ਮੱਖਣ ਇੱਕ ਦੁੱਧ-ਉਤਪਾਦ ਹੈ ਜਿਹਨੂੰ ਦਹੀ, ਤਾਜਾ ਜਾਂ ਖਮੀਰੀਕ੍ਰਤ ਕ੍ਰੀਮ ਜਾਂ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਰਿੜਕ ਕਰ ਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੱਖਣ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸੰਘਟਕ ਚਰਬੀ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਰੋਟੀ, ਡਬਲਰੋਟੀ, ਪਰੌਠੇ ਆਦਿ ਉੱਤੇ ਲੱਗਿਆ ਕੇ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਇਸਨੂੰ ਭੋਜਨ ਪਕਾਉਣ ਦੇ ਇੱਕ ਮਾਧਿਅਮ ਵੱਜੋਂ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੌਸ ਬਣਾਉਣ, ਅਤੇ ਤਲਣ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਭੇਡਾਂ, ਬੱਕਰੀਆਂ, ਮੱਝਾਂ ਅਤੇ ਜੱਕਾਂ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਥਣਧਾਰੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਵੀ ਨਿਰਮਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਲੂਣ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡੇਅਰੀ ਲੂਣ), ਸੁਆਦ (ਜਿਵੇਂ ਲਸਣ) ਅਤੇ ਰੱਖਿਅਕ ਕਈ ਵਾਰ ਮੱਖਣ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ. ਮੱਖਣ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਦੇ ਘੋਲ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣਾ, ਸਪਸ਼ਟ ਮੱਖਣ ਜਾਂ ਘਿਓ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਲਗਭਗ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੱਖਣ ਹੈ.

ਬੱਟਰ (ਮੱਖਣ) ਕਰਲਸ (ਕੁੰਡਲ਼ਾਂ)

ਸ਼ਬਦ ਸੋਧੋ

ਆਮ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਬਦ "ਮੱਖਣ" ਫੈਲਣ ਵਾਲੇ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਹੋਰ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਅਯੋਗ ਠਹਿਰਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਜਾਂ ਬੀਜ ਅਤੇ ਅਖਰੋਟ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੇ ਮੱਖਣ ਅਤੇ ਬਦਾਮ ਦੇ ਮੱਖਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ. ਇਹ ਅਕਸਰ ਫਲਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੇਬ ਦੇ ਮੱਖਣ ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ. ਚਰਬੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੋਕੋ ਮੱਖਣ ਅਤੇ ਸ਼ੀਆ ਮੱਖਣ ਜੋ ਕਮਰੇ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਠੋਸ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਨੂੰ "ਬਟਰਜ਼" ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ.

ਹੋਰ ਸੋਧੋ

ਕਾੜ੍ਹਨੀ ਵਿਚ ਜਾਂ ਵੱਡੇ ਪਤੀਲੇ ਵਿਚ ਉਬਾਲੇ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਚਾਟੀ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ, ਜਾਗ ਲਾ ਕੇ ਬਣਾਏ ਦਹੀ ਨੂੰ ਮਧਾਣੀ ਨਾਲ ਰਿੜਕ ਕੇ ਜੋ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦਾ ਖਾਣ ਪਦਾਰਥ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਮੱਖਣ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਸਵੇਰ ਦੀ ਹਾਜਰੀ ਰੋਟੀ, ਜਿਹੜੀ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਮਿੱਸੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਮੱਖਣ ਨਾਲ ਹੀ ਖਾਧੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਸਰ੍ਹੋਂ ਦਾ ਸਾਗ ਤਾਂ ਮੱਖਣ ਪਾਉਣ ਨਾਲ ਹੀ ਵੱਧ ਸੁਆਦ ਬਣਦਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਦੁੱਧ ਵੇਚਣ ਨੂੰ ਪੁੱਤ ਵੇਚਣ ਸਮਾਨ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਦੁੱਧ ਆਮ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਮੱਖਣ ਆਮ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ ਤੱਕ ਮੱਖਣ ਦੀ ਹੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਵਧੀਆ ਸਿਹਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਪਿੰਡ ਪਹਿਲਵਾਨ ਹੁੰਦੇ ਸਨ।

ਹੁਣ ਦੁੱਧ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬਹੁਤ ਵੱਧ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਬਹੁਤੇ ਘਰ ਦੁੱਧ ਵੇਚ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਹੁਣ ਦੁੱਧ ਘੱਟ ਰਿੜਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮੱਖਣ ਵੀ ਘੱਟ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੀ ਬਹੁਤੀ ਸੰਤਾਨ ਮੱਖਣ ਖਾਣਾ ਵੀ ਬਹੁਤਾ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ[1]

ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ

  1. ਕਹਿਲ, ਹਰਕੇਸ਼ ਸਿੰਘ (2013). ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਰਸਾ ਕੋਸ਼. ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: Unistar books pvt.ltd. ISBN 978-93-82246-99-2.