ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮੀ ਸੀ।[1] ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਲੋਪੋਂ ਦੇ ਵਾਸੀ ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ ਢੁੱਡੀਕੇ ਵਿਖੇ ਬੰਤਾ ਸਿੰਘ ਸੰਘਵਾਲ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਨੇ ਉਸਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੋਟ ਕੀਤੀਆਂ: ਮਾਰਚ 1915 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਕਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਧ੍ਰੋਹੀ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਦੌਧਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਅਤੇ ਕਪੂਰਥਲਾ ਵਿਖੇ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸਟੇਟ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੋਰਾਹਾ ਪੁਲ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਲਈ ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਏ ਸਨ। ਉਸ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਲਈ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਸਪਲੀਮੈਂਟਰੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਕੇਸ ਵਿਚ ਫਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਮਰ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। 9 ਮਾਰਚ 1918 ਨੂੰ, ਉਹ ਹਜ਼ਾਰੀਬਾਗ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਫਰਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਧਾਰਾ 221 ਦੇ ਤਹਿਤ ਉਸਨੂੰ 2 ਸਾਲ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸਨੂੰ 1927 ਵਿੱਚ ਰਿਹਾਅ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਅਕਾਲੀ ਅਤੇ ਕਿਰਤੀ ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਗਿਆ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 1972 ਵਿੱਚ ਤਾਮਰਾ ਪੱਤਰ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਕੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ।

ਹਵਾਲੇ

ਸੋਧੋ