ਮਾਰੀਆ ਮੋਂਟੇਸੋਰੀ
ਮਾਰੀਆ ਟੇਕਲਾ ਆਰਟੈਮਿਸੀਆ ਮੋਂਟੇਸਰੀ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: Maria Montessori) ਇੱਕ ਇਟਾਲੀਅਨ ਡਾਕਟਰ ਅਤੇ ਐਜੂਕੇਟਰ ਸੀ, ਜੋ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਉਸ ਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਿੱਖਿਆ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀ ਲਿਖਤਾਂ ਕਰਕੇ ਵੀ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿਚ, ਮੌਂਟੇਸੋਰੀ ਨੇ ਲਿੰਗ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਅਤੇ ਉਮੀਦਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ, ਜਦੋਂ ਉਹਨੇ, ਇੱਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਬਣਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਤਕਨੀਕੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕਲਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲਾ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਛੇਤੀ ਹੀ ਉਸ ਦਾ ਦਿਲ ਬਦਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਰੋਮ ਦੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਮੈਡੀਕਲ ਸਕੂਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੇ 1896 ਵਿੱਚ ਆਨਰਜ਼ ਨਾਲ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਇਕੱਲੀ ਮਾਂ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਵਿਦਿਅਕ ਤਰੀਕਾ ਅੱਜ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਬਲਿਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਾਰੀਆ ਮੋਂਟੇਸਰੀ | |
|---|---|
 1913 ਵਿੱਚ ਮਾਰੀਆ ਮੋਂਟੇਸਰੀ | |
| ਜਨਮ | ਮਾਰੀਆ ਟੇਕਲਾ ਆਰਟੈਮਿਸੀਆ ਮੋਂਟੇਸਰੀ ਅਗਸਤ 31, 1870 |
| ਮੌਤ | ਮਈ 6, 1952 (ਉਮਰ 81) |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਇਟਲੀ |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਚਿਕਿਤਸਕ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕ |
| ਦਸਤਖ਼ਤ | |
 | |
ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕੈਰੀਅਰ ਸੋਧੋ
ਜਨਮ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸੋਧੋ
ਮੌਂਟੇਸੋਰੀ ਦਾ ਜਨਮ ਅਗਸਤ 31, 1870 ਨੂੰ ਇਟਲੀ ਦੇ ਚੀਰਾਵੇਲ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ, ਅਲੇਸੈਂਡਰੋ ਮੋਂਟੇਸੋਰੀ, ਉਸ ਸਮੇਂ 33 ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ, ਸਥਾਨਕ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਤੰਬਾਕੂ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸਨ। ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ, ਰੀਨੇਲਡੀ ਸਟਾਪਾਨੀ, 25 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਸਨ, ਉਹ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਤਾਲਵੀ ਭੂਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨੀ ਐਂਟੀਓ ਸਟੋਪਾਨੀ[1][./Maria_Montessori#cite_note-1 [1]][2] ਦੀ ਭਤੀਜੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸ ਕੋਲ ਕੋਈ ਖਾਸ ਸਲਾਹਕਾਰ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹੌਸਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਵੀ ਪਿਆਰ ਵਾਲਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਵੀ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਉਸਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਉਸਦੀ ਪਸੰਦ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਸੀ।[3]
1883-1896: ਸਿੱਖਿਆ ਸੋਧੋ
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸੋਧੋ
1873 ਵਿੱਚ ਮੌਂਟੇਸੋਰੀ ਪਰਿਵਾਰ ਫਲੋਰੈਂਸ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਫਿਰ 1875 ਵਿੱਚ ਰੋਮ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਕੰਮ ਕਾਰਨ ਆਏ। 1876 ਵਿਚ 6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮੌਂਟੇਸੋਰੀ ਇੱਕ ਪਬਲਿਕ ਐਲੀਮੈਂਟਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਈ।[4]
ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਸੋਧੋ
1883[5] ਜਾਂ 1884[6] ਵਿੱਚ, 13 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਮੌਂਟੇਸੋਰੀ ਇੱਕ ਸੈਕੰਡਰੀ, ਤਕਨੀਕੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਈ, ਰੈਜੀਆ ਸਕੂਲਾ ਟੇਕਨਿਕਾ ਮਾਈਕਲਐਂਜਲੋ ਬੋਨੋਰੋਟੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਇਤਾਲਵੀ, ਅੰਕਗਣਿਤ, ਬੀਜੇਟ, ਜਿਉਮੈਟਰੀ, ਲੇਖਾਕਾਰੀ, ਇਤਿਹਾਸ, ਭੂਗੋਲ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਚੰਗੇ ਨੰਬਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਨਤੀਜੇ ਦੇ ਨਾਲ 1886 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ।
ਰੋਮ-ਮੈਡੀਕਲ ਸਕੂਲ ਦੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸੋਧੋ
ਮੌਂਟੇਸੋਰੀ ਦਵਾਈ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਦੇ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ। ਉਸਨੇ ਰੋਮਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਇੱਕ ਡਿਗਰੀ ਕੋਰਸ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲਾ ਲਿਆ, ਬੌਟਨੀ, ਜੀਵਲੋਜੀ, ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਭੌਤਿਕੀ ਵਿਗਿਆਨ, ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ, ਸਰੀਰ ਵਿਗਿਆਨ, ਅਤੇ ਜਨਰਲ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਕੈਮਿਸਟਰੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਪਾਸ ਕਰਕੇ, ਅਤੇ 1892 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਡਿਪਲੋਮਾ ਡੀ ਲਾਇਸੇਂਜ਼ਾ ਕਮਾ ਲਿਆ। ਇਸ ਡਿਗਰੀ, ਇਤਾਲਵੀ ਅਤੇ ਲਾਤੀਨੀ ਵਿੱਚ ਅਤਿਰਿਕਤ ਅਧਿਐਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, 1893 ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਮੈਡੀਕਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲੇ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਯੋਗਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।[7]
ਮੌਂਟੇਸਰੀ ਵਿਧੀ ਸੋਧੋ
ਮੌਂਟੇਸਰੀ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੋਂਟੇਸਰੀ ਵਿਧੀ ਸੀ। ਇਹ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਕਾਬਲੀਅਤ ਦੇ ਵਿਕਾਸ, ਖਾਸ ਕਰ ਕੇ ਅਮਲੀ ਖੇਲ ਦੁਆਰਾ, ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਤਰੱਕੀ ਵਿੱਚ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਸਮਝ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਮੌਂਟੇਸਰੀ ਦੀ ਕਿਤਾਬ, ਦਿ ਮੌਂਟੇਸੋਰੀ ਵਿਧੀ, ਵਿਧੀ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਮਾਡਲ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖਿਅਕ ਤਿੰਨ ਵਿਕਾਸ-ਸਾਰਥਕ ਉਮਰ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ: 2-2.5 ਸਾਲ, 2.5-6 ਸਾਲ, ਅਤੇ 6-12 ਸਾਲ। ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਉਹਨਾਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜੀਆਂ ਖੋਜਾਂ, ਤਰਾਸਦੀ, ਕ੍ਰਮ, ਪੁਨਰ-ਦੁਹਰਾਉਣ, ਅਮੋਕਾ, ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਤਤਕਾਲ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸੂਚੀਆਂ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਉਮਰ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਆਖ਼ਰੀ ਉਮਰ ਸਮੂਹ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ, ਕਲਪਨਾ, ਅਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਵਿਕਸਤ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਸੰਖੇਪ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣਾ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ।[8]
ਨੋਟ ਸੋਧੋ
- ↑ "Highlights from 'Communications 2007/1'". Association Montessori Internationale. Archived from the original on December 14, 2007. Retrieved May 2, 2013.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Kramer, 24; Trabalzini, 13
- ↑ Flaherty, T.
- ↑ Kramer 27
- ↑ Kramer 31
- ↑ Trabalzini 8
- ↑ Kramer 34–35; Trabalzini 9–10
- ↑ Hainstock, Elizabeth G. (1997). The Essential Montessori: An introduction to the woman, the writings, the method, and the movement. New York: the Penguin Group.