ਸੁਕੁਮਾਰ ਸੇਨ (ਭਾਸ਼ਾ-ਵਿਗਿਆਨੀ)

ਪ੍ਰੋ. ਸੁਕੁਮਾਰ ਸੇਨ (ਬੰਗਾਲੀ: সুকুমার সেন ; 16 ਜਨਵਰੀ 1900   - 3 ਮਾਰਚ 1992) ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਸੀ, ਜੋ ਪਾਲੀ, ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਦਾ ਸੀ।

ਸੁਕੁਮਾਰ ਸੇਨ
ਜਨਮ	Not recognized as a date. Years must have 4 digits (use leading zeros for years < 1000).
ਮੌਤ	Not recognized as a date. Years must have 4 digits (use leading zeros for years < 1000). (aged )

ਜਿੰਦਗੀ

ਸੇਨ ਦਾ ਜਨਮ 1900 ਵਿੱਚ ਹਰਿੰਦਰ ਨਾਥ ਸੇਨ, ਇੱਕ ਵਕੀਲ ਅਤੇ ਨਬਨਾਲਿਨੀ ਦੇਵੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਜੱਦੀ ਕਸਬਾ ਪੂਰਬਾ ਬਰਧਮਾਨ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਸ਼ਿਆਮਸੁੰਦਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਗੋਤਨ ਸੀ। ਸੇਨ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਬਰਧਵਾਨ ਮਿਊਂਸਿਪਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਬਰਧਵਾਨ ਵਿਖੇ 1917 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸਾਲ 1919 ਵਿੱਚ ਕਲਕੱਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ, ਬਰਦਵਾਨ ਰਾਜ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਐਫ ਏ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨਲ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1921 ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਦਰਜੇ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ। ਉਸਨੇ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਫਿਲੌਲੋਜੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, 1923 ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅੰਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ। ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੁਨੀਤੀ ਕੁਮਾਰ ਚੈਟਰਜੀ ਅਤੇ ਇਰਾਚ ਜਹਾਂਗੀਰ ਸੋਰਾਬਜੀ ਤਾਰਾਪੋਰਵਾਲਾ ਉਸ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਰਾਏਚੰਦ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਅਤੇ ਪੀਐਚਡੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।

ਸੇਨ 1964 ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।

ਕੰਮ

ਇਹ 1930 ਵਿੱਚ ਕਲਕੱਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਲੈਕਚਰਾਰ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋਇਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਚੌਤੀ ਸਾਲ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਹ 1954 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਉਸਤਾਦ ਸੁਨੀਤੀ ਕੁਮਾਰ ਚੈਟਰਜੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਫਿਲੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਦੂਸਰਾ ਖਹਿਰਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਬਣਿਆ। ਇਸ ਪਦਵੀ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਖੋਜ ਕਰਨ ਲਈ ਆਕਰਸ਼ਤ ਕੀਤਾ।

ਸੇਨ ਉਹ ਪਹਿਲਾ ਵਿਦਵਾਨ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ, ਪੁਰਾਣੇ ਇੰਡੋ-ਆਰੀਅਨ ਵਾਕ-ਵਿਉਂਤ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ, ਵੈਦਿਕ ਵਾਰਤਿਕ ਵਿੱਚ ਕਾਰਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ (1928), ਅਤੇ ਬੋਧੀ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ (1928) ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਮੱਧ ਭਾਰਤ-ਆਰੀਅਨ ਦਾ ਵਾਕ-ਵਿਉਂਤ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣਮੱਧ ਭਾਰਤ-ਆਰੀਅਨ ਦੇ ਵਾਕ-ਵਿਉਂਤ ਦੀ ਇੱਕ ਰੂਪਰੇਖਾ (1950) ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ, ਮਿਥਿਹਾਸਕ, ਪੁਰਾਣਾਂ ਅਤੇ ਦੁਰਾਚਾਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦਹਿਸ਼ਤ ਤੱਕ ਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ। ਸੇਨ ਦੀਆਂ ਅਪਰਾਧ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਗਾਲਪਾ ਸਮਗ੍ਰਹਿ (2009) ਵਿੱਚ ਕੰਪਾਈਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਉਸਨੇ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਲੇਖ ਅਤੇ ਖੋਜ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਤੇਰ ਇਤਿਹਾਸ (5 ਭਾਗ 1939, 1991), ਭਾਸ਼ਰ ਇਤੀਬ੍ਰਿਤਾ (1939, 1993), ਬ੍ਰਾਜ਼ਬਲੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ (1935), ਮਿਡਲ ਇੰਡੋ-ਆਰੀਅਨ (1960) ਦਾ ਇੱਕ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਵਿਆਕਰਣ, ਰਾਮਕਥਰਪਰਾਕ ਇਤਿਹਾਸ (1977), ਬੰਗਲਾ ਸਤੰਨਨਾਮ (1982), ਭਾਰਤ ਕਥਰ ਗਰੰਥੀਮੋਚਨ (1981), ਭਾਰਤੀ ਆਰੀਆ ਸਾਹਿਤ ਇਤਿਆਸ (1963, 1992) ਅਤੇ ਬੰਗਾਲੀ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾ (1923)।

ਕਿਤਾਬਾਂ

1. ਭਾਸਰ ਇਤੀਬ੍ਰਿਤਾ ভাষার ইতিবৃত্ত (বাংলা ভাষাতত্ত্বের একটি পূর্ণাঙ্গ আলোচনা)
2. ਬੰਗਾਲੀ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ (বাংলা ভাষায় ভাষা নিয়ে গবেষণা গবেষণা)
3. ਬੰਗਲਾਸਥਾਨ ਨਾਮ বাংলা স্থাননাম (বাংলা স্থাননাম নিয়ে ভাষাতাত্ত্বিক ও ঐতিহাসিক বিশ্লেষণ)
4. ਰਾਮ ਕਥਾਰ ਪਰਾਕ ਇਸਤਿਹਾਸ
5. ਭਾਰਤ ਕਥਾਰ ਗਰੰਥੀ ਮੋਚਨ
6. ਬ੍ਰਜਬੁਲੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ (ব্রজবুলি সাহিত্যের ইতিহাস)
7. ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਤਿਰ ਇਥੀਹਾਸ বাঙ্গালা সাহিত্যের ইতিহাস (৫ খণ্ডে, সুকুমার সেনের সবচেয়ে বিখ্যাত বই, বাংলা সাহিত্যের একটি পূর্ণাঙ্গ ও সামগ্রিক ইতিহাস)
8. ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਤ ਕਥਾ বাঙ্গালা সাহিত্যের কথা
9. ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਤੀ ਗੱਦਯ বাঙ্গালা সাহিত্যে গড়া
10. ਬੰਗਾ ਭੂਮਿਕਾ বঙ্গভূমিকা (বাংলার আদি-ইতিহাস সংক্রান্ত গ্রন্থ)
11. ਬੰਗਲਾ ਇਸਲਾਮੀ ਸਾਹਿਤ বাংলা ইসলামি সাহিত্য
12. ਦਿਨਰ ਪਾਰ ਦਿਨ ਜੀ ਗੇਲੋ দিনের পরে দিন যে গেল (আত্মজীবনীমূলক রচনা)