ਸੰਤਾਨ ਸੰਜਮ ਜਿਸ ਨੂੰ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧ ਅਤੇ ਜਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਢੰਗ ਜਾਂ ਉਪਕਰਣ ਹੈ ਜੋ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ.[1] ਜਨਮ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਜਨਮ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਸਿਰਫ 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੋਏ.[2] ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ, ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਉਣਾ ਅਤੇ ਜਨਮ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ .[3][4] ਕੁਝ ਸਭਿਆਚਾਰ ਜਨਮ ਨਿਯੰਤਰਣ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਨੈਤਿਕ, ਧਾਰਮਿਕ ਜਾਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਅਣਚਾਹਿਆ ਮੰਨਦੇ ਹਨ.

ਸੰਤਾਨ ਸੰਜਮ
ਦਖ਼ਲ

ਜਨਮ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਨਸਬੰਦੀ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਨਲਬੰਦੀ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਹਾਰਮੋਨ-ਅਧਾਰਤ ਵਿਧੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਓਰਲ ਗੋਲੀਆਂ, ਪੈਚ, ਯੋਨੀ ਦੇ ਰਿੰਗ ਅਤੇ ਟੀਕੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਘੱਟ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰਕ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੰਡੋਮ, ਡਾਇਆਫ੍ਰੈਮਜ਼ ਅਤੇ ਜਨਮ ਨਿਯੰਤਰਣ ਆਦਿ ਤਰੀਕੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਮਰਦਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂਆਂ ਦੇ ਮੇਲ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਸੰਭੋਗ ਸਮੇਂ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਰਤਣਾ ਹੈ। ਨਸਬੰਦੀ ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਪੱਕਾ ਅਜਿਹਾ ਢੰਗ ਹੈ ਜਿਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਰਭ ਨਹੀਂ ਠਹਿਰਦਾ। ਜਦਕਿ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਢੰਗ ਆਰਜ਼ੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੈਕਸ ਅਭਿਆਸ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਰਦ ਜਾਂ ਔਰਤ ਦੁਆਰਾ ਕੰਡੋਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਜਿਨਸੀ ਰੋਗੀ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਨਮ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੇ ਹੋਰ ਢੰਗ ਜਿਨਸੀ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਜਨਮ ਨਿਯੰਤਰਣ (ਗੋਲੀਆਂ) ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਰੋਕ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੇ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੈਕਸ ਦੇ 72 ਤੋਂ 120 ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅੰਦਰ ਲਿਆ ਜਾਵੇ।

ਕਿਸ਼ੋਰ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਜ਼ੋਖਮ ਭਰਿਆ ਕੰਮ ਹੈ। ਵਿਆਪਕ ਸੈਕਸ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਜਨਮ ਨਿਯੰਤਰਣ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਇਸ ਉਮਰ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਅਣਚਾਹੇ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੀ ਦਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਜਨਮ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਜਨਮ ਨਿਯੰਤਰਣ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਮਪਲਾਂਟਸ, ਆਈਯੂਡੀ, ਜਾਂ ਯੋਨੀ ਰਿੰਗਜ਼ ਕਿਸ਼ੋਰ ਅਵਸਥਾ ਦੇ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੀਆਂ ਦਰਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਸਫਲ ਹਨ। ਬੱਚੇ ਦੀ ਜਣੇਪੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਔਰਤ ਚਾਰ ਤੋਂ ਛੇ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਬਾਅਦ ਦੁਬਾਰਾ ਗਰਭਵਤੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ

ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ[5][6]
ਢੰਗ ਆਮ ਵਰਤੋਂ ਸੰਪੂਰਨ ਵਰਤੋਂ
ਕੋਈ ਜਨਮ ਨਿਯੰਤਰਣ ਨਹੀਂ 85% 85%
ਸੰਜੋਗ ਗੋਲੀ 9% 0.3%
ਪ੍ਰੋਜੈਸਟਿਨ-ਸਿਰਫ ਗੋਲੀ 13% 1.1%
ਨਸਬੰਦੀ (ਔਰਤ) 0.5% 0.5%
ਨਿਰਜੀਵਤਾ (ਮਰਦ) 0.15% 0.1%
ਕੰਡੋਮ (ਔਰਤ) 21% 5%
ਕੰਡੋਮ (ਮਰਦ) 18% 2%
ਕਾਪਰ (ਆਈਯੂਡੀ) 0.8% 0.6%
ਹਾਰਮੋਨਲ ਆਈ.ਯੂ.ਡੀ. 0.2% 0.2%
ਪੈਚ 9% 0.3%
ਯੋਨੀ ਦੀ ਰਿੰਗ 9% 0.3%
ਡਾਇਆਫ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਸ਼ੁਕ੍ਰਾਣੂ 12% 6%
ਜਣਨ ਜਾਗਰੂਕਤਾ 24% 0.4-5%
[7] [8]
 
ਕਾਪਰ ਟੀ
  1. "Definition of Birth control". MedicineNet. Archived from the original on August 6, 2012. Retrieved August 9, 2012.
  2. Hanson, S.J.; Burke, Anne E. (2010). "Fertility control: contraception, sterilization, and abortion". In Hurt, K. Joseph; Guile, Matthew W.; Bienstock, Jessica L.; Fox, Harold E.; Wallach, Edward E. (eds.). The Johns Hopkins manual of gynecology and obstetrics (4th ed.). Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins. pp. 382–395. ISBN 978-1-60547-433-5.
  3. Oxford English Dictionary. Oxford University Press. 2012.
  4. World Health Organization (WHO). "Family planning". Health topics. World Health Organization (WHO). Archived from the original on March 18, 2016. Retrieved March 28, 2016.
  5. Trussell, James (May 2011). "Contraceptive failure in the United States". Contraception. 83 (5): 397–404. doi:10.1016/j.contraception.2011.01.021. PMC 3638209. PMID 21477680.

    Trussell, James (2011). "Contraceptive efficacy". In Hatcher, Robert A.; Trussell, James; Nelson, Anita L.; Cates, Willard Jr.; Kowal, Deborah; Policar, Michael S. (eds.). Contraceptive technology (20th revised ed.). New York: Ardent Media. pp. 779–863. ISBN 978-1-59708-004-0. ISSN 0091-9721. OCLC 781956734.
  6. Division of Reproductive Health, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (June 21, 2013). "U.S. Selected practice recommendations for contraceptive use, 2013: adapted from the World Health Organization Selected practice recommendations for contraceptive use, 2nd edition". MMWR Recommendations and Reports. 62 (5): 1–60. PMID 23784109. Archived from the original on July 10, 2013.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  7. Van der Wijden, C; Manion, C (12 October 2015). "Lactational amenorrhoea method for family planning". The Cochrane Database of Systematic Reviews (10): CD001329. doi:10.1002/14651858.CD001329.pub2. PMID 26457821.
  8. Blenning, CE; Paladine, H (Dec 15, 2005). "An approach to the postpartum office visit". American Family Physician. 72 (12): 2491–96. PMID 16370405.