ਸਤਿਆਨਾਸੀ
ਸਤਿਆਨਾਸੀ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ: Argemone mexicana) ਜਾਂ ਮੈਕਸੀਕਨ ਪੌਪੀ, ਮੈਕਸੀਕਨ ਪ੍ਰਿਕਲੀ ਪੋਪੀ, ਫਲਾਵਰਿੰਗ ਥਿਸਟਲ,[1] ਕਾਰਡੋ ਜਾਂ ਕਾਰਡੋਸੈਂਟੋ ਮੈਕਸੀਕੋ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਪੌਪੀ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਕਠੋਰ ਪਾਇਨੀਅਰ ਪੌਦਾ, ਇਹ ਸੋਕੇ ਅਤੇ ਮਾੜੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਕਸਰ ਸੜਕਾਂ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਕਟਿੰਗਾਂ ਜਾਂ ਕਿਨਾਰਿਆਂ 'ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਚਮਕਦਾਰ ਪੀਲਾ ਲੈਟੇਕਸ ਹੈ। ਇਹ ਚਰਨ ਵਾਲੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਲਈ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੀ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਜੱਦੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪੱਛਮੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀਆਂ, ਮੈਕਸੀਕੋ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਰੰਗੀਨ ਤਿਉਹਾਰ ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਬਾਲਗ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਫੁੱਲ ਚੜ੍ਹਾ ਕੇ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ "ਕਟੇਲੀ ਕਾ ਫੂਲ" ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
| ਸਤਿਆਨਾਸੀ | |
|---|---|
| |
| Argemone mexicana |
ਕੰਡਿਆ ਵਾਲਾ ਇਹ ਨਦੀਨ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਓਹਨਾਂ ਜਮੀਨਾਂ ਤੇ ਹੀ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਦੀਂ ਕਦੀਂ ਵਾਹੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਫਿਰ ਬਿਲਕੁਲ ਖਾਲੀ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਬੂਟੇ 60-90 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਉਚੇ ਅਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਟਹਿਣੀਆਂ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਤਣਾ ਸਖਤ ਕੰਡਿਆ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਚੋਂ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਰਸ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਫੁੱਲ ਗੂੜੇ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਅਗਲਾ ਵਾਧਾ ਬੀਜ ਰਾਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਜ਼ਹਿਰੀਲਾਪਣ
ਸੋਧੋ
ਇਸਦੇ ਬੀਜ, ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ-ਜੁਲਦੇ ਹਨ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਰਾਈ ਨੂੰ ਆਰਗੇਮੋਨ ਬੀਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਿਲਾਵਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਮਿਲਾਵਟ ਵਾਲਾ ਤੇਲ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਜਲੋਧਰਾ (ਡਰੌਪਸੀ) ਨਾਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ, ਫਿਜੀ, ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕਟਕਰ ਜ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਖਰੀ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਕੋਪ 1998 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਆਰਗੇਮੋਨ ਤੇਲ ਦੁਆਰਾ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੇ ਤੇਲ ਵਿੱਚ 1% ਮਿਲਾਵਟ ਨੂੰ ਕਲੀਨਿਕਲ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।[2] ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਅਰਗੇਮੋਨ ਤੇਲ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਸੂਰਜਮੁਖੀ ਦੇ ਤੇਲ ਅਤੇ ਤਿਲ ਦੇ ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਮਿਲਾਵਟ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਗਾੜਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬ੍ਰਾਂਡ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਲਈ "ਕੋਈ ਆਰਗੇਮੋਨ ਤੇਲ ਨਹੀਂ" ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।[3]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Thomas C. Fuller (1986). Poisonous plants of California. University of California Press. pp. 201–. ISBN 978-0-520-05569-8. Retrieved 21 April 2013.
- ↑ "Epidemic dropsy". WHO South East Asia Regional Office. Archived from the original on August 21, 2006. Retrieved 2006-11-17.
- ↑ "What is argemone oil?". The Times of India. The Times of India. 31 August 2008. Retrieved 3 July 2016.