ਰਾਜਧ੍ਰੋਹ
ਰਾਜਧ੍ਰੋਹ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਰਾਜ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਕੋਈ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨਾ। ਕਾਨੂੰਨ ਵਿੱਚ, ਰਾਜਧ੍ਰੋਹ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਰਾਜ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਬੋਲਣਾ ਜਾਂ ਕੋਈ ਸੰਗਠਨ ਬਣਾਉਣਾ ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਿਤ ਸ਼ਾਂਤੀ ਭੰਗ ਕਰਨਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦਾ ਵਿਨਾਸ਼ ਅਤੇ ਅਥੋਰਿਟੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਵਿਦਰੋਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਰਾਜਧ੍ਰੋਹ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕੋਈ ਹਿੰਸਾ ਜਾਂ ਕਾਨੂੰਨ ਖਿਲਾਫ਼ ਖੁੱਲਾ ਵਿਦਰੋਹ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਾਜਧ੍ਰੋਹ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕੰਮ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲੇਆਮ ਰਾਜ ਦੇ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਕਾਨੂੰਨੀ ਕੋਡ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਰਾਜਧ੍ਰੋਹ ਦੇ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਤੇ ਬਦਲਾਅ ਆਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਸਿਸਟਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸਾਧਾਰਨ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋਰਾਜਧਰੋਹ ਟਰਮ, ਇਸ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ, ਏਲਿਜ਼ਾਬੇਥ ਕਾਲ (1590) ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਖਿਲਾਫ਼ ਕੁਝ ਬੋਲਣਾ ਜਾਂ ਲਿਖਣਾ ਰਾਜਧਰੋਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਭਾਰਤ
ਸੋਧੋਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਾਜਧਰੋਹ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਦੰਡ ਵਿਧਾਨ ਦੀ ਧਾਰਾ 124-A ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਧਾਰਾ ਭਾਰਤੀ ਦੰਡ ਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ ਇੰਪੀਰੀਅਲ ਵਿਧਾਨ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੁਆਰਾ 1870 ਦੇ ਐਕਟ ਨੰ.27 ਅਧੀਨ ਜੋੜੀ ਗਈ।[1]
ਇਸ ਧਾਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਜਿਹੜਾ ਰਾਜ ਖਿਲਾਫ਼ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖਤੀ ਜਾਂ ਬੋਲ ਕੇ ਕੁਝ ਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਰਾਜ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਦੁਪਿਆਰ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇ, ਰਾਜਧਰੋਹ ਹੈ।[2]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Criminal Law – Indian Penal Code,1860 – Section 124-A – Sedition Archived 2015-10-18 at the Wayback Machine.. Indianlawcases.com. Retrieved on 2015-09-19.
- ↑ Section 124A in The Indian Penal Code. Indiankanoon.org. Retrieved on 19 September 2015.