ਬੋਧ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: Perception) ਆਪਣੇ ਮਾਹੌਲ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਇੰਦਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਮਿਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਕੇ ਉਸ ਤੋਂ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰਿਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।[1] ਬੋਧ, ਤੰਤੂ ਤੰਤਰ (ਨਰਵਸ ਸਿਸਟਮ) ਵਿੱਚ ਸੰਕੇਤਾਂ ਦੇ ਵਹਾਅ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਆਪ ਇੰਦਰੀਆਂ ਉੱਤੇ ਪੈਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਦਹਾਰਣ ਦੇ ਲਈ, ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਪਟਲ (ਰੈਟੀਨਾ) ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੈਣ ਨਾਲ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦਾ ਬੋਧ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਨੱਕ ਵਿੱਚ ਗੰਧ-ਧਾਰੀ ਅਣੂਆਂ ਦੇ ਪਰਵੇਸ਼ ਨਾਲ ਗੰਧ ਦਾ ਬੋਧ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੰਨ ਦੇ ਪਰਦਿਆਂ ਉੱਤੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵਾਹਮਾਨ ਦਬਾਅ ਤਰੰਗਾਂ ਦੇ ਥਪੇੜਿਆਂ ਨਾਲ ਆਵਾਜ ਦਾ ਬੋਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[2] ਲੇਕਿਨ ਬੋਧ ਸਿਰਫ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਹਰੀ ਸੰਕੇਤਾਂ ਦੇ ਮਿਲਣ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਨਿਸਕਿਰਿਆ ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਿਮਰਤੀ, ਆਸ ਅਤੇ ਅਤੀਤ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਬਹੁਤ ਹੱਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਨਕਰ ਕਿਊਬ ਅਤੇ ਰੁਬਿਨ ਗੁਲਦਸਤੇ ਅਜਿਹੇ ਦੋ ਚਿੱਤਰ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਭਿੰਨ ਬੋਧਾਂ ਵਲੋਂ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ

ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ

  1. Pomerantz, James R. (2003): "Perception: Overview". In: Lynn Nadel (Ed.), Encyclopedia of Cognitive Science, Vol. 3, London: Nature Publishing Group, pp. 527–537
  2. Sensation and perception, E. Bruce GoldsteinCengage Learning, 2009, pp. 5–7, ISBN 9780495601494