪੈਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਫਾਈਨੈਂਸ਼ੀਅਲ ਟਾਈਮਜ਼ ਵਿੱਚ ਟੈਸ਼ ਆਵ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ "ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਉੱਭਰ ਰਹੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੌਪ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਰੇਜ਼ਰ-ਤਿੱਖੀ, ਦਿਲਚਸਪ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ" ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ।[17]
ਉਸ ਦੀ ਮਾਸੀ, ਬੇਨਜ਼ੀਰ ਭੁੱਟੋ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਅਟਕਲਾਂ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਫਿਲਹਾਲ ਉਹ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਦਫਤਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਪਣੀ ਸਰਗਰਮੀ ਅਤੇ ਲਿਖਤ ਦੁਆਰਾ ਸਰਗਰਮ ਰਹਿਣ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਤੇ ਰਾਜਵੰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਾਰਨ ਸਿਆਸੀ ਕੈਰੀਅਰ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿਓ", ਭੁੱਟੋ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨਾਲ ਇਸ ਦੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ। ਭਾਵੇਂ ਭੁੱਟੋ ਸਿਆਸੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਹੈ, ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।[18]
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ
ਸੋਧੋਆਪਣੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਬਾਰੇ, ਭੁੱਟੋ ਨੇ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ, ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਦੱਸਦੀ ਹੈ।[19][20] ਭੁੱਟੋ ਨੇ ਕਈ ਮੌਕਿਆਂ 'ਤੇ ਇਸਲਾਮ ਦਾ ਬਚਾਅ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਬੁਰਕਾ ਪਹਿਨਣ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।[21][22] ਉਹ ਉਰਦੂ, ਫ਼ਾਰਸੀ[23], ਅਰਬੀ[24], ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।
ਰਚਨਾਵਾਂ
ਸੋਧੋਫ਼ਾਤਿਮਾ ਭੁੱਟੋ ਸ਼ਾਇਰਾ ਅਤੇ ਲਿਖਾਰੀ ਹੈ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਬਰਤਾਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਲਮ ਵੀ ਲਿਖਦੀ ਹੈ। 1997 ਵਿੱਚ ਪੰਦਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਆਕਸਫ਼ੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈੱਸ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਟਾਈਟਲ Whispers of the Desert[25] (ਸਹਰਾ ਦੀਆਂ ਸਰਗੋਸ਼ੀਆਂ) ਹੈ। 2006 ਵਿੱਚ ਦੂਸਰੀ ਕਿਤਾਬ 8 ਅਕਤੂਬਰ 2005 ਨੂੰ ਕਸ਼ਮੀਰ ਅਤੇ ਸੂਬਾ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਆਏ ਜ਼ਲਜ਼ਲੇ ਦੇ ਮੋਜ਼ੂਅ ਤੇ 8:50a.m. 8 October 2005 ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ। ਤੀਸਰੀ ਕਿਤਾਬ Songs of Blood and Sword ਛਪ ਚੁਕੀ ਹੈ। ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਭੁੱਟੋ ਹੁਣ ਨਾਵਲਕਾਰ ਵੀ ਬਣ ਗਈ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਵਲ, ਦ ਸ਼ੈਡੋ ਆਫ਼ ਦ ਕ੍ਰੀਸੇਂਟ ਮੂਨ (The Shadow of the Crescent Moon) ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਰਹਦ ਕੋਲ ਵਜ਼ੀਰਸਤਾਨ ਦੇ ਕਬਾਇਲੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਤਿੰਨ ਭਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਦੋ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ।[26]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Fatima Bhutto: A beauty to tame George Clooney – and even Pakistan? Daily Telegraph, February 15, 2009
- ↑ Meet Faluda Islam, the Muslim Drag Queen From the Future
- ↑ Langley, William. (15 February 2009) Fatima Bhutto: A beauty to tame George Clooney – and even Pakistan?. Telegraph.co.uk. Retrieved on 2016-12-31.
- ↑ Fletcher, Hannah (28 December 2007). "Who's who in the Bhutto dynasty". The Times. London. Archived from the original on 30 ਅਗਸਤ 2008. Retrieved 13 October 2010.
- ↑ Three Barnard alumnae nominated for Baileys Women’s Prize for Fiction Archived 2022-01-28 at the Wayback Machine. Barnard College
- ↑ Resmovits, Joy (29 November 2007). "Bhutto Sees Politics, Pakistan Firsthand". Columbia Daily Spectator. New York. Retrieved 13 October 2010.
- ↑ Fatima Bhutto: living by the bullet -Telegraph
- ↑ "Fatima Bhutto receives Masters Degree". Pakistan Press International. 16 December 2005. Archived from the original on 2 January 2008. Retrieved 13 October 2010.
- ↑ A novel approach Archived 21 January 2018 at the Wayback Machine. Telegraph India
- ↑ Daughter of dynasty–TOI
- ↑ Zulfikar's daughter, nephew dispute claim in Fatima's book – The Hindu
- ↑ Fatima Bhutto nominated for fiction prize Dawn
- ↑ Zubair, Hamna (29 March 2015). "Rehashing the predictable: Review of Democracy by Fatima Bhutto". www.dawn.com. Retrieved 27 January 2016.
- ↑ The Runaways by Fatima Bhutto review – pathways to Islamist extremism The Guardian
- ↑ ‘The Runaways’ by Fatima Bhutto: She has the ear for the slightest details of the human condition The Hindu
- ↑ Pakistani author Fatima Bhutto to come out with new novel. Here's when you buy it Hindustan Times
- ↑ Aw, Tash (11 October 2019). "New Kings of the World by Fatima Bhutto – pop goes east". Financial Times. Retrieved 15 March 2020.
- ↑ SONGS OF CORRUPTION: Christian Parenti with Fatima Bhutto. The Brooklyn Rail. Retrieved on 31 December 2016.
- ↑ Fatima Bhutto's interview in Italy Youtube
- ↑ Fatima Bhutto: ‘Everything is political, if you do it right’ Asia Times
- ↑ Fatima Bhutto: “The Islam that I know gives women a lot of rights” Archived 2019-01-25 at the Wayback Machine. Vogue
- ↑ Fatima Bhutto: “Everyone connects the burqa to oppression, but this isn’t the full story” Verdict
- ↑ https://tribune.com.pk/story/281684/the-death-of-an-icon
- ↑ http://niemanwatchdog.org/index.cfm?fuseaction=Background.view&backgroundid=228&fontsize=down
- ↑ http://www.goodreads.com/book/show/96087.Whispers_of_the_Desert
- ↑ http://www.dnaindia.com/world/1906051/report-fatima-bhutto-turns-novelist-pens-debut-fiction-work