ਸੱਪ ਦਾ ਡੱਸਣਾ
ਸੱਪ ਦਾ ਡੱਸਣਾ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Snakebite) ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਜ਼ਖਮ ਜੋ ਇੱਕ ਸੱਪ ਦੇ ਕੱਟਣ ਕਰਕੇ , ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਸੱਪ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਸੱਪ ਦੇ ਦੰਦਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਆਮ ਨਿਸ਼ਾਨ ਜਾਨਵਰ ਦੇ ਫੰਗਾਂ ਤੋਂ ਦੋ ਦੰਦਾ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰੀ ਦੰਦੀ ਦਾ ਟੀਕਾ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਲਾਲੀ, ਸੋਜ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਦਰਦ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਵਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲਈ ਇਕ ਘੰਟੇ ਤਕ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਲਟੀਆਂ, ਝਗੜੇ ਵੇਖਣ, ਅੰਗਾਂ ਦਾ ਝੁਕਾਅ ਅਤੇ ਪਸੀਨਾ ਆਉਣ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।[1] ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਚੱਕੀਆਂ ਹੱਥਾਂ ਜਾਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਉੱਤੇ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਰੇਸਿੰਗ ਦਿਲ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਡਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਡਰੇ ਹੋਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬੇਹੋਸ਼ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜ਼ਹਿਰ ਕਾਰਨ ਖੂਨ ਨਿਕਲਣਾ, ਗੁਰਦੇ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ, ਗੰਭੀਰ ਅਲਰਿਜਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ, ਦੰਦੀ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਟਿਸ਼ੂ ਦੀ ਮੌਤ, ਜਾਂ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।[2] ਚੱਕਣ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਇੱਕ ਅੰਗ ਜਾਂ ਹੋਰ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਨਤੀਜਾ ਸੱਪ ਦੀ ਕਿਸਮ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਸਰੀਰ ਦਾ ਖੇਤਰ ਕੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਟੀਕੇ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ। ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਛੋਟੇ ਆਕਾਰ ਕਾਰਨ ਵਧੇਰੇ ਗੰਭੀਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।[3]
| ਸੱਪ ਦਾ ਡੱਸਣਾ | |
|---|---|
 | |
| ਵੈਨੇਜ਼ੁਏਲਾ ਵਿਚ ਇਕ 9 ਸਾਲ ਦੀ ਲੜਕੀ ਦੇ ਪੈਰਾਂ 'ਤੇ ਰੈਟਲ ਸੱਪ ਦੀ ਦੰਦੀ | |
| ਵਿਸ਼ਸਤਾ | emergency medicine |
| ਲੱਛਣ | ਦੋ ਪਿੰਕਰਾਂ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮ, ਲਾਲੀ, ਸੋਜ, ਖੇਤਰ ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਦਰਦ |
ਸੱਪਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਢੰਗ ਵਜੋਂ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੋਨਾਂ ਕਾਰਨਾ ਕਰਕੇ ਡੱਸਦਾ ਹੈ। ਜੋਖਮ ਦੇ ਕਾਰਕ ਹਨ ਜਿਵੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖੇਤੀ, ਜੰਗਲਾਤ ਅਤੇ ਉਸਾਰੀ ਵਿੱਚ। ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਸੱਪਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸੱਪਾਂ ਵਿਚ ਅਲੈਡੀਡਜ਼ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਰੋਟਸ, ਕੋਬਰਾ ਅਤੇ ਮੰਬਾਸ), ਵਾਈਪਰਸ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਸੱਪ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸੱਪ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਹਿਰ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਅੰਟਾਰਟਿਕਾ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਸਾਰੇ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਸੱਪ ਪਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸੱਪ ਦੀ ਕਿਸਮ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਚਤ ਕਰਨਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੰਦਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਕਸਰ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਵਰਲਡ ਹੈਲਥ ਆਰਗੇਨਾਈਜੇਸ਼ਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸੱਪਬਾਈਟ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੰਡੀ ਅਤੇ ਉਪ-ਉਚਿਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ "ਅਣਗਹਿਲੀ ਜਨ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ"।[4][5]ਦੇ ਕੱਟਣ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਾਲੇ ਜੁੱਤੇ ਪਹਿਨੇ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਸੱਪਾਂ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦੇ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ , ਅਤੇ ਸੱਪਾਂ ਨੂੰ ਪਕੜਨਾ ਨਹੀਂ।
ਇਲਾਜ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸੱਪ ਦੀ ਕਿਸਮ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਜ਼ਖ਼ਮ ਧੋਣਾ ਅਤੇ ਅੰਗ ਨੂੰ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਅਜੇ ਵੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਾ, ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਚਾਕੂ ਨਾਲ ਕੱਟਣਾ, ਜਾਂ ਟਰਾਇਨੇਕਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ। ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਐਂਟੀਵੇਨੋਮ ਅਸਰਦਾਇਕ ਹੈ; ਹਾਲਾਂਕਿ, ਐਂਟੀਵੈਨਮਸ ਦੇ ਅਕਸਰ ਮਾ ਕਿਸਮ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਸੱਪ ਦੀ ਕਿਸਮ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸੱਪ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਣਜਾਣ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਐਂਟੀਵੌਨਮ ਅਕਸਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਹੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਐਂਟੀਵੌਨਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕੁਝ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ਤੇ ਯੋਗਦਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਕੰਮ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਮੁੱਦਾ ਇਹ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਲਾਗਤ ਹੈ ਐਂਟੇਵਨੋਮ ਦਾ ਆਪੇ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੱਦਦ ਕਰਨਾ ਕਈ ਵਾਰ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਹਰ ਸਾਲ ਵਾਪਰਨ ਵਾਲੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਸੱਪਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਪੰਜ ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਲਗਪਗ 2.5 ਮਿਲੀਅਨ ਜ਼ਹਿਰ ਅਤੇ 20,000 ਤੋਂ 125,000 ਮੌਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਬਾਰ ਬਾਰ ਆਕਾਰ ਅਤੇ ਤੀਬਰਤਾ ਬਹੁਤ ਭਿੰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਅਫਰੀਕਾ, ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਦਿਹਾਤੀ ਖੇਤਰ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, [6][7][8]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Gold, Barry S.; Richard C. Dart; Robert A. Barish (1 April 2002). "Bites of venomous snakes". The New England Journal of Medicine. 347 (5): 347–56. doi:10.1056/NEJMra013477. PMID 12151473.
- ↑ "Venomous Snakes". U.S. National Institute for Occupational Safety and Health. February 24, 2012. Archived from the original on 29 April 2015. Retrieved 19 May 2015.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Marx, John A. (2010). Rosen's emergency medicine : concepts and clinical practice (7 ed.). Philadelphia: Mosby/Elsevier. p. 746. ISBN 9780323054720. Archived from the original on 21 ਮਈ 2015.
{{cite book}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Neglected tropical diseases: Snakebite". World Health Organization. Archived from the original on 30 September 2015. Retrieved 19 May 2015.
- ↑ "Snake antivenoms: Fact sheet N°337". World Health Organization. February 2015. Archived from the original on 18 April 2017. Retrieved 16 May 2017.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Kasturiratne, A.; Wickremasinghe, A. R.; de Silva, N; Gunawardena, NK; Pathmeswaran, A; Premaratna, R; Savioli, L; Lalloo, DG; de Silva, HJ (4 November 2008). "The global burden of snakebite: a literature analysis and modelling based on regional estimates of envenoming and deaths". PLOS Medicine. 5 (11): e218. doi:10.1371/journal.pmed.0050218. PMC 2577696. PMID 18986210.
{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link) - ↑ Gutiérrez, José María; Bruno Lomonte; Guillermo León; Alexandra Rucavado; Fernando Chaves; Yamileth Angulo (2007). "Trends in Snakebite Envenomation Therapy: Scientific, Technological and Public Health Considerations". Current Pharmaceutical Design. 13 (28): 2935–50. doi:10.2174/138161207782023784. PMID 17979738.
- ↑ Chippaux, J. P. (1998). "Snake-bites: appraisal of the global situation". Bulletin of the World Health Organization. 76 (5): 515–24. PMC 2305789. PMID 9868843.