ਅਲ੍ਹੈਯਾ ਬਿਲਾਵਲ

ਥਾਟ	ਬਿਲਾਵਲ
ਜਾਤੀ	ਸ਼ਾਡਵ-ਸਮਪੂਰਣ
ਸੁਰ	ਅਰੋਹ 'ਚ ਮਧ੍ਯਮ ਵਰਜਤ ਤੇ ਅਵਰੋਹ 'ਚ ਸਾਰੇ ਸੁਰ ਲਗਦੇ ਹਨ ,
ਵਾਦੀ	ਧੈਵਤ (ਧ)
ਸੰਵਾਦੀ	ਗੰਧਾਰ(ਗ)
ਸਮਾਂ	ਦਿਨ ਕਾ ਪਹਿਲਾ ਪਹਿਰ(4 ਵਜੇ ਤੋਂ 8 ਵਜੇ ਤੱਕ)
ਅਰੋਹ	ਸ ਰੇ ਗ ਪ ਧ ਨੀ ਸੰ
ਅਵਰੋਹ	ਸੰ ਨੀ ਧ ਪ, ਧ ਨੀ ਧ ਪ, ਮ ਗ ਰੇ ਸ
ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਰਾਗ	ਦੇਵਗਿਰੀ ਬਿਲਾਵਲ ਸ਼ੁਕਲਾ ਬਿਲਾਵਲ ਕਾਕੁਭ ਬਿਲਾਵਲ

ਰਾਗ ਅਲ੍ਹੈਯਾ ਬਿਲਾਵਲ ਦਾ ਤਫ਼ਸੀਲੀ ਬਿਓਰਾ-

• ਇਹ ਰਾਗ ਬਿਲਾਵਲ ਥਾਟ ਦਾ ਰਾਗ ਹੈ।
• ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਹੀ ਬਿਲਾਵਲ ਥਾਟ ਦਾ ਨਾਂ ਰਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
• ਇਹ ਇਕ ਉਤ੍ਰਾਂਗ੍ਵਾਦੀ ਰਾਗ ਹੈ।
• ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੋਂਵੇਂ ਨਿਸ਼ਾਦ ਮਤਲਬ ਸ਼ੁੱਧ ਅਤੇ ਕੋਮਲ ਨਿਸ਼ਾਦ ਲਗਦੇ ਹਨ।
• ਕੋਮਲ ਨਿਸ਼ਾਦ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਵਕ੍ਰ(ਟੇਢੇ) ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਅਰੋਹ 'ਚ ਮਧ੍ਯਮ(ਮ) ਵਰਜਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਸਦੀ ਜਾਤੀ ਸ਼ਾਡਵ-ਵਕ੍ਰ ਸੰਪੂਰਨ ਵੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
• ਵਾਦੀ ਸੁਰ ਧ ਹੈ ਤੇ ਸੰਵਾਦੀ ਸੁਰ ਗ ਹੈ।
• ਗਾਉਣ-ਵਜਾਉਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦਿਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਹਿਰ ਹੈ।
• ਇਸ ਦਾ ਸੁਭਾ ਸ਼ਾਂਤ ਤੇ ਉਤਸਾਹ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
• ਇਸ ਰਾਗ 'ਚ ਸਾਰੇ ਸੁਰ ਸ਼ੁੱਧ ਲਗਦੇ ਹਨ।
• ਸਿਰਫ ਅਵਰੋਹ 'ਚ ਥੋੜਾ ਕੋਮਲ ਨਿਸ਼ਾਦ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਅਰੋਹ :- ਸ ਰੇ ਗ ਪ ਧ ਨੀ ਸੰ

ਅਵਰੋਹ:- ਸੰ ਨੀ ਧ ਪ, ਧ ਨੀ ਧ ਪ, ਮ ਗ ਰੇ ਸ

ਪਕੜ :- ਗ ਰੇ,ਗ ਪ, ਮ ਗ ਮ ਰੇ, ਗ ਪ ਧ ਨੀ ਸੰ

ਰਾਗ ਬਿਲਾਵਲ ਤੇ ਰਾਗ ਅਲ੍ਹੈਯਾ ਬਿਲਾਵਲ ਦੇ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਗਏ ਸੁਰ ਸਮੂਹ ਤੋਂ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਰਾਗ ਬਿਲਾਵਲ - ਸ ਗ ਰੇ ਗ ਮ ਪ ਧ ਨੀ ਸੰ ਨੀ ਧ ਪ

ਰਾਗ ਅਲ੍ਹੈਯਾ ਬਿਲਾਵਲ- ਸ ਗ ਰੇ ਗ ਪ ਧ ਨੀ ਸੰ ਨੀ ਧ ਪ, ਧ ਨੀ ਧ ਪ, ਮ ਗ ਰੇ ਸ

ਰਾਗ ਅਲ੍ਹੈਯਾ ਬਿਲਾਵਲ ਦਾ ਅਲਾਪ :-

• ਸ ਗ ਰੇ ਗ ਪ ਮ ਗ ਰੇ ਗ ਨੀ(ਮੰਦਰ) ਸ
• ਗ ਪ ਮ ਗ ਰੇ, ਗ ਪ ਧ ਨੀ ਧ ਪ ,ਮ ਗ ਮ ਰੇ ਸ -
• ਗ ਪ ਧ ਨੀ ਧ ਨੀ ਧ ਪ, ਗ ਪ ਧ ਨੀ ਸੰ - - ਰੇੰ ਸੰ --ਸੰ ਨੀ ਧ ਨੀ ਧ ਪ ਮ ਗ ਰੇ ਗ ਪ ਮ ਗ ਰੇ ਸ ਸ

ਰਾਗ ਅਲ੍ਹੈਯਾ ਬਿਲਾਵਲ 'ਚ ਕੁੱਛ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮੀ ਗੀਤ:-

ਗੀਤ	ਸੰਗੀਤਕਾਰ/ ਗੀਤਕਾਰ	ਗਾਇਕ/ ਗਾਇਕਾ	ਫਿਲਮ/ਸਾਲ
ਭੋਰ ਆਈ ਗਿਆ ਅੰਧਿਆਰਾ	ਮਦਨ ਮੋਹਨ/ ਕੈਫ਼ੀ ਆਜ਼ਮੀ	ਮੰਨਾ ਡੇ ਲਕਸ਼ਮੀ ਸ਼ੰਕਰ	ਬਾਵਰਚੀ/1972
ਦਿਲ ਹੈ ਛੋਟਾ ਸਾ ਛੋਟੀ ਸੀ ਆਸ਼ਾ	ਏ. ਆਰ. ਰਹਿਮਾਨ/ ਮਨੀ ਰਤ੍ਨਮ	ਮਿਨ੍ਮਿਨੀ	ਰੋਜਾ/1992
ਸਾਰੇ ਕੇ ਸਾਰੇ ਗ ਮ ਕੋ ਲੇਕਰ ਗਾਤੇ ਚਲੇੰ	ਆਰ.ਡੀ.ਬਰਮਨ/ ਗੁਲਜ਼ਾਰ	ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ/ਆਸ਼ਾ ਭੋੰਸਲੇ	ਪਰਿਚਏ/1972
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਖਵਾਬ ਹੈ	ਸਲਿਲ ਚੋਧਰੀ/ ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ/ਪ੍ਰੇਮ ਧਵਨ	ਮੁਕੇਸ਼	ਜਾਗਤੇ ਰਹੋ/1956
ਜਨ ਗਣ ਮਨ	ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ	--	ਇਹ ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੌਮੀ ਗੀਤ ਹੈ ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਰਾਗ ਅਲ੍ਹੈਯਾ ਬਿਲਾਵਲ 'ਚ ਨਹੀਂ ਏ ਇਸ ਵਿੱਚ ਤੀਵ੍ਰ ਮ ਲਗਣ ਕਰਕੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਰਾਗ ਗੋਡ ਸਾਰੰਗ ਵੀ ਝਲਕਦਾ ਹੈ