thumb|ਮਿਊਨਿਖ ਵਿੱਚ ਅਲਾਈਨਜ਼ ਅਰੇਨਾ, ਜਰਮਨੀ ਆਪਣੇ ਬਾਹਰੀ ਰੰਗ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਸਟੇਡੀਅਮ ਸੀ।

ਮੈਲਬੋਰਨ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਗਰਾਊਂਡ ਸਮਰੱਥਾ ਦੁਆਰਾ ਦੁਨੀਆ ਦਾ 10 ਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਟੇਡੀਅਮ ਹੈ। ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਤੇ ਪੁਰਾਣਾ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਸਟੇਡੀਅਮ ਹੈ।

ਇੱਕ ਸਟੇਡੀਅਮ[1] (ਬਹੁਵਚਨ ਸਟੇਡੀਅਮਾਂ) ਆਊਟਡੋਰ ਸਪੋਰਟਸ (ਖੇਡਾਂ), ਸਮਾਰੋਹ, ਜਾਂ ਹੋਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਲਈ ਸਥਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਜਾਂ ਪੜਾਅ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਤਾਂ ਇੱਕ ਟਾਇਰਡ ਸਟ੍ਰੈਟ ਦੁਆਰਾ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਜਾਂ ਬੈਠਣ ਅਤੇ ਘਟਨਾ ਵੇਖਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[2]

ਪੌਸੀਨੀਅਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲਗਭਗ ਅੱਧੀ ਸਦੀ ਲਈ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯੂਨਾਨੀ ਓਲੰਪਿਕ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਇਕੋ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਘਟਨਾ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਓਲੰਪਿਆ ਵਿੱਚ ਸਟੈਡੇਸ ਦੀ ਇੱਕ ਲੰਬਾਈ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ "ਸਟੇਡੀਅਮ" ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ।[3]

ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਸਟੇਡੀਅਮ ਸਰਕਾਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸਟੇਡੀਅਮ ਓਦੋ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 50% ਸਮਰੱਥਾ ਇੱਕ ਅਸਲ ਇਮਾਰਤ ਹੋਵੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਠੋਸ ਸਟੈਂਡ ਜਾਂ ਸੀਟਾਂ। ਜੇ ਵਧੇਰੇ ਸਮਰੱਥਾ ਲਈ ਘਾਹ-ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਸਪੋਰਟਸ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ ਤੇ ਇੱਕ ਸਟੇਡੀਅਮ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]

ਘੱਟੋ ਘੱਟ 10,000 ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਟੇਡੀਅਮਾਂ ਐਸੋਸਿਏਸ਼ਨ ਫੁੱਟਬਾਲ, ਜਾਂ ਫੁੱਟਬਾਲ ਲਈ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਖੇਡ ਹੈ। ਹੋਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਟੇਡੀਅਮ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਗਰਿੱਡਿਰੌਨ ਫੁੱਟਬਾਲ, ਬੇਸਬਾਲ, ਆਈਸ ਹਾਕੀ, ਬਾਸਕਟਬਾਲ, ਕ੍ਰਿਕੇਟ, ਰਗਬੀ ਯੂਨੀਅਨ, ਰਗਬੀ ਲੀਗ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਅਨ ਫੁਟਬਾਲ, ਗੈਲੀਅਲ ਫੁੱਟਬਾਲ, ਰਗਬੀ ਸੱਤ, ਫੀਲਡ ਲੈਕਰੋਸ, ਅਨੇਨਾ ਫੁੱਟਬਾਲ, ਬਾਕਸ ਲੈਕਰੋਸ, ਫੁਟਸਲ, ਮਨੀਫੂਟਬਾਲ, ਬਾਡੀ, ਐਥਲੈਟਿਕਸ, ਵਾਲੀਬਾਲ, ਹੈਂਡਬਾਲ, ਹਾਰਲਿੰਗ, ਜਿਮਨਾਸਟਿਕਸ, ਸਕਾਈ ਜੰਪਿੰਗ, ਮੋਟਰਸਪੋਰਟਸ (ਫਾਰਮੂਲਾ 1, ਐਨਸਕਰ, ਇੰਡੀਕਾਰ, ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਰੋਡ ਰੇਸਿੰਗ, ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਸਪੀਡਅਵੇ, ਮੋਨਸਟਰ ਜੈਮ), ਕੁਸ਼ਤੀ, ਮੁੱਕੇਬਾਜ਼ੀ, ਮਿਕਸਡ ਮਾਰਸ਼ਲ ਆਰਟਸ, ਸੂਮੋ, ਨੈੱਟਬਾਲ, ਟੇਨਿਸ, ਟੇਬਲ ਟੈਨਿਸ, ਬੈਡਮਿੰਟਨ, ਸਾਈਕਲਿੰਗ, ਆਈਸ ਸਕੇਟਿੰਗ, ਗੋਲਫ, ਤੈਰਾਕੀ, ਫੀਲਡ ਹਾਕੀ, ਕਬੱਡੀ, ਬਲੌਫਾਈਟਿੰਗ, ਬਾਕਸ ਲੈਕਰੋਸ, ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਨਿਯਮ ਫੁਟਬਾਲ, ਘੋੜਸਵਾਰੀ, ਪੋਲੋ, ਘੋੜ ਦੌੜ ਅਤੇ ਵੇਟ ਲਿਫਟਿੰਗ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਵੱਡੇ ਖੇਡ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਾਸਕੇਟਬਾਲ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਖਾੜਾ (ਜਾਂ ਇਨਡੋਰ ਸਟੇਡੀਅਮ) ਖੇਡ ਹੈ। ਵੱਡੇ ਰੇਸ ਸਰਕਟ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਘੋੜੇ ਰੇਸਿੰਗ ਟ੍ਰੈਕ ਸਟੇਡੀਅਮ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਪਰ ਸਪੋਰਟਸ ਗੇਟਾਂ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਪੂਰੀ ਖੇਡ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਸਟੈਂਡ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਦੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਫਰਕ ਲਈ, ਸਮਰੱਥਾ ਦੁਆਰਾ ਖੇਡ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸਮਰੱਥਾ ਦੁਆਰਾ ਸਟੇਡੀਅਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰੋ।

ਆਧੁਨਿਕ ਸਟੇਡੀਅਮਸੋਧੋ

 
ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਗੇਲਸੇਨਕਿਰਚਿਨ ਵਿੱਚ ਵੈੱਲਟਿਨਸ-ਅਰੇਨਾ, ਇੱਕ ਸਟੇਡੀਅਮ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁਹਾਂਦਰਾਯੋਗ ਛੱਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਰੀਟ੍ਰੇਕਟੇਬਲ ਪਿੱਚ ਹੈ।
 
ਪੱਤਰਕਾਰ ਮਾਰੀਓ ਫਿਲਸ਼ਾ ਸਟੇਡੀਅਮ, ਜੋ ਕਿ ਮਾਰਾਕਾਨਾ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ

ਕਿਸਮਸੋਧੋ

ਡੋਮਡ ਸਟੇਡੀਅਮ ਰਵਾਇਤੀ ਸਟੇਡੀਅਮਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੀਆਂ ਛੱਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵੱਖ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧ ਭੌਤਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਗੁੰਬਦ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਕੁਝ ਨੂੰ ਵੌਲਟਸ ਵਜੋਂ ਬਿਹਤਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਕੁਝ ਕੁ ਟ੍ਰਸ-ਪ੍ਰਮਾਣੀਕ੍ਰਿਤ ਛੱਤਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹੋਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤਣਾਅ ਵਾਲੀ ਢਾਂਚਾ। ਪਰ, ਖੇਡ ਸਟੇਡੀਅਮਾਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਬਦ "ਗੁੰਬਦ" ਸਾਰੇ ਢੱਕੇ ਹੋਏ ਸਟੇਡੀਅਮਾਂ ਲਈ ਮਿਆਰੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਕਿਉਂਕਿ ਪਹਿਲਾ ਅਜਿਹਾ ਬੰਦ ਸਟੈਡਿਆ, ਹੂਸਟਨ ਅਸਟ੍ਰੋਡੌਮ, ਇੱਕ ਅਸਲ ਗੁੰਬਦ-ਆਕਾਰ ਵਾਲੀ ਛੱਤ ਦੇ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕੁਝ ਸਟੇਡੀਅਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਸ਼ਕ ਛੱਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਵੀ ਚੱਲਣਯੋਗ ਖੇਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਨਿਊ ਓਰਲੀਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਮਰਸਡੀਜ਼-ਬੇਂਜ਼ ਸੁਪਰਡੌਮ ਇੱਕ ਸੱਚੀ ਗੁੰਮ ਬਣਤਰ ਹੈ ਜੋ ਲਮੈਲਰ ਮਲਟੀ-ਰਿੰਗਡ ਫਰੇਮ ਦੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ 680 ਫੁੱਟ (210 ਮੀਟਰ) ਦਾ ਵਿਆਸ ਹੈ। ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਥਿਰ ਗੁੰਬਦਦਾਰ ਢਾਂਚਾ ਹੈ।[4][5]

ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਗੋਲ ਬੰਦ ਸਟੇਡੀਅਮਾਂ ਨੂੰ ਸਟੇਡੀਅਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਏਥੇਲੇਟਿਕਸ, ਅਮਰੀਕੀ ਫੁਟਬਾਲ, ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਫੁੱਟਬਾਲ, ਰਗਬੀ ਅਤੇ ਬੇਸਬਾਲ ਵਰਗੇ ਆਊਟਡੋਰ ਸਪੋਰਟਸ ਲਈ ਕਾਫੀ ਵੱਡੇ ਹਨ ਅਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਬਾਸਕਟਬਾਲ, ਆਈਸ ਹਾਕੀ ਅਤੇ ਵਾਲੀਬਾਲ ਜਿਹੇ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਐਰੀਨਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਪਵਾਦ ਵਿੱਚ ਡਿਊਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਬਾਸਕਟਬਾਲ ਅਨੇਕਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੈਮਰੌਨ ਇਨਡੋਰ ਸਟੇਡੀਅਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਰੈੱਡ ਬੁੱਲ ਅਰੇਨਾ, ਜੋ ਕਿ ਐਮਐਲਐਸ ਦੇ ਨਿਊਯਾਰਕ ਰੈੱਡ ਬੁੱਲਸ ਦਾ ਘਰ ਹੈ; ਪੈਰਿਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਯੂ ਅਰੇਨਾ, ਰੱਬੀ ਯੂਨੀਅਨ ਕਲੱਬ ਰੇਲਿੰਗ 92 ਨੂੰ ਘਰ; ਅਤੇ ਹੁਣ-ਢਹਿਿਆ ਹੋਇਆ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਸਟੇਡੀਅਮ, ਐਨ.ਐਚ.ਐਲ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਬਲੈਕਹਾਕਸ ਅਤੇ ਐਨ.ਬੀ.ਏ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਬੁੱਲਸ ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਘਰ।

ਸੰਗੀਤ ਸਥਾਨਸੋਧੋ

 
ਅਪਰੈਲ 1982 ਵਿੱਚ ਡਰਾਮੇਨ, ਨਾਰਵੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੁਈਨ ਰਾਕ ਕੰਸੋਰਟ, ਇੱਕ ਅਖਾੜਾ ਰੌਕ ਕੰਸਰਟ ਦਾ ਪੈਮਾਨਾ ਅਤੇ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦਿਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ

ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਉੱਥੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਲਈ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਸਟੇਡੀਅਮਾਂ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੰਗੀਤ ਲਈ ਲਾਈਵ ਥਾਵਾਂ ਵਜੋਂ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਹਾਰਡ ਰੌਕ ਦੇ ਰੂਪਾਂ ਲਈ "ਅਰੀਨਾ ਰੌਕ" ਜਾਂ "ਸਟੇਡੀਅਮ ਰੌਕ" ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਚੱਟਾਨ ਸਟੇਡੀਅਮ ਚੱਟਣ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ਕਈ ਵਾਰ ਬੈਟਸ ਨੂੰ 1965 ਵਿੱਚ ਨਿਊ ਯਾਰਕ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਆ ਸਟੇਡੀਅਮ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਸੈਰ ਸਪਾਟ ਲਈ ਵੱਡੇ ਸਟੇਡੀਅਮਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰੋਲਿੰਗ ਸਟੋਨਜ਼, ਗ੍ਰੈਂਡ ਫੰਕ ਰੇਲਰੋਡ ਅਤੇ ਲੈਡ ਜਪੇਲਿਨ ਰੁਝਾਨ 1970 ਦੇ ਦਸ਼ਕ ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਇਆ ਕਿਉਂਕਿ ਐਮਪਲਾਇਮੈਂਟ ਦੀ ਵਧ ਰਹੀ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਆਵਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੇ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ। ਧੂੰਏ, ਆਤਸ਼ਬਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਅਤਿ ਆਧੁਨਿਕ ਰੋਸ਼ਨੀ ਸ਼ੋਅ ਅਖਾੜੇ ਚੱਟਾਨਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਚਾਕਦਾਰ ਬਣ ਗਏ। ਇਸ ਯੁੱਗ ਤੋਂ ਮੁੱਖ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਯਾਤਰਾ, ਆਰਈ ਸਪੀਡਵਾਗਨ, ਬੋਸਟਨ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ, ਸਟੀਕਸ, ਚੁੰਮੀ, ਪੀਟਰ ਫ੍ਰੈਂਪਟਨ ਅਤੇ ਰਾਣੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[6][7][8] ਐਰੋਸਾੱਧੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ 1980 ਦੇ ਅਖਾੜੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਗਲਾਮ ਮੈਟਲ ਬੈਂਡਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੋਟਲੀ ਕਰੂ, ਕੁਇਟ ਰਾਇਟ, ਡਬਲਯੂ.ਏ.ਏਸ.ਪੀ. ਅਤੇ ਰੈਟ।[9][./Stadium#cite_note-AllmusicHairMetal-28 [28]][10] 1980 ਤੋਂ, ਸ਼ੁਕੀਨ ਡੈੱਡ, ਮੈਡੋਨਾ, ਬ੍ਰਿਟਨੀ ਸਪੀਅਰਸ, ਬੇਓਨੇਸ, ਲੇਪਾ ਬਰਨਾ, ਟੇਲਰ ਸਵਿਫਟ ਸਮੇਤ ਚੱਟਾਨ, ਪੌਪ ਅਤੇ ਲੋਕ ਸਟਾਰਾਂ ਨੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਸਟੇਡੀਅਮ ਆਧਾਰਿਤ ਸਮਾਰੋਹ ਦੇ ਸੈਰ ਕੀਤੇ ਹਨ।[11][12][13]

ਨੋਟਸ ਅਤੇ ਹਵਾਲੇਸੋਧੋ

  1. Stadia is the Latin plural form, but both are used in English. Dictionary.com
  2. Nussli Group "Stadium Construction Projects" Archived 2012-09-05 at Archive.is
  3. A Brief History of the Olympic Games by David C. Young, p. 20
  4. "Dome", Merriam-Webster
  5. Parry, Haydn. "Super Bowl XLVII: New Orleans' pride restored after Katrina". BBC Sport. BBC. Retrieved 15 February 2015.
  6. S. Waksman, This Ain't the Summer of Love: Conflict and Crossover in Heavy Metal and Punk (University of California Press, 2009), ISBN 0-520-25310-8, pp. 21–31.
  7. R. Shuker, Popular Music: the Key Concepts (London: Routledge, 2nd edn., 2002), 0415284252, p. 158.
  8. "Arena rock". AllMusic. Archived from the original on 8 August 2013. Retrieved 20 January 2011.
  9. "Hair metal", AllMusic. Retrieved 6 July 2010.
  10. D. L. Joyner, American Popular Music (McGraw-Hill, 3rd edn., 2008), ISBN 0-07-352657-6, p. 261.
  11. Menn, D.; Staff, H.L.C. (1992). Secrets from the Masters. Hal Leonard. p. 75. ISBN 978-1-61774-463-1. Retrieved 12 February 2015.
  12. Jackson, B. (2006). Grateful Dead Gear: The Band's Instruments, Sound Systems, and Recording Sessions from 1965 to 1995. Music Series. Backbeat Books. p. 258. ISBN 978-0-87930-893-3. Retrieved 12 February 2015.
  13. Izundu, Chi (9 September 2012). "Lady Gaga's Born This Way Ball Tour starts in the UK". BBC. Retrieved 10 February 2015. {{cite web}}: Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (help)