ਬੰਗਲੌਰ ਨਾਗਰਤਨੰਮਾ
ਬੰਗਲੌਰ ਨਾਗਰਤਨੰਮਾ (3 ਨਵੰਬਰ 1878-19 ਮਈ 1952) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਰਨਾਟਕ ਗਾਇਕਾ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕਾਰਕੁਨ, ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਦੇਵਦਾਸੀ ਸੀ।[1][2] ਦੇਵਦਾਸੀਆਂ ਦੀ ਵੰਸ਼ਜ, ਉਹ ਕਲਾਵਾਂ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਅਤੇ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਵੀ ਸੀ।[3] ਨਾਗਰਤਨੰਮਾ ਨੇ ਤਿਰੂਵੈਯਾਰੂ ਵਿਖੇ ਕਰਨਾਟਕ ਗਾਇਕ ਤਿਆਗਰਾਜ ਦੀ ਸਮਾਧੀ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਤਿਆਗਰਾਜ ਅਰਾਧਨਾ ਤਿਉਹਾਰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ।[4] ਇੱਕ ਪੁਰਸ਼-ਪ੍ਰਧਾਨ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਉਹ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਸੀ ਜੋ ਇਹ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸੀ ਕਿ ਮਹਿਲਾ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਸਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ "ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੇਵਦਾਸੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਆਖਰੀ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ", ਅਤੇ ਮਦਰਾਸ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਦੇ ਦੇਵਦਾਸੀਆਂ ਦੀ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੀ।[5] ਉਸ ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਉੱਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਵੀ ਕੀਤਾ।
ਬੰਗਲੌਰ ਨਾਗਰਤਨੰਮਾ | |
|---|---|
 ਨਾਗਰਤਨੰਮਾ ਉਸਦੇ ਪਾਲਤੂ ਕੁੱਤੇ ਨਾਲ ਅੰ. 1929 | |
| ਜਨਮ | 3 ਨਵੰਬਰ 1878 ਨੰਜਨਗੁੜ, ਮੈਸੂਰ ਦਾ ਰਾਜ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ |
| ਮੌਤ | 19 ਮਈ 1952 (ਉਮਰ 73) ਤਿਰੁਵੈਯਾਰੂ, ਮਦਰਾਸ ਰਾਜ, ਭਾਰਤ |
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ
ਸੋਧੋਨਾਗਰਤਨੰਮਾ ਦਾ ਜਨਮ 1878 ਵਿੱਚ ਨੰਜਨਗੁਡ ਵਿੱਚ ਪੁੱਟੂ ਲਕਸ਼ਮੀ ਅਤੇ ਵਕੀਲ ਸੁੱਬਾ ਰਾਓ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ।[6] ਪੁੱਟੂ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੇ ਪੂਰਵਜਾਂ ਨੇ ਮੈਸੂਰ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਗਾਇਕਾਂ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ।[7][8] ਸੁੱਬਾ ਰਾਓ ਦੁਆਰਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਉਸ ਨੇ ਮੈਸੂਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿਦਵਾਨ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਪਨਾਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਨਾਗਰਤਨੰਮਾ ਨੂੰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਦੇਵਦਾਸੀ ਵਿੱਚ ਆਰੰਭ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਨੇ ਨਾਗਰਤਨੰਮਾ ਨੂੰ ਵੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਨੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਮੈਸੂਰ ਛੱਡ ਦਿਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਚਾਚੇ, ਵੈਂਕਟਾਸਵਾਮੀ ਅੱਪਾ, ਜੋ ਕਿ ਪੇਸ਼ੇ ਤੋਂ ਇੱਕ ਵਾਇਲਿਨ ਵਾਦਕ ਸੀ, ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਿਲੀ। ਨਾਗਰਥਨੰਮਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ ਅਤੇ ਕੰਨੜ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਤੇਲਗੂ ਸਿੱਖੀ, ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਨਾਚ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਿਪੁੰਨ ਹੋ ਗਈ। ਉਸ ਨੂੰ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਮੁਨੁਸਵਮੱਪਾ ਦੁਆਰਾ 'ਸ਼ਿਸ਼ਯ-ਪਰੰਪਰਾ' (ਤਿਆਗਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ 'ਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਧਿਆਪਕ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ) ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ 15 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਇਲਿਨ ਵਾਦਕ ਅਤੇ ਡਾਂਸਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਅਤ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਸਟੇਜ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਸੀ।[6]
ਕਰੀਅਰ
ਸੋਧੋਨਾਗਰਤਨੰਮਾ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਾਇਕਾ ਬਣ ਗਈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਰਬੋਤਮ ਕਰਨਾਟਕ ਗਾਇਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰੀ। ਉਸ ਨੇ ਕੰਨੜ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਤੇਲਗੂ ਵਿੱਚ ਗਾਇਆ।[8] ਉਸ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੰਗੀਤਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਵਿੱਚ ਹਰਿਕਥਾ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਨਾਚ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਨੇ ਮੈਸੂਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਜੈਚਾਮਾਰਾਜੇਂਦਰ ਵੋਡੇਅਰ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮੈਸੂਰ ਵਿੱਚ ਅਸਥਾਨਾ ਵਿਦੂਸ਼ੀ (ਕੋਰਟ ਡਾਂਸਰ) ਬਣਾਇਆ। ਸ਼ਾਸਕ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਬੰਗਲੌਰ ਚਲੀ ਗਈ। ਉਸ ਨੇ ਬੰਗਲੌਰ ਵਿੱਚ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਬਲਕਿ ਨਾਚ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।[7] ਉਸ ਨੂੰ ਕਈ ਹੋਰ ਸ਼ਾਹੀ ਘਰਾਣਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤ੍ਰਾਵਣਕੋਰ, ਬੋਬੀਲੀ ਅਤੇ ਵਿਜੈਨਗਰਮ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਮੈਸੂਰ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਜੱਜ ਨਰਹਰੀ ਰਾਓ ਨਾਗਰਤਨੰਮਾ ਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਅਤੇ ਡਾਂਸਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣਾ ਕਰੀਅਰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਮਦਰਾਸ (ਹੁਣ ਚੇਨਈ) ਜਾਣ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਉੱਥੇ ਚਲੀ ਗਈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨੂੰ "ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਦਿਲ" ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸੰਗੀਤਕ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ, ਉਸ ਨੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਬੰਗਲੌਰ ਨਾਗਰਤਨੰਮਾ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ।[7]
ਜਸਟਿਸ ਨਰਹਰੀ ਰਾਓ ਤੋਂ ਮਿਲੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਦਰਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ "ਸੰਗੀਤ ਕਲਾਕਾਰ" ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਤਿਆਗਰਾਜ ਅਰਾਧਨਾ ਦੀ ਪ੍ਰਮੋਟਰ ਵਜੋਂ, ਉਹ ਮਦਰਾਸ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ "ਆਮਦਨ ਟੈਕਸ ਅਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਕਲਾਕਾਰ" ਸੀ।[6]
ਮੌਤ
ਸੋਧੋਨਾਗਰਤਨੰਮਾ ਦੀ ਮੌਤ 1952 ਵਿੱਚ 74 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ, ਉਸ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਤਿਆਗਰਾਜ ਦੀ ਸਮਾਧੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਯਾਦਗਾਰ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।[6]
ਨੋਟਸ
ਸੋਧੋ- ↑ "విద్యాసుందరి – ఈమాట" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). November 2007. Retrieved 24 February 2019.
- ↑ Ramamirthammal, Kannabiran & Kannabiran 2003.
- ↑ Chandra 2014.
- ↑ C. P. Ramaswami Aiyar Foundation 1980.
- ↑ McGonigal 2010.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 Paḷani 2011.
- ↑ 7.0 7.1 7.2 Venkataraman, Rajagopalan (5 January 2015). "Carnatic music's first feminist, from Bengaluru". The Times of India. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "Venkataraman" defined multiple times with different content - ↑ 8.0 8.1 Sriram, V (12 January 2012). "A shrine built by Nagarathnamma". The Hindu. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "Shriram" defined multiple times with different content
ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ
ਸੋਧੋ- C. P. Ramaswami Aiyar Foundation (1980). Voice of Samanvaya. C. P. Ramaswami Aiyar Foundation.
- Chandra, Vikram (2 September 2014). Geek Sublime: The Beauty of Code, the Code of Beauty. Graywolf Press. ISBN 978-1-55597-326-1.
- Kramarae, Cheris; Spender, Dale (27 December 2000). Routledge International Encyclopaedia of Women 4 Volume Set: Global Women's Issues and Knowledge. Routledge. ISBN 978-1-135-96315-6.
- McGonigal, Mike (5 April 2010). Yeti 9. Verse Chorus Press. ISBN 978-0-9788786-9-6.
- Muthiah, S (2011). Madras Miscellany. Westland. ISBN 978-93-80032-84-9.
- Paḷani, Muddu (2011). The Appeasement of Radhika. Penguin Books India. ISBN 978-0-14-341743-9.
- Ramamirthammal, Muvalar; Kannabiran, Kalpana; Kannabiran, Vasantha (2003). Muvalur Ramamirthammal's Web of Deceit: Devadasi Reform in Colonial India. Zubaan. ISBN 978-81-86706-63-3.
ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ
ਸੋਧੋ- Sriram, V. (2007). The Devadasi and the Saint: The Life and Times of Bangalore Nagarathnamma. Chennai: East-West Books.
ਬੰਗਲੁਰੂ ਨਾਗਰਤਨੰਮਾ ਦੇ ਜੀਵਨ ਉੱਤੇ prof.Maleyuru ਗੁਰੂਸਵਾਮੀ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਇੱਕ ਨਾਵਲ, ਕਪਿਲੇ ਹਰਿਦਾਲੂ ਕੱਦਲਿਗੇ ਹਰੀਦ...
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
ਸੋਧੋ- DV Gundappa (20 June 2016). "Bangalore Nagarathnamma (Profile from D V Gundappa's Jnapakachitrashaale translated from the Kannada original)". Retrieved 22 January 2022.