ਰਾਇਟ ਭਰਾ
ਰਾਇਟ ਭਰਾ (ਅਂਗ੍ਰੇਜੀ: Wright brothers), ਆਰਵਿਲ (ਅਂਗ੍ਰੇਜੀ: Orville, 19 ਅਗਸਤ, 1871 – 30 ਜਨਵਰੀ, 1948) ਅਤੇ ਵਿਲਬਰ (ਅਂਗ੍ਰੇਜੀ: Wilbur, 16 ਅਪਰੈਲ, 1867 – 30 ਮਈ, 1912), ਦੋ ਅਮਰੀਕਨ ਭਰਾ ਸਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦਾ ਖੋਜੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 17 ਦਸੰਬਰ 1903 ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਸਭਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਸਫਲ ਮਾਨਵੀ ਹਵਾਈ ਉਡ਼ਾਨ ਭਰੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਤੋਂ ਭਾਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਨਿਅੰਤਰਿਤ ਰੂਪ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸਮਾਂ ਤੱਕ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਲਾਭਦਾਇਕ ਦ੍ਰੜ - ਪੰਛੀ ਜਹਾਜ਼ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਪ੍ਰਾਯੋਗਿਕ ਜਹਾਜ਼ ਬਣਾਉਣ ਹੋਰ ਉਡਾਣਾਂ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲਾਂ ਖੋਜੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਲੇਕਿਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਨੂੰ ਨਿਅੰਤਰਿਤ ਕਰਣ ਦੀ ਜੋ ਵਿਧੀਆਂ ਖੋਜੀਆਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਅਜੋਕਾ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਇਸ ਖੋਜ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਯਾਂਤਰਿਕ ਕੌਸ਼ਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ ਪ੍ਰੇਸ, ਬਾਇਸਿਕਲ, ਮੋਟਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਕਰਦੇ ਮਿਲਿਆ। ਬਾਇਸਿਕਲ ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਕਰਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਜਿਵੇਂ ਅਸੰਤੁਲਿਤ ਵਾਹਨ ਨੂੰ ਵੀ ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਤੁਲਿਤ ਅਤੇ ਨਿਅੰਤਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। 1900 ਤੋਂ 1903 ਤੱਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗਲਾਇਡਰੋਂ ਪਰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੇ ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਾਇਲਟ ਕੌਸ਼ਲ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਇਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਾਇਸਿਕਲ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਚਾਰਲੀ ਟੇਲਰ ਨੇ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਯਾਨ ਦਾ ਇੰਜਨ ਬਣਾਇਆ। ਜਿੱਥੇ ਹੋਰ ਖੋਜੀ ਇੰਜਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਾਉਣ ਪਰ ਲੱਗੇ ਰਹੇ, ਉਥੇ ਹੀ ਰਾਇਟਬੰਧੁਵਾਂਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਕਾਬੂ ਦਾ ਨਿਯਮ ਲੱਭਣ ਪਰ ਆਪਣਾ ਧਿਆਨ ਲਗਾਇਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਵਾ - ਸੁਰੰਗ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਸਾਵਧਾਨੀ ਤੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੀ, ਜਿਸਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਜਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਖੰਭ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਪੇਲਰ ਖੋਜੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੇਟੇਂਟ (ਅਮਰੀਕਨ ਪੇਟੇਂਟ ਸਂ . 821, 393) ਵਿੱਚ ਦਾਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਾਯੁਗਤੀਕੀਏ ਕਾਬੂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜੋ ਜਹਾਜ਼ ਦੀਆਂ ਸਤਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਵ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਆਰਵਿਲ ਅਤੇ ਵਿਲਬਰ 1876 ਵਿੱਚ ਅਨੇਕ ਹੋਰ ਆਵਿਸ਼ਕਾਰਕੋਂ ਨੇ ਵੀ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਦੇ ਖੋਜ ਦਾ ਦਾਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਇਸਵਿੱਚ ਕੋਈ ਦੋ ਰਾਏ ਨਹੀਂ ਕਿ ਰਾਇਟਬੰਧੁਵਾਂਦੀ ਸਭਤੋਂ ਵੱਡੀ ਉਪਲਬਧੀ ਸੀ ਤਿੰਨ - ਕੁਤਬੀ ਕਾਬੂ ਦਾ ਖੋਜ, ਜਿਸਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਹੀ ਪਾਇਲਟ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਰੱਖ ਸਕਦਾ ਹੈ ਹੋਰ ਦਿਸ਼ਾ - ਤਬਦੀਲੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਾਬੂ ਦਾ ਇਹ ਤਰੀਕ਼ਾ ਸਾਰੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਲਈ ਮਾਣਕ ਬੰਨ ਗਿਆ ਅਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਸਭ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦ੍ਰੜ - ਪੰਛੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਲਈ ਇਹੀ ਤਰੀਕ਼ਾ ਉਪਯੁਕਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।