ਮੰਨਾ ਡੇ

ਭਾਰਤੀ ਗਾਇਕ

ਪ੍ਰਬੋਧ ਚੰਦਰ ਡੇ (1 ਮਈ 1919-24 ਅਕਤੂਬਰ 2013), ਜੋ ਆਪਣੇ ਸਟੇਜ ਨਾਮ ਮੰਨਾ ਡੇ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕ, ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਪਿਛੋਕਡ਼ ਸੀ, ਉਹ ਭੇਂਡੀਬਾਜ਼ਾਰ ਘਰਾਣੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਤਾਦ ਅਮਨ ਅਲੀ ਖਾਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।[8] ਮੰਨਾ ਡੇ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਬਹੁਪੱਖੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗਾਇਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਹਿੰਦੀ ਵਪਾਰਕ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਡੇ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਯੋਗਦਾਨ ਜਿਸ ਨੇ ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਯੁੱਗ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।

Manna Dey
ਜਨਮ
Prabodh Chandra Dey

(1919-05-01)1 ਮਈ 1919[1]
ਮੌਤ24 ਅਕਤੂਬਰ 2013(2013-10-24) (ਉਮਰ 94)
ਹੋਰ ਨਾਮManna Dey
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰVidyasagar College
University of Calcutta
ਪੇਸ਼ਾ
  • Singer
  • Playback singer
  • Music director
  • Musician
ਜੀਵਨ ਸਾਥੀSulochana Kumaran
ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰKrishna Chandra Dey (uncle)
ਸੰਗੀਤਕ ਕਰੀਅਰ
ਵੰਨਗੀ(ਆਂ)
ਸਾਜ਼
  • Vocals
  • harmonium
  • tabla
  • sitar
  • tanpura
ਸਾਲ ਸਰਗਰਮ1938–2013
ਵੈੱਬਸਾਈਟwww.mannadey.in
Manna Dey
ਜਨਮ
Prabodh Chandra Dey

(1919-05-01)1 ਮਈ 1919[1]
ਮੌਤ24 ਅਕਤੂਬਰ 2013(2013-10-24) (ਉਮਰ 94)
ਹੋਰ ਨਾਮManna Dey
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰVidyasagar College
University of Calcutta
ਪੇਸ਼ਾ
  • Singer
  • Playback singer
  • Music director
  • Musician
ਜੀਵਨ ਸਾਥੀSulochana Kumaran
ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰKrishna Chandra Dey (uncle)
ਸੰਗੀਤਕ ਕਰੀਅਰ
ਵੰਨਗੀ(ਆਂ)
ਸਾਜ਼
  • Vocals
  • harmonium
  • tabla
  • sitar
  • tanpura
ਸਾਲ ਸਰਗਰਮ1938–2013
ਵੈੱਬਸਾਈਟwww.mannadey.in

ਪੰਜ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਪੂਰੇ ਕਰੀਅਰ ਦੌਰਾਨ, ਡੇ ਨੇ ਕੁੱਲ 3,047 ਗਾਣੇ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗੀਤ ਬੰਗਾਲੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਸਨ, ਉਸਨੇ ਭੋਜਪੁਰੀ, ਪੰਜਾਬੀ, ਅਸਾਮੀ, ਗੁਜਰਾਤੀ, ਕੰਨਡ਼, ਮਲਿਆਲਮ ਅਤੇ ਛੱਤੀਸਗਡ਼੍ਹੀ ਸਮੇਤ 14 ਹੋਰ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।[9][10] ਉਸ ਦਾ ਸੰਗੀਤਕ ਸਿਖਰ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਮੱਧ ਤੋਂ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਭਾਰਤੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ, ਮੰਨਾ ਡੇ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਕਈ ਵੱਕਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1971 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ, 2005 ਵਿੱਚ ਪਦਮਸ੍ਰੀ ਅਤੇ 2007 ਵਿੱਚ ਦਾਦਾ ਸਾਹਿਬ ਫਾਲਕੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[11][12]

ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ

ਸੋਧੋ

ਡੇ ਦਾ ਜਨਮ ਇੱਕ ਬੰਗਾਲੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਮਹਾਮਾਇਆ ਅਤੇ ਪੂਰਨ ਚੰਦਰ ਡੇ ਦੇ ਘਰ 1 ਮਈ 1919 ਨੂੰ ਕਲਕੱਤਾ (ਹੁਣ ਕੋਲਕਾਤਾ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਚਾਚੇ, ਸੰਗੀਤਾਚਾਰੀਆ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰ ਡੇ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ।[13] ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਇੰਦੂ ਬਾਬਰ ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ, ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪ੍ਰੀ-ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1929 ਤੋਂ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਸਟੇਜ ਸ਼ੋਅ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।  [ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]ਉਸਨੇ ਸਕਾਟਿਸ਼ ਚਰਚ ਕਾਲਜ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਸਕਾਟਿਸ਼ ਚਰਚ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪਡ਼੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।[14] ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਸ਼ਤੀ ਅਤੇ ਮੁੱਕੇਬਾਜ਼ੀ ਵਰਗੇ ਖੇਡ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ, ਗੋਬਰ ਗੁਹਾ ਤੋਂ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ।[15] ਉਸ ਨੇ ਵਿਦਿਆਸਾਗਰ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ।

ਡੇ ਨੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰ ਡੇ ਅਤੇ ਉਸਤਾਦ ਦਬੀਰ ਖਾਨ ਤੋਂ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲੈਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਇਸ ਅਰਸੇ ਦੌਰਾਨ, ਉਹ ਅੰਤਰ-ਕਾਲਜੀਏਟ ਗਾਉਣ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਿਹਾ।[16]

ਕੈਰੀਅਰ

ਸੋਧੋ

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕੈਰੀਅਰ (1942-1953)

ਸੋਧੋ

ਸੰਨ 1942 ਵਿੱਚ, ਡੇਅ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰ ਡੇ ਦੇ ਨਾਲ ਬੰਬਈ ਦੇ ਦੌਰੇ ਉੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਉੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ 1939 ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰ ਡੇ ਦੇ ਅਧੀਨ ਇੱਕ ਬੰਗਾਲੀ ਫਿਲਮ ਚਾਣਕਿਆ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸਚਿਨ ਦੇਵ ਬਰਮਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਇੰਕ ਸਹਾਇਕ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਹੋਰ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੁਤੰਤਰ ਰੂਪ ਵਿੱੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਡੇ ਨੇ ਉਸਤਾਦ ਅਮਨ ਅਲੀ ਖਾਨ ਅਤੇ ਉਸਤਾਦ ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਖਾਨ ਤੋਂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲੈਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। ਉਹ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਕਰੀਅਰ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਲਗਭਗ 185 ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਡੇ ਨੇ 1942 ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ ਤਮੰਨਾ ਨਾਲ ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸੰਗੀਤ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਚੰਦਰ ਡੇ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਮੰਨਾ ਨੇ ਸੁਰਈਆ ਨਾਲ "ਜਾਗੋ ਆਈ ਊਸ਼ਾ ਪੋਂਚੀ ਬੋਲੇ ਜਾਗੋ" ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਯੁਗਲ ਗੀਤ ਗਾਇਆ ਜੋ ਇੱਕ ਤੁਰੰਤ ਹਿੱਟ ਸੀ।[17]

ਪਰ ਇਹ ਸਿਰਫ 1943 ਵਿੱਚ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਮ ਰਾਜ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਇਕੱਲੀ ਬ੍ਰੇਕ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਇਤਫਾਕਨ, ਫਿਲਮ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਵਿਜੈ ਭੱਟ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਸ਼ੰਕਰ ਰਾਓ ਵਿਆਸ ਨੇ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਪਲੇਅਬੈਕ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਲਈ ਕੇ. ਸੀ. ਡੇ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਕੇ. ਸੀ. ਡੇ ਨੇ ਇਸ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਹੋਰ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਦੇਣਗੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੰਨਾ ਡੇ ਨੂੰ ਕਮਰੇ ਦੇ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਵੇਖਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ।

ਸ਼ੰਕਰ ਰਾਓ ਵਿਆਸ ਨੇ ਮੰਨਾ ਡੇ ਨੂੰ ਗੀਤ ਸਿਖਾਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਚਾਚੇ ਦੀ ਵੱਖਰੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਗਾਉਣ ਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤੀ। ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਹਿਲੇ ਗੀਤ "ਗਈ ਤੂ ਗਈ ਸੀਤਾ ਸਤੀ" (ਰਾਮ ਰਾਜ, 1943) ਨਾਲ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕੈਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ।[18]

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੀਤ ਜਿਵੇਂ ਕਿ 1944 ਦੀ ਫਿਲਮ 'ਓ ਪ੍ਰੇਮ ਦੀਵਾਨੀ ਸੰਭਲ ਕੇ ਚਲਨਾ "ਅਨਿਲ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ' ਕਾਦੰਬਰੀ", 'ਦਿਲ ਚੁਰਾਨੇ ਕੀ ਲਿਏ ਫਰਾਮ ਦੁਰ ਚਲੇ " (1946), ਅਮੀਰਾ ਬਹੀ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੁਗਲ ਗੀਤ ਜਿਵੇਂ' ਕਮਲਾ" (1946 ") ਦਾ 'ਏ ਦੀਨੀਆ ਜਾਰਾ ਸੁਨੀ" ਅਤੇ 1947 ਦੀ ਫਿਲਮ' ਚਲਤੇ "ਦਾ ਮੀਨਾ ਕਪੂਰ ਨਾਲ ਯੁਗਲ ਗੀਤ 'ਆਜ ਬੋਰ ਆਈ" ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਚਾਰਟਬਸਟਰ ਬਣ ਗਏ। 1945 ਅਤੇ 1947 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਕਈ ਡੇ-ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਜੋਡ਼ੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ 1945 ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ 'ਵਿਕਰਮਾਦਿੱਤਿਆ' ਲਈ 'ਹੇ ਗਗਨ ਮੇਂ ਬਾਦਲ ਥਰੇ', 'ਇਨਸਾਫ਼' ਤੋਂ 'ਆਓਜੀ ਮੋਰੇ' (1946) ਪੰਡਿਤ ਇੰਦਰਾ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਫਿਲਮ 'ਗੀਤ ਗੋਵਿੰਦ' ਦੇ ਸਾਰੇ ਚਾਰ ਜੋਡ਼ੀਆਂ-'ਕਿੱਟ ਹੋ ਨੰਦੋ ਕੁਮਾਰ', 'ਚੋਰ ਸਖੀ ਆਜ ਲਾਜ', 'ਅਪਨੀ ਹੀ ਰੰਗ', 'ਲਲਿਤ ਲਬੰਗ ਲਤਾ' ਗੀਤ ਗੋਵਿੱਦ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਏ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1950 ਦੀ ਫਿਲਮ ਮਸ਼ਾਲ ਵਿੱਚ ਸਚਿਨ ਦੇਵ ਬਰਮਨ, ਉਪਰ ਗਗਨ ਵਿਸ਼ਾਲ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਕੇ ਲੋਗੋ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੀਤਾਂ ਲਈ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਗਾਇਆ, ਜੋ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਈਡੀ 1 ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਦੇ ਬੋਲ ਕਵੀ ਪ੍ਰਦੀਪ ਨੇ ਲਿਖੇ ਸਨ। ਸੰਨ 1952 ਵਿੱਚ, ਡੇ ਨੇ ਇੱਕ ਬੰਗਾਲੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਰਾਠੀ ਫਿਲਮ ਲਈ ਇਸੇ ਨਾਮ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀ ਅਮਰ ਭੂਪਾਲੀ ਲਈ ਗਾਇਆ। ਇਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1953 ਤੱਕ ਬੰਗਾਲੀ ਫਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਮਰਾਠੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ।

ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, 1947 ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਡੇ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਅਨਿਲ ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਸ਼ੰਕਰ ਰਾਓ ਵਿਆਸ, S.K.Pal, <ID2, ਖੇਮ ਚੰਦ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਮੁਹੰਮਦ ਸਈਦ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।1947 ਤੋਂ 1957 ਤੱਕ ਸਫੀ। ਡੇ-ਅਨਿਲ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਜੋਡ਼ੀ ਨੇ ਗਜਰੇ (1948) ਹਮ ਭੀ ਇਨਸਾਨ ਹੈ (1948) ਦੋ ਸਿਤਾਰੇ (1951) ਹਮਦਰਦ (1953) ਮਹਾਤਮਾ ਕਬੀਰ (1957) ਜਾਸੂਸ ਅਤੇ ਪਰਦੇਸੀ (1957) ਵਰਗੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਤੋਂ ਹਿੱਟ ਨੰਬਰ ਦਿੱਤੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਨਿਲ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੇ ਡੇ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੀਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਯੁਗਲ ਗੀਤ ਸ਼ਮਸ਼ਾਦ ਬੇਗਮ ਨਾਲ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ, ਜੋ 1940 ਤੋਂ 1961 ਤੱਕ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੰਗ ਵਾਲੀ ਹਿੰਦੀ ਮਹਿਲਾ ਗਾਇਕਾ ਸੀ, ਗਰਲਜ਼ ਸਕੂਲ (1949) ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ "ਫੂਲੋਂ ਕਾ ਸਵਪਨਾ" ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ।

ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਉੱਭਰਦੀ ਗਾਇਕਾ ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਯੁਗਲ ਗੀਤ "ਲਾਪਟ ਕੇ ਪੋਟ ਪਹਾਣੇ ਬਿੱਕਰਾਲ" ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਸੰਤ ਦੇਸਾਈ ਨੇ ਨਰਸਿੰਘ ਅਵਤਾਰ (1949) ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ ਨਾਲ ਇਹ 1951 ਦੀ ਫਿਲਮ "ਅਨਦੋਲਨ" ਦੀ "ਸੁਬਹ ਕੀ ਪਹਿਲ ਕਿਰਨ" ਸੀ ਜਿਸ ਦੀ ਰਚਨਾ ਪੰਨਾਲਾਲ ਘੋਸ਼ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਗੀਤਾ ਦੱਤ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਯੁਗਲ ਗੀਤ 'ਰਾਮ ਵਿਵਾਹ' (1949) ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸ਼ੰਕਰ ਰਾਓ ਵਿਆਸ ਨੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਸੀ, 'ਹੇ ਯੇ ਹੈਂ' 'ਜੰਗਲ ਕਾ ਜਾਨਵਰ' (1951) ਵਿੱਚ ਉਮਾਦੇਵੀ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਯੁਗਲ ਗੀਤ 'ਤੁਨ ਯੇ ਹੈਂ' ਘੰਟਸ਼ਾਲਾ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਸੰਘਰਸ਼ਸ਼ੀਲ ਗਾਇਕਾ ਆਸ਼ਾ ਭੋਸਲੇ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਯੁਗਲ ਗੀਤ 1953 ਦੀ ਫਿਲਮ ਬੂਟਪੋਲਿਸ਼ ਦਾ "ਓ ਰਾਤ ਗਈ ਫਿਰ ਦਿਨ ਆਯਾ" ਸੀ।

ਡੇ ਨੇ 1948 ਅਤੇ 1954 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਨਾ ਸਿਰਫ ਕਲਾਸੀਕਲ ਅਧਾਰਤ ਫਿਲਮ ਗੀਤ ਗਾ ਕੇ ਬਲਕਿ ਅਜਿਹੇ ਫਿਲਮ ਗੀਤ ਵੀ ਗਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਵਾਸਤਵਿਕਤਾ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਪੌਪ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਸਨ ਅਤੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੱਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹ ਦੇ ਕੇ। ਪੱਛਮੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਨਾ ਭੁੱਲਣਯੋਗ ਧੁਨਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 1955 ਤੋਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਉਣ ਦੀਆਂ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1953 ਤੋਂ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਗਾਉਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ। ਉਹ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਬਣ ਗਏ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼ ਜਨਮ (1951), ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਕਪੂਰ ਅਤੇ ਨਿਰੂਪਾ ਰਾਏ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਮਿਤਰਾ (1952) ਨੇ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ, ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਖੇਮਚੰਦ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨਾਲ ਸੰਗੀਤ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ।

1953–1967

ਸੋਧੋ
 
ਡੇਅ ਰਬਿੰਦਰ ਭਾਰਤੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ D.Litt ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ (ਮਈ 2004)

1954 ਤੱਕ, ਡੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤਕ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਏ। ਉਹ ਦੋ ਬੀਘਾ ਜ਼ਮੀਨ (1953) ਦੀ ਰਿਲੀਜ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਏ ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗਾਏ ਅਤੇ ਸਲਿਲ ਚੌਧਰੀ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਦੋ ਗੀਤ ਹਿੱਟ ਹੋਏ। ਸਲਿਲ ਚੌਧਰੀ ਨੇ 1953 ਤੋਂ 1992 ਤੱਕ ਡੇਅ ਨਾਲ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਡੇਅ ਨੂੰ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੋਂ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਰੰਭ ਤੱਕ ਬੰਗਾਲੀ ਅਤੇ ਮਲਿਆਲਮ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵੀ ਗਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਸ਼ੰਕਰ-ਜੈਕਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕਪੂਰ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਬੰਧ ਆਵਾਰਾ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੇਲ 1954 ਵਿੱਚ ਬੂਟ ਪੋਲਿਸ਼ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ। ਤਿੰਨਾਂ ਨੇ 1954 ਤੋਂ 1971 ਤੱਕ ਕਈ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਗੀਤਕ ਸਕੋਰਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਭਾਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਾਕਸ ਆਫਿਸ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਕੋਈ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼੍ਰੀ 420, ਚੋਰੀ ਚੋਰੀ, ਮੇਰਾ ਨਾਮ ਜੋਕਰ, ਆਵਾਰਾ ਅਤੇ ਕਲ ਆਜ ਔਰ ਕਲ ਉਸ ਨੇ ਰਾਜ ਕਪੂਰ ਲਈ 'ਪਰਵਰੀਸ਼', 'ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਸੱਤਿਆਵਾਦੀ' (ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਸੰਗੀਤ 'ਦੱਤਰਾਮ' ਦਿਲ ਹੀ ਤੋ ਹੈ ' (ਸੰਗੀਤ ਰੋਸ਼ਨ ਅਤੇ ਅਬਦੁੱਲਾ ਦਾ) ਵਿੱਚ ਵੀ ਗਾਇਆ। ਰਾਜ ਕਪੂਰ-ਮੰਨਾ ਡੇ ਦੀ ਜੋਡ਼ੀ ਨੇ ਸੁਪਰਹਿੱਟ (ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਦੋਵੇਂ) ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ, ਸਿਰਫ ਮੇਰਾ ਨਾਮ ਜੋਕਰ ਅਪਵਾਦ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਗੀਤ ਚਾਰਟਬਸਟਰ ਸਨ ਪਰ ਫਿਲਮ ਇੱਕ ਫਲਾਪ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜੋਡ਼ੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਮੁਕੇਸ਼ ਨੇ ਰਾਜ ਕਪੂਰ ਲਈ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਗੀਤ ਗਾਏ, ਡੇ ਨੇ ਤੇਜ਼-ਰਫ਼ਤਾਰ ਵਾਲੇ, ਕਲਾਸੀਕਲ ਨੰਬਰ, ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਡੁਏਟ (ਪਹਿਲੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਡੇ ਨੇ ਰਾਜ ਕਪੂਰ ਦੇ ਸੁਪਰਹਿੱਟ ਡੁਏਟ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਰਤ ਭਰੇ ਨੰਬਰਾਂ ਦਾ 95% ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਾਇਆ ਹੈ। ਡੇ ਨੂੰ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰ ਦੋਵਾਂ-ਰਾਜ ਕਪੂਰ ਅਤੇ ਰਣਧੀਰ ਕਪੂਰ ਲਈ ਪਲੇਅਬੈਕ ਕਰਨ ਦਾ ਦੁਰਲੱਭ ਮਾਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ (ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਡੇ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਰਿਸ਼ੀ ਕਪੂਰ ਲਈ 'ਜ਼ਮਾਨੇ ਕੋ ਦਿਖਣਾ ਹੈ' ਵਿੱਚ ਗਾਇਆ। ਸੀ. ਰਾਮਚੰਦਰ ਨੇ ਡੇਅ ਨਾਲ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1955 ਵਿੱਚ 'ਇਨਸਾਨੀਅਤ "ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਗਾਤਾਰ' ਤੱਲਕ" (1959), 'ਨਵਰੰਗ ",' ਪੈਘਮ", 'ਸਤ੍ਰੀ " (1961),' ਵੀਰ ਭੀਮਸੇਨ" ਵਰਗੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਗੀਤ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ।

ਸੰਨ 1956 ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਗਾਇਕਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਸਮੂਹ ਨਾਲ ਗਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਯੁਗਲ ਗੀਤ ਸੁਧਾ ਮਲਹੋਤਰਾ ਨਾਲ 1956 ਵਿੱਚ ਅਯੁਧਿਆਪਤੀ ਤੋਂ "ਘਰ ਘਰ ਦੀਪ ਜਲਾਓ ਰੇ", ਗ੍ਰੈਂਡ ਹੋਟਲ ਤੋਂ "ਤੁਮ ਮਿਲੇ ਮਿਲੇ ਗਏ ਕਾਰ" ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਤਾ ਚੈਟਰਜੀ ਨਾਲ (1956) ਸੁਰੇਸ਼ ਤਲਵਾਡ਼ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਸਬਿਤਾ ਬੈਨਰਜੀ ਨਾਲ ਲਾਲ-ਏ-ਯਮਨ (1956) ਤੋਂ A.R.Quereshi ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੀਤ "ਜੈਮੀਨੇ ਹਮਾਰੀ ਜਮਨਾ" ਵਿੱਚੋਂ ਅਤੇ ਗਾਇਕਾ ਮੀਨਾ ਕਪੂਰ ਨਾਲ ਪਰਦੇਸੀ (1957) ਤੋਂ "ਰਿਮ ਜਿਮ ਰਿਮ ਜਿਮ" ਗੀਤ ਵਿੱਚ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ।

ਡੇ ਸੰਨ 1954 ਵਿੱਚ ਮਹਾ ਪੂਜਾ ਨਾਲ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਬਣ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1953 ਤੋਂ 1955 ਤੱਕ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ 83 ਹਿੰਦੀ ਗੀਤ ਗਾਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਇੰਨੀ ਵਧ ਗਈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਲ 1956 ਵਿੱਚ 45 ਗੀਤ ਗਾਏ। ਉਸ ਦਾ ਕੈਰੀਅਰ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਸਾਲ 1957 ਵਿੱਚ 95 ਅਤੇ 1958 ਵਿੱਚ 64 ਹਿੰਦੀ ਗੀਤ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ। ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਿਖਰਲਾ ਸਮਾਂ 1953 ਤੋਂ 1969 ਤੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 758 ਹਿੰਦੀ ਗੀਤ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 631 1957 ਅਤੇ 1969 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨੌਸ਼ਾਦ, K.Dutta, ਵਸੰਤ ਪਵਾਰ ਅਤੇ ਰਾਮ, ਵਸੰਤਾ ਦੇਸਾਈ, ਰਵੀ, ਅਵਿਨਾਸ਼ ਵਿਆਸ, ਐੱਸ. ਐੱਨ. ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ, ਸੰਮੁਖ ਬਾਬੂ, ਨਿਸਾਰ ਬਾਜ਼ਮੀ, ਹੁਸਨਲਾਲ ਭਗਤਰਾਮ, ਬੀ. ਐੱਮ. ਬਾਲੀ, ਸੁਸ਼ਾਂਤ ਬੈਨਰਜੀ, ਓ. ਪੀ. ਨਈਅਰ, G.Ramanathan, <id1 a="" href="./Ghulam_Mohammed_(composer)" rel="mw:WikiLink" ਕੁਮਾਰ="" ਨਿਰਮਲ="">ਗੁਲਾਮ ਮੁਹੰਮਦ, ਬਿਪਿਨ ਦੱਤਾ, ਰਬੀਨ ਬੈਨਰਜੀ, ਰੋਸ਼ਨ, ਸਪਨ ਜਗਮੋਹਨ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕਾਂ ਨਾਲ 1954 ਤੋਂ 1968 ਤੱਕ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।</id1>

New age composers like Kalyanji-Anandji started recording songs with Dey from 1958 and Laxmikant Pyarelal from 1964. Rahul Dev Burman made Dey sing the westernised songs – "Aao Twist Karen" and "Pyar Karta Ja" which became chartbusters in 1965. But the composers who gave Dey consistent popular song numbers in commercially successful films from 1955 to 1969 were S.D.Burman, C.Ramachandra, Ravi, Avinash Vyas, Vasant Desai, Anil Biswas, Salil Choudhury and Shankar Jaikishan. The solo songs sung by Dey like "Lapak Jhapak Tu Aa Re" from Boot Polish (1954), "O Gori Tori Tu Pyar Ka Sagar Hai" from Seema (1955), "Yeh Kahani Hai Diye Aur Toofan Ki" from Diya Aur Toofan (1956) composed by Vasant Desai, "Humdum Se Gaye" from Manzil (1960), "Aye Mere Pyare Watan" from Kabuliwala (1961), "Laga Chunari Mein Daag" from Dil Hi Toh Hai (1963), classical songs like "Sur Na Saje" from Basant Bahar (1956), "Kaun Aya Mere Mann" from <i id="mwAQI">Dekh Kabira Roya</i> (1957), "Pucho Na Kaise Maine Rain" from Meri Surat Teri Aankhen (1963), "Jhanak Jhanak Tore Baje Payalia" from Mere Huzoor (1965); folk based songs like "Kisi Chilman Se" from Baat Ek Raat Ki (1962), "Ae Meri Zohra Jabeen" from Waqt (1965), "Chalat Musafir Moh Liya" from Teesri Kasam (1967), "Aao Aao Sawariya", and duets with Lata like "Masti Bhara Yeh Sama" from Parvarish (1958), "Nain Mile Chain Kahan" from Basant Bahar(1956), "Kehdoji Kehdo Chupaona Pyar" from Kismat Ka Khel (1956), "Tum Gagan Ke Chandrama" from Sati Savitri (1964), "Dil Ki Girah" from Raat Aur Din (1966), "Chunari Sambhal Gori" from Baharon Ke Sapne (1967), were chartbusters in their respective year of release. Credit is also given to Dey for popularising classical based solo and duet songs to the masses like the duet with Lata – "Pritam Daras Dikhao" from Chacha Zindabad (1959), became a popular song though it was based on classical Raag Lalit. His rendition of "Kasame Vaade Pyar" from Upkar (1967) pictured on Pran and composed by Kalyanji Anandji won accolades for Dey, and was also significant in Pran's career as he began to do positive roles.

ਡੇ ਨੇ ਰਾਜ ਕਪੂਰ ਲਈ ਸ਼੍ਰੀ 420 ('ਮੁੜ ਮੁੜ ਕੇ ਨਾ ਦੇਖ' ਚੋਰੀ ਚੋਰੀ ' (ਯੇ ਰਾਤ ਭੀਗੀ, ਜਹਾਂ ਮੈਂ ਜਾਤੀ ਅਤੇ' ਆਜਾ ਸਨਮ 'ਪਰਵਰਿਸ਼' ('ਮਸਤੀ ਭਰਾ ਹੈ' ਸਮਾਂ '<i id="mwASA">ਦਿਲ ਹੀ ਤੋ ਹੈ</i>') ਵਿੱਚ ਪਲੇਅਬੈਕ ਦਿੱਤਾ। ਆਰ.ਡੀ.ਬਰਮਨ ਨੇ ਡੇ ਨਾਲ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ਉੱਤੇ 1965 ਤੋਂ ਹਿੱਟ ਗੀਤ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭੂਤ ਬੰਗਲਾ, ਗੋਮਤੀ ਕੇ ਕਿਨਾਰੇ, ਚੰਦਨ ਕਾ ਪਲਨਾ, ਬਹਾਰੋਂ ਕੇ ਸਪਨੇ, ਪੜੋਸਨ, 60 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮਾਂ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1950 ਤੋਂ 1969 ਤੱਕ ਕਈ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਬਲਰਾਜ ਸਾਹਨੀ ਲਈ ਗਾਇਆ ਅਤੇ 1960 ਤੋਂ 1975 ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮਹਿਮੂਦ ਅਤੇ ਅਨੂਪ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਰਹੇ।

1956 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉੱਭਰਨ ਵਾਲੇ ਗਾਇਕਾਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਨਸਲ ਵਿੱਚ, ਸੁਮਨ ਕਲਿਆਣਪੁਰ ਨਾਲ ਡੇ ਦੇ ਯੁਗਲ ਗੀਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਨ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਟੀਮ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਯੁਗਲ ਗੀਤ 'ਮਾਇਆ ਨਗਰੀ' (1957) ਦਾ 'ਪ੍ਰੇਮ ਬੜਾ ਬਲਵਾਨ ਜਗਤ' ਸੀ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਲਗਭਗ 45 ਗਾਣੇ ਇਕੱਠੇ ਗਾਏ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਯੁਗਲ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਖੀ ਰੌਬਿਨ (1962) ਤੋਂ "ਤੁਮ ਜੋ ਆਓ" ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਰੌਬਿਨ ਬੈਨਰਜੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗੀਤਬੱਧ, ਅਲ ਹਿਲਾਲ (1958) ਤੋਂ "ਦਿਲ ਸੇ ਜੋ ਬਾਤ", ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਔਰ ਖਵਾਬ (1963) ਤੋਂ "ਨਾ ਜਾਨੇ ਕਹਾਂ", "ਯੇ ਦਿਨ ਹੈ ਖੁਸ਼ੀ ਕੇ", "ਜਬ ਸੇ ਤੁਮਹੇ ਦੇਖਾ ਹੈ" ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਸਤਯਵਾਦੀ (1960) ਤੋਂ "ਭੀਗੀ ਹਵਾਓਂ ਮੇਂ"-ਦੱਤਾਰਾਮ ਵਾਡਕਰ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗੀਤ, ਰੇਸ਼ਮੀ ਰੂਮਲ (1960), ਬਾਬੁਲ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗਠਿਤ "ਆਂਖ ਮੇਂ ਸ਼ੋਕੀ", "ਜਾਨੇ ਅੰਜਾਨੇ" (1970) ਤੋਂ "ਆਓ ਹਿਲਮਿਲ ਕੇ ਨਾਚੋ ਰੇ" ਅਤੇ "ਦਿਲ ਤੋ ਹੈਂ" ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਡੇ ਨੇ ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਯੁਗਲ ਗੀਤ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ। ਮੁਹੰਮਦ. ਰਫੀ ਨੇ ਡੇ ਨਾਲ 101 ਹਿੰਦੀ ਗੀਤ ਗਾਏ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰਫੀ ਨਾਲ 58 ਜੋੜੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਿਵੇਂ "ਇਸ਼ਕ ਇਸ਼ਕ" (ਬਰਸਾਤ ਕੀ ਰਾਤ "ਤੂ ਹੈ ਮੇਰਾ ਪ੍ਰੇਮ ਦੇਵਤਾ" (ਕਲਪਨਾ) "ਮਾਮਾ ਓ ਮਾਮਾ" (ਪਰਵਰਿਸ਼) ਦੁਨੀਆ ਕੇ ਲਿਏ ਮਾਨ ਗਏ ਉਸਤਾਦ (1981) "ਮੈਂ ਹੂਂ ਤੇਰਾ ਪ੍ਰੇਮ ਔਰ ਤੂ ਹੋ ਮੇਰੀ ਪ੍ਰਾਣ" ਰਾਹੂ ਕੇਤੂ (1979) ਗੀਤ "ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਕੀ ਕਸਮ" (1973) "ਹਮ ਤੋ ਤੇਰੇ ਹੈ ਦੀਵਾਨੇ" ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਵਿੱਚ ਜੌਹਰ ਮਹਿਮੂਦ, "ਸ਼ਗਿਰਦ" "ਯੇ ਦੋ ਦੀਵਾਨੇ ਦਿਲ ਕੇ" ਜੌਹਰ ਮਹਿਮੂਦ ਇਨ ਗੋਆ, "ਅਗਰ ਦਿਲ ਦਿਲ ਸੇ" ਸ਼ੋਲਾ ਔਰ ਸ਼ਬਾਨਮ (1961)।

ਆਸ਼ਾ ਭੋਂਸਲੇ ਨਾਲ, 1953 ਤੋਂ 1982 ਤੱਕ ਲਗਭਗ 160 ਹਿੰਦੀ ਗਾਣੇ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋਗਾਣੇ 1986 ਤੱਕ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੁੰਦੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਖਰੀ ਗੀਤ 'ਤੇਰੀ ਮਾਂਗ ਸੀਤਾਰੋਂ ਸੇ ਭਰ ਦੂ' (1982) ਵਿੱਚ ਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਸ਼ਾ ਡੇ ਦੇ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ "ਆਰ ਯੂ ਸੋ ਸੌਰੀ" ਅਤੇ "ਆਈ ਐਮ ਸੋ ਸੌਰੀ" ਵਰਗੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਘਰ ਸੰਸਾਰ (1958) ਦਾ "ਯੇ ਹਵਾ ਇਹ ਨਦੀ ਕਾ", ਨਵਰੰਗ (1959) ਦਾ "ਤੂੰ ਛੁਪੀ ਹੈ ਕਹਾਂ", ਔਲਾਦ (1968)ਤੋਂ "ਜੋੜੀ ਹਮਾਰੀ ਜਮੇਗੀ" ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। (1960), ਮੰਜ਼ਿਲ (1960) ਤੋਂ "ਆਏ ਕਾਸ਼ ਚਲਤੇ ਮਿਲਤੇ", ਬਰਸਾਤ ਕੀ ਰਾਤ (1960) ਤੋਂ "ਨਾ ਤੋ ਕਾਰਵਾਂ ਕੀ ਤਲਾਸ਼ ਹੈ", ਦਾਦੀਮਾ (1966) ਦੀ "ਜਾਨੇ ਨਾ ਦੂੰਗਾ", ਲਾਲ ਪੱਥਰ (1971) ਤੋਂ "ਰੇ ਮਨ ਸੁਰ ਮੇ ਗਾ", "ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੈ ਖੇਲ" ਫਿਲਮ ਸੀਟਾਂ ਉਰ ਗੀਤਾ (1972) ਅਤੇ ਧੜਕਨ (1972) ਤੋਂ "ਪੈਸਾ ਦੌਲਤ"। ਡੇ ਨੇ 1949 ਵਿੱਚ ਗੀਤਾ ਦੱਤ ਨਾਲ ਲਗਭਗ 27 ਹਿੰਦੀ ਦੋਗਾਣੇ ਗਾਏ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਆਖਰੀ 1964 ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੱਦੀ ਤੋਂ ਸੀ। ਗੀਤਾ ਦੱਤ-ਡੇ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਦੋਗਾਣਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਲਾਸੀਕਲ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਟਵਿਸਟ ਡਾਂਸ, ਰੌਕ ਐਂਡ ਰੋਲ, ਚਾ-ਚਾ-ਚਾ ਵਰਗੇ "ਆਨ ਆਨ ਮਿਲੋ" ਵਰਗੇ ਗੀਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਆਗਰਾ ਰੋਡ (1957) ਤੋਂ ਓ ਮਿਸਟਰ ਸੁਨੋ ਏਕ ਬਾਤ, ਸੁਧੀਨ ਦਾਸਗੁਪਤਾ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਬੰਗਾਲੀ ਫਿਲਮ ਗਲੀ ਥੇਕੇ ਰਾਜਪਥ (1959) ਤੋਂ "ਕਰੋ ਨਾ ਫੇਰੇ ਗਲੀ ਕੇ ਮੇਰੇ", "ਨਯਾ ਨਯਾ ਚਾਂਦ ਹੈ ਜੀ" ਖੁਦਾ ਕਾ ਬੰਦਾ (1957) ਅਭਿਨੇਤਾ ਚੰਦਰਸ਼ੇਕਰ ਅਤੇ ਟੀ.ਐਨ.ਪੀ. ਸਕਰੀਕ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗੀਤਬੱਧ ਗੀਤ। ਐਸ.ਐਨ. ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਪੀਆ ਮਿਲਨ ਕੀ ਆਸ (1961) ਦਾ ਟਿਕ" ਡੇ ਦੇ ਯੋਡੇਲਿੰਗ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਗਾਉਣ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਕਿਸ਼ੋਰ ਦੇ ਗੁਣ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ ਦੇ ਨਾਲ, ਡੇ ਨੇ ਲਗਭਗ 103 ਹਿੰਦੀ ਡੁਏਟ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ "ਤੇਰੇ ਬਿਨਾ ਆਗ ਯੇ ਚਾਂਦਨੀ" ਵਰਗੇ ਗੀਤ ਏ."ਯੇ ਰਾਤ ਭੀਗੀ ਭੀਗੀ" ਅਤੇ "ਚੋਰੀ ਚੋਰੀ" ਤੋਂ "ਆਜਾ ਸਨਮ ਮਧੁਰ ਚਾਂਦਨੀ ਮੈਂ", ਸ਼੍ਰੀ 420 ਤੋਂ "ਪਿਆਰ ਹੁਆ ਇਕਰਾਰ ਹੁਆ", ਅਖਰੀ ਦਾਓ (1958) ਤੋਂ "ਵੋ ਚੰਦ ਮੁਸਕਾਏ", "ਰਿਤੂ ਆਏ", "ਦਿਲ ਕੀ ਗਿਰਾਹ ਖੋਲ੍ਹ ਦੋ" ਤੋਂ ਰਾਤ ਅਬਦੁਲ ਔਰ ਦੀਆ (19 ਜੂਲਾ)" (1968), ਫਲਾਪ ਫਿਲਮ ਜੋਤੀ (1969) ਦੀ "ਸੋਚ ਕੇ ਯੇ ਗਗਨ ਝੁਮੇ" ਅਤੇ ਬੁੱਢਾ ਮਿਲ ਗਿਆ (1971) ਦੀ "ਮੈਂ ਬੁੱਧੋ ਲੰਬੂ ਲੰਬੂ" ਅਜੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ।

ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ ਅਤੇ ਡੇ ਨੇ 1968 ਤੱਕ ਸਿਰਫ 6 ਗਾਣੇ ਇਕੱਠੇ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਹਿੱਟ ਸਾਬਤ ਹੋਏ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਸਨ ਬੱਪੀ ਲਹਿਰੀ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੁਰਕਸ਼ਾ ਦੇ "ਯੇ ਦੁਨੀਆ ਹੈ ਉਸਕੀ ਨਿਆਰੀ ਹੈ", "ਯੇ ਦੋਸਤੀ ਹੁਮ ਨਹੀ ਤੋੜੇਗੇ", "ਤੁਭੀ ਪੀਆ ਚਿਕਾਰਾ ਹੂਂ" ਅਤੇ "ਤੂ ਜਾਮ ਲਿਏ ਜਾ" (1960) "ਬਾਬੂ ਸੰਮਝੋ ਇਸ਼ਾਰੇ" ਚਲਤੀ ਕਾ ਨਾਮ ਗਾੜੀ (1958) ਸਾਰੇ ਤਿੰਨੋਂ ਐਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ "ਬਹੇਤਾ ਪਾਣੀ ਬਹੇਤਾ ਜਾਏ" ਸੀ. ਰਾਮਚੰਦਰ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗੀਤਬੱਧ ਢਾਕੇ ਕੇ ਮਲਮਲ ਦੁਆਰਾ, 1952 ਵਿੱਚ ਐਸ. ਕੇ. ਪਾਲ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗਠਿਤ "ਜੋਯੋ ਜੋਯੋ ਮੇਰੇ ਲਾਲ" ਅਤੇ 1951 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਯੁਗਲ ਗੀਤ "ਪਾਓ ਸੁਬਾਓਲੀ ਕੀ ਕਿਰਨ"। ਸੰਨ 1968 ਵਿੱਚ ਆਰ. ਡੀ. ਬਰਮਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜੋਸਨ ਵਿੱਚ "ਏਕ ਚਤੁਰ ਨਾਰ" ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤਾ। ਕਥਿਤ ਤੌਰ ਉੱਤੇ "ਏਕ ਚਤੁਰ ਨਾਰ" ਗੀਤ (ਪੜੋਸਨ (1965) ਦੇ ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ ਅਤੇ ਮੰਨਾ ਡੇ ਦਾ ਇੱਕ ਯੁਗਲ ਗੀਤ, ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ ਦੁਆਰਾ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ਉੱਪਰ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਡੇ ਨੇ ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਇਹ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਦ੍ਰਿਡ਼ ਇਰਾਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਯੁਗਲ ਗੀਤ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਕਿਵੇਂ ਗਾਏਗਾ (ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਸ਼ੋਰ ਨੂੰ ਕਲਾਸੀਕਲ ਤੌਰ ਉੱਤੀ ਸਿਖਲਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ) ਗੀਤ ਦੇ ਮੂਡ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ "ਏਕ ਚਤੁਰ ਨਾਰ" ਨੂੰ ਅਮਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਡੇ ਨੇ 1951 ਤੋਂ 1987 ਤੱਕ ਕਿਸ਼ੋਰ ਨਾਲ ਲਗਭਗ 31 ਗਾਣੇ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਰੇ ਚਾਰਟਬਸਟਰ ਬਣ ਗਏ। 1969 ਵਿੱਚ 'ਅਰਾਧਨਾ "ਦੀ ਰਿਲੀਜ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੰਗ ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕ ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਮੁਕੇਸ਼, ਰਫੀ ਅਤੇ ਡੇ ਦੇ ਕਰੀਅਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਾਉਣ ਲਈ ਘੱਟ ਗਾਣੇ ਮਿਲੇ। ਇੱਕ ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਿਖਰ ਦਾ ਸਮਾਂ 1953 ਤੋਂ 1969 ਤੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਲ 1969 ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਪੁਨਰ-ਉਭਾਰ ਕਾਰਨ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਡੇ ਦਾ ਕਰੀਅਰ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਿਖਰ 1976 ਤੱਕ ਵਧਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। 1969 ਵਿੱਚ 'ਏਕ ਫੂਲ ਦੋ ਮਾਲੀ "ਦਾ ਗੀਤ' ਤੁਝੇ ਸੂਰਜ ਕਹੋ ਯਾ ਚੰਦਾ", ਐਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨ ਦੀ ਰਚਨਾ 'ਉਸ ਪਾਰ " (1974) ਦੀ' ਮਿਤਵਾ ਮਿਤਵਾ ਪਿਯਾ ਮੈਨੇ ਕੀਆ" ਅਤੇ ਬੌਬੀ ਦੀ ਫਿਲਮ 'ਨਾ ਮਾਂਗੂਂ ਸੋਨਾ ਚੰਦੀ "ਵਿੱਚ ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਯੁਗਲ ਗੀਤ ਚਾਰਟਬਸਟਰ ਰਿਹਾ। ਉਸ ਦਾ ਗੀਤ "ਸਾਵਨ ਕੀ ਰਿਮਝਿਮ ਮੈਂ" ਵਿਵਿਧ ਭਾਰਤੀ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਫ਼ਿਲਮ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਰੇਡੀਓ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਕਰੀਅਰ ਵਿੱਚ 1971 ਤੋਂ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਜੀਵਨ ਮਿਲਿਆ ਜਦੋਂ ਰਾਜੇਸ਼ ਖੰਨਾ ਨੇ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਡੇ ਦੁਆਰਾ ਗਾਏ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਖਿੱਚਣ ਜਾਂ ਫੀਚਰ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖੰਨਾ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਸਨ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਆਨੰਦ ਨਾਲ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਦੀ ਰਚਨਾ ਸਲਿਲ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਰਾਜੇਸ਼ ਖੰਨਾ ਲਈ, ਡੇ ਨੇ "ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੈਸੀ ਹੈ ਪਹੇਲੀ" (ਆਨੰਦ, 1971) "ਤੁਮ ਬਿਨ ਜੀਵਨ ਕੈਸਾ ਜੀਵਨ" ਅਤੇ "ਭੋਰ ਆਏ ਗਯਾ ਅੰਧੇਰਾ" (ਬਾਵਾਰਚੀ, 1972) "ਨਾਦੀਆ ਚਲੇ ਰੇ" (ਗੀਤ ਰਾਜੇਸ਼ ਅਤੇ ਡੇਅ ਨਾਲ ਗਾਇਆ ਗਿਆ) "ਹਸਨੇ ਕੀ ਚਾਹ ਨੇ ਕਿਤਨਾ ਮੁਝੇ" (ਅਵਿਸ਼ਕਾਰ, 1973) ਅਤੇ "ਗੋਰੀ ਤੋਰੀ ਪੈਜਾਨੀਆ" (ਮਹਿਬੂਬ, 1976) ਗੀਤ ਗਾਏ ਸਨ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 2012 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ, ਡੇ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਮੈਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਪਸੰਦ ਸੀ। ਇੱਕ ਗੀਤ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਅਭਿਨੇਤਾ ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਚਿੱਤਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਚਿੰਤਰਕਾਰੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ' ਤੇ ਸਨ। ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਿਣੀ ਰਹਾਂਗਾ।" 1970 ਤੋਂ 1983 ਤੱਕ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਲਗਭਗ 503 ਗਾਣੇ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ।[19] ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਆਪਣੇ ਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤੀ।

ਕਿਸ਼ੋਰ-ਡੇ ਸੰਯੋਜਨ ਦੀ ਮੰਗ 1972 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਵਧੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗੀਤ ਸਨ ਅਮੀਰ ਗਰੀਬ ਦੇ "ਮੇਰੇ ਪਿਆਰੇ ਮੇਂ" (1974) "ਇਸ ਇਸ਼ਕ ਮੇਂ ਹਰ" ਮਿਸਟਰ ਰੋਮੀਓ ਦੇ (1974) ਸ਼ੋਲੇ ਦੇ "ਯੇ ਦੋਸਤੀ" (1975) ਨੌਕਰੀ ਦੇ "ਦੁਨੀਆ ਮੀ ਜੇਨੀ", ਕਰਜ਼ ਦੇ "ਕਮਾਲ ਹੈਂ", ਪਿਆਸ ਦੇ "ਫੂਲ ਚਾਹਿਏ ਨਾ" (1982) ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਆਖਰੀ ਯੁਗਲ 1986 ਦੀ ਫਿਲਮ "ਮੱਕਾਰ-ਤੂ ਹੀ ਮੇਰਾ ਸਪਨਾ" ਸੀ। 'ਅਨੰਦ' ਅਤੇ 'ਅਨਦੱਤਾ' ਵਰਗੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਡੇ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਲੀਲ ਚੌਧਰੀ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਈਆਂ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸ਼ੋਰ-ਰਫੀ-ਡੇ ਦੀ ਤਿਕੜੀ ਨੇ ਨੰਨਹਾ ਫਰੀਸ਼ਤਾ (1969) ਤੋਂ "ਤੁਝੇ ਈਸ਼ਵਰ, ਅੱਲ੍ਹਾ ਤੁਝੇ" ਅਤੇ ਚਲਤੀ ਕਾ ਨਾਮ ਜ਼ਿੰਦਗੀ (1981) ਤੋਂ "ਬੰਦ ਮੁੱਠੀ" ਵਰਗੇ ਹਿੱਟ ਗਾਣੇ ਇਕੱਠੇ ਗਾਏ। ਕਿਸ਼ੋਰ-ਡੇ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਆਸ਼ਾ ਨਾਲ ਕਈ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਗਾਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ ਦਿਲ ਦੀਵਾਨਾ (1974) ਦੀ "ਖਾਨ ਚਾਚਾ" ਚਾਦੀ ਸੋਨਾ, ਦੋਵੇਂ ਆਰ. ਡੀ. ਬਰਮਨ ਦੁਆਰਾ ਅਤੇ ਲਤਾ ਨਾਲ ਮਨੋਰੰਜਨ (1974) ਤੋਂ "ਗੋਯਾਕੇਚੂ ਨਾਨਚੇ" ਵਿੱਚ "ਨੇਹਲੇ

ਪੇ ਦੇਹਲਾ" ਤੋਂ "ਲੋਗੋ ਕੇ ਜੁਬਾਨ ਮੇਂ ਅਪਨਾ", ਦੋਵੇਂ ਪੰਚਮ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।

ਲਤਾ ਅਤੇ ਡੇ ਨੇ ਫਿਊਜ਼ਨ ਗੀਤ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਦੋਵੇਂ ਸਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਅਜਿਹੇ ਕਈ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਲੀਲ ਚੌਧਰੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗੀਤਬੱਧ ਕੀਤੀ ਗਈ ਫਿਲਮ ਸੰਗਤ ਲਈ "ਕਾਨ੍ਹਾ ਬੋਲੇ ਨਾ" ਅਤੇ "ਬਲਮਾ ਮੋਰਾ ਆਂਚਲ" ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਜੋ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਏ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਕੇਸ਼ ਪਾਂਡੇ ਅਤੇ ਕਜਰੀ ਉੱਤੇ ਫਿਲਮਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਗੀਤ "ਨੀਲਾ ਪੀਲਾ ਹਰਾ ਗੁਲਾਬੀ" ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਲੀ ਗੀਤ ਹੈ ਜੋ ਲਤਾ ਨੇ ਆਪ ਬੀਤੀ (1976) ਵਿੱਚ ਡੇ ਨਾਲ ਗਾਇਆ ਸੀ। ਸੰਨ 1974 ਵਿੱਚ, ਡੇ ਨੇ ਲਤਾ-ਕਿਸ਼ੋਰ ਦੇ ਨਾਲ ਮਨੋਰੰਜਨ (1974) ਦੇ ਗੀਤ "ਗੋਯਾਕੇਚੂ ਨੰਚੇ" ਵਿੱਚ ਗਾਇਆ ਜੋ ਸੰਨ1974 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚਾਰਟਬਸਟਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਡੇ ਨੇ 1971 ਤੋਂ 1986 ਤੱਕ ਹਿੰਦੀ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਂ ਕੀਤਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ 'ਵੋ ਜੋ ਹਸੀਨਾ' ਦੇ 'ਦੁਲਹਨ ਬਨੂੰਗੀ' (1983), 'ਰਾਮਲਕਸ਼ਮਣ' ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਲਤਾ ਨਾਲ ਗਾਇਆ ਗਿਆ, 'ਸਮਰਾਟ' ਵਿੱਚ ਲਤਾ-ਰਫੀ ਨਾਲ 'ਆਂਖੇਂ ਕਾ ਸਲਾਮ ਲੋ', 'ਕ੍ਰਾਂਤੀ' ਤੋਂ 'ਦਿਲਵਾਲੇ ਦਿਲਵਾਲੇ' (1981), 'ਜ਼ੰਜੀਰ' ਤੋਂ 'ਯਾਰੀ ਹੈ ਇਮਾਨ', 'ਯੇ ਦੁਨੀਆ ਹੇ ਉਸੀ ਕੋ' ਸੁਰਕਸ਼ਾ ਤੋਂ ਕਿਸ਼ੋਰ-ਊਸ਼ਾ ਨਾਲ ਗਾਇਆ (1979), 'ਤੁਮ ਬੇਸਹਾਰਾ ਹੋ ਤੋ ਕਿਸੀ' ਤੋਂ 'ਅਨੁਰਾਧ' (1977), 'ਜੋ ਲਿਖਾ ਗਿਆ ਹੈ' ਤੋਂ 'ਉਮਰ ਕਾਇਦ' (1975) ਅਤੇ ਹੋਰ। 'ਮੱਕਾਰ' (1986) ਤੋਂ 'ਸਬ ਖੋ ਦੀਯਾ ਸਬ ਪਾ ਲੀਆ' ਰਾਜੇਸ਼ ਰੋਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇੱਕ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ ਲਈ ਲਤਾ-ਡੇ ਦਾ ਆਖਰੀ ਯੁਗਲ ਗੀਤ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਚਾਰਟਬਸਟਰ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 70 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੋਂ 1990 ਤੱਕ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲਕਸ਼ਮੀਕਾਂਤ ਪਿਆਰੇਲਾਲ, ਕਮਲਿਆਨਜੀ ਅਨਾਦਜੀ, ਪੰਚਮ, ਬੱਪੀ ਲਹਿਰੀ, ਰਾਮ ਲਕਸ਼ਮਣ, ਸੋਨਿਕ ਓਮੀ, ਐੱਸ. ਰਾਜੇਸ਼ਵਰ ਰਾਓ, ਰਵੀ, ਰਾਜੇਸ਼ ਰੋਸ਼ਨ ਵਰਗੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 1976 ਤੋਂ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲੇ ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਦੀਆਂ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ਾਂ ਘੱਟ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗਾਏ ਗਏ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਨਾਇਕ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1961 ਵਿੱਚ ਐਲਬਮ ਰਬਿੰਦਰ ਸੁਧਾ ਤੋਂ "ਬੋਹੇ ਨਿਰੰਤਰੋ ਅਨੰਤੋ ਆਨੰਦਧਾਰਾ" ਗਾਇਆ ਅਤੇ ਫਿਰ 2002 ਤੱਕ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ 14 ਗੀਤ ਗਾਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 'ਹਮ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ' (1986), 'ਖਰੀ ਖਰੀ' (1984), 'ਆਸਮਾਨ ਸੇ ਊਂਚਾ' (1997) ਅਤੇ 'ਆਓ ਝੂਮ ਗਾਏ' (2001) ਵਰਗੇ ਹਿੰਦੀ ਸੀਰੀਅਲਾਂ ਦੇ ਟਾਈਟਲ ਗੀਤ ਗਾਏ, ਜੋ ਸਾਰੇ ਬਰਮਾ ਮਲਿਕ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।

ਊਸ਼ਾ ਖੰਨਾ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਯੁਗਲ ਗੀਤ ਕਲਿਆਣਜੀ ਆਨੰਦਜੀ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਫਿਲਮ 'ਹਾਏ ਮੇਰਾ ਦਿਲ' (1968) ਦਾ 'ਜਾਨੇਮਨ ਜਾਨੇਮਨ ਤੁਮ ਦਿਨ ਰਾਤ' ਸੀ। ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਗਾਣਾ ਆਸ਼ਿਕ ਸੀ. ਆਈ. ਡੀ. (1973) ਦਾ "ਇਤਨਾ ਮੰਤਾ ਤੂ ਮੇਰਾ" ਸੀ ਅਤੇ ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ ਨਾਲ ਗੰਗਾ ਕੀ ਗੌਦ ਮੇਂ (1980) ਦਾ "ਜੋਏ ਹੋ ਗੰਗਾ ਮਾਇਆ ਕੀ" ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1972 ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ ਰਤਨਾ ਡਾਕੂ ਲਈ ਵਾਣੀ ਜੈਰਾਮ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਗੀਤ "ਰਤੈਯਾ ਬਾਬਾ, ਰਜਨੀਆ ਬਾਬਾ" ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਯੁਗਲ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਜੈਦੇਵ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਫਿਲਮ ਪਰੀਨੇ (1974) ਦਾ "ਮਿਤਵਾ ਮੋਰ ਮਨ ਮਿਤਵਾ" ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਡੇ ਨੇ ਗਾਇਕ/ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਹੇਮੰਤ ਕੁਮਾਰ (ਬੰਗਾਲੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਹੇਮੰਤ ਮੁਖਰਜੀ) ਅਤੇ ਨਚਿਕੇਤ ਘੋਸ਼ ਅਤੇ ਸੁਦੀਨ ਦਾਸਗੁਪਤਾ ਵਰਗੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਬੰਗਾਲੀ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਗਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਿਲਮ 'ਸੰਖਿਆਬੇਲਾ' ਵਿੱਚ ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ ਨਾਲ ਇੱਕ ਯੁਗਲ ਗੀਤ 'ਕੇ ਪ੍ਰਥਮ ਕੱਛੇ ਐਸੀਚੀ' ਗਾਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਬਿੰਦਰ ਸੰਗੀਤ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 2012 ਤੱਕ 4000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੀਤ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ। ਫ਼ਿਲਮ ਗੀਤਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਡੇ ਨੇ ਜਗਦ੍ਗੁਰੂ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਪਾਲੂਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਭਗਤੀ ਗੀਤ ਦੀਆਂ ਕਈ ਐਲਬਮਾਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀਆਂ।

1992–2013

ਸੋਧੋ

1992 ਤੋਂ, ਡੇ ਨੇ ਹਿੰਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਸੰਗੀਤ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰ ਲਿਆ। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਗਾਲੀ ਫਿਲਮਾਂ, ਭਜਨਾਂ ਅਤੇ ਗਜ਼ਲਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਉਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ 1992 ਤੋਂ 2012 ਤੱਕ ਲਾਈਵ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੇ। ਉਸ ਦਾ ਆਖਰੀ ਲਾਈਵ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ 2012 ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਆਖਰੀ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ ਗੀਤ 2006 ਵਿੱਚ ਸ਼ਮੀਰ ਟੰਡਨ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਫਿਲਮ ਉਮਰ ਲਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ ਅਤੇ ਸੋਨੂੰ ਨਿਗਮ ਨਾਲ ਗਾਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਲ 2011 ਵਿੱਚ ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਲਾਈਫ਼ ਟਾਈਮ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ, ਮੁਕੇਸ਼, ਸੰਧਿਆ ਮੁਖਰਜੀ, ਮਹਿੰਦਰ ਕਪੂਰ, ਤਲਤ ਮਹਿਮੂਦ, ਅਮਿਤ ਕੁਮਾਰ, ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ ਸਿੰਘ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਕਾਲੇ, ਸ਼ਾਰਦਾ ਰਾਜਨ ਅਯੰਗਰ, ਆਰਤੀ ਮੁਖਰਜੀ, ਚੰਦਰਾਨੀ ਮੁਖਰਜੀ, ਅਨੁਰਾਧਾ ਪੁਦਵਾਲ, ਹੇਮਲਤਾ (ਸਿੰਗਰ) ਮੀਨੂ ਪੁਰਸ਼ੋਤਮ, ਭੂਪਿੰਦਰ ਸਿੰਗ, ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ, ਪੀ. ਜੈਚੰਦਰਨ, ਸੁਰੇਸ਼ ਵਾਡਕਰ, ਕਵਿਤਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਤੀ, ਅਲਕਾ ਯਾਗਨਿਕ, ਅੰਤਰਾ ਚੌਧਰੀ, ਪ੍ਰੀਤੀ ਸਾਗਰ, ਦਿਲਰਾਜ ਕੌਰ, ਯੂਨੁਸ ਫਾਜ਼ਮੀ, ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ. ਅਨਵਰ, ਮਨਹਰ ਉਧਾਸ, ਜੋਗਿੰਦਰ ਅਤੇ ਮੁਬਾਰਕ ਬੇਗਮ ਵਰਗੇ ਗਾਇਕਾਂ ਨਾਲ ਯੁਗਲ ਗੀਤ ਗਾਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ 102 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 1942 ਵਿੱਚ ਤਮੰਨਾ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਚੰਦਰ ਡੇਅ ਨਾਲ ਕੰਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 2006 ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਸ਼ਮੀਰ ਟੰਡਨ ਤੱਕ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।[20]

ਮੰਨਾ ਡੇ ਦੁਆਰਾ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ

ਸੋਧੋ
ਸਾਲ. ਫ਼ਿਲਮ ਗੀਤ. ਸੰਗੀਤਕਾਰ (s) ਲੇਖਕ (ਐੱਸ. ਸਹਿ-ਕਲਾਕਾਰ (ਐੱਸ.
1963 ਬਿਦੇਸਿਯਾ "ਇਸ਼ਕ ਕਰੇ ਓ ਜਿਸਕੀ ਜੇਮ ਮੀ" ਐੱਸ. ਐੱਨ. ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ ਰਾਮ ਮੂਰਤੀ ਚਤੁਰਵੇਦੀ ਮਹਿੰਦਰ ਕਪੂਰ
"ਹਾਂਸੀ ਹਾਂਸੀ ਪਾਂਡਾ ਖਿਵਾਨਲੇ"
"ਜਾਨ ਲਾਇਕ ਹਥੇਲੀ ਪਰ" ਗੀਤਾ ਦੱਤ
ਲਗੀ ਨਹੀਂ ਛੁੱਟੇ ਰਾਮ "ਮੁਨਹਵਾਸੇ ਬੋਲਾ ਭਾਗ 1" ਚਿੱਤਰਗੁਪਤ ਮਜਰੂਹ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰੀ ਆਸ਼ਾ ਭੋਸਲੇ
"ਮੁਨਹਵਾਸੇ ਬੋਲਾ ਭਾਗ 1"
1977 ਦੰਗਲ "ਕਾਸ਼ੀ ਹੀਲੇ ਪਟਨਾ ਹੀਲੇ ਕਲਕੱਤਾ ਹੀਲੇਕਾਸ਼ੀ ਹਿਲੇ ਪਟਨਾ ਹਿਲੇ ਕਲਕੱਤਾ ਹਿਲੇਲਾ ਨਦੀਮ-ਸ਼ਰਵਣ ਰਾਜਪਤੀ ਰਾਹੀ ਇਕੱਲੇ

ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ

ਸੋਧੋ

ਦਸੰਬਰ 1953 ਵਿੱਚ, ਡੇ ਨੇ ਸੁਲੋਚਨਾ ਕੁਮਾਰਨ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। ਉਹ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਨੂਰ, ਕੇਰਲ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਬੇਟੀਆਂ ਸਨ-ਸ਼ੁਰੋਮਾ ਹੇਰਕਰ, ਇੱਕ ਯੂ. ਐੱਸ. ਅਧਾਰਤ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਸ਼ੁਮਿਤਾ ਦੇਵ (ਜਨਮ 1958), ਇੱਕੋ ਬੰਗਲੁਰੂ ਅਧਾਰਤ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਔਰਤ। ਸੁਲੋਚਨਾ ਦੀ ਜਨਵਰੀ 2012 ਵਿੱਚ ਬੰਗਲੁਰੂ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕੈਂਸਰ ਤੋਂ ਪੀਡ਼ਤ ਸਨ। ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਡੇ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਹ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੰਗਲੁਰੂ ਦੇ ਕਲਿਆਣ ਨਗਰ ਚਲੀ ਗਈ।

8 ਜੂਨ 2013 ਨੂੰ, ਡੇ ਨੂੰ ਛਾਤੀ ਦੀ ਲਾਗ ਕਾਰਨ ਹੋਰ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਦੇ ਇੱਕ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਆਈਸੀਯੂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[21][22] ਉਸ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵਿੱਚ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵੈਂਟੀਲੇਟਰ ਸਪੋਰਟ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ।[23] ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਤੋਂ ਛੁੱਟੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।

ਉਸ ਨੂੰ ਅਕਤੂਬਰ 2013 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ 24 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ 3:45 ਵਜੇ ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਦੇ ਨਾਰਾਇਣ ਹ੃ਦਯਾਲਿਆ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚੋਂ 94 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[24]  ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ, ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ, ਕ੍ਰਿਕਟਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉੱਘੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ 'ਤੇ ਬਿਆਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ।[25][26][27][28] ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਬੰਗਲੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਮੀਡੀਆ

ਸੋਧੋ
 
ਮੰਨਾ ਡੇ 2016 ਡਾਕ ਟਿਕਟ

ਡੇ ਦੇ ਜੀਵਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮ 'ਜੀਵਨ ਜਲਸਾਘੋਰੇ "2008 ਵਿੱਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ ਸੀ। ਮੰਨਾ ਡੇ ਸੰਗੀਤ ਅਕੈਡਮੀ ਮੰਨਾ ਦੇ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਪੁਰਾਲੇਖ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਰਬਿੰਦਰ ਭਾਰਤੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਸੰਗੀਤ ਭਵਨ ਵਿੱਚ ਮੰਨਾ ਡੇ ਸੰਗੀਤ ਪੁਰਾਲੇਖ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਫ਼ਿਲਮੋਗ੍ਰਾਫੀ

ਸੋਧੋ
  • ਤਮੰਨਾ (1942) * ਰਾਮਰਾਜਯ (1943)

* ਜਵਾਰ ਭਾਟਾ (1944) * ਕਵਿਤਾ (1945) * ਮਹਾ ਕਵੀ ਕਾਲੀਦਾਸ (1944) * ਵਿਕਰਮਾਦਿੱਤਿਆ (1945) * ਦ ਹਾਊਸ ਆਫ਼ ਦ ਲਾਰਡ (1946) * ਵਾਲਮੀਕਿ (1946) * ਗੋਇੰਗ ਬੈਡ (1947) * ਹਮ ਭੀ ਇਨਸਾਨ ਹੈਂ (1948) * ਰਾਮਬਾਨ (1948)

• ਆਵਾਰਾ (1951)
• ਮੂਵਮੈਂਟ (1951)
• ਰਾਜਪੂਤ (1951)
• ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਔਰ  ਮੌਤ (1952)
• ਕੁਰਬਾਨੀ (1952)
• ਪਰਿਣੀਤਾ (1953)
• ਚਿਤਰਾਂਗਦਾ (1953)
• ਦੋ ਬੀਘਾ ਜ਼ਮੀਨ (1953)
• ਮਹਾਤਮਾ (1953)
• ਬੂਟ ਪਾਲਿਸ਼ (1954)
• ਬਦਬਨ (1954)
• ਮਹਾਤਮਾ ਕਬੀਰ (1954)
• ਰਾਮਾਇਣ (1954)
• ਸ਼੍ਰੀ 420 (1955)
• ਸੀਮਾ (1955)
• ਦੇਵਦਾਸ (1955)
• ਜੈ ਮਹਾਦੇਵ (1955)
• ਝਨਕ ਝਨਕ ਪਾਇਲ ਬਾਜੇ (1955)
• ਕੁੰਦਨ (1955)
  • ਇੱਕ ਦਿਨ ਰਾਤ (1956)
  • ਚੋਰੀ (1956)
  • ਦੋ ਆਂਖੇਂ ਬਾਰਾਂ ਹਾਥ (1957)
  • ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਰਾਠੌਰ (1957)
  • ਜੈ ਅੰਬੇ (1957)
  • ਜਨਮ ਜਨਮ ਕੇ ਫੇਰੇ (1957)
  • ਜੌਨੀ ਵਾਕਰ (1957)
  • ਲਾਲ ਬੱਤੀ (1957)
  • ਮਿਸ ਇੰਡੀਆ (1957)
  • ਨਰਸੀ ਭਗਤ (1957)
  • ਨਯਾਂ ਜ਼ਮਾਨਾ (1957)
  • ਪਰਦੇਸੀ (1957)
  • ਪਰਵਾਰਿਸ਼ (1958)
  • ਅਮਰਦੀਪ (1958)
  • ਪੋਸਟ ਬਾਕਸ 999 (1958)
  • ਡਾਕ ਹਰਕਾਰਾ (1958)
  • ਅਨਾਦਿ (1959)
  • ਚਾਚਾ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ (1959)
  • ਦੀਪ ਜਵੇਲ ਜਾਇ (1959)
  • ਕਵੀ ਕਾਲੀਦਾਸ (1959)
  • ਨਵਰੰਗ (1959)
  • ਉਜਾਲਾ (1959)
  • ਮਧੂ (1959)
  • ਮੰਜ਼ਿਲ (1960)
  • ਅੰਗੁਲੀਮਾਲ (1960)
  • ਅਨੁਰਾਧਾ (1960)
  • ਬੰਬਈ ਕਾ ਬਾਬੂ (1960)
  • ਰੇਨੀ ਨਾਈਟ (1960)
  • ਬੇਵਕੂਫ (1960)
  • ਜਿਸ ਦੇਸ਼ ਜਿਸ ਮੇਂ ਗੰਗਾ ਬਹਤੀ ਹੈ (1960)
  • ਕਾਲਾ ਬਾਜ਼ਾਰ (1960)
  • ਕਲਪਨਾ (1960)
  • ਗੰਗਾ (1960 ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ)
  • ਕਾਬੁਲੀਵਾਲਾ (1961)
  • ਮੈਂ ਸ਼ਾਦੀ ਕਰਨੇ ਚਲਾ (1962)
  • ਬਾਤ ਏਕ ਰਾਤ ਕੀ(1962)
  • ਦਿਲ ਹੀ ਤੋ ਹੈ (1963)
  • ਰੁਸਤਮ ਸੋਹਰਾਬ (1963)
  • ਉਸਤਾਦ ਕੇ ਉਸਤਾਦ (1963)
  • "ਸੁਹਾਗਨ (1964)
  • ਚਿੱਤਰਲੇਖਾ (1964)
  • ਵਕਤ (1965)
  • ਭੂਤ ਬੰਗਲਾ (1965)
  • ਲਵ ਇਨ ਟੋਕੀਓ (1966)
  • ਤੀਸਰੀ ਕਸਮ (1966)
  • ਪ੍ਰੇਮ ਕਹਾਣੀ (1966)
  • ਸਾਂਖਿਆਬੇਲਾ (1966)
  • ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ (1966)
  • ਪਤੀ-ਪਤਨੀ (1966)
  • ਉਪਕਾਰ (1967)
  • ਰਾਤ ਅਤੇ ਦਿਨ (1967)
  • ਆਮਨੇ ਸਾਮਨੇ (1967)
  • ਪਾਲਕੀ (1967)
  • ਨਵਾਬ ਸਿਰਾਜ਼ਦੌਲਾ
  • ਬੂੰਦ ਜੋ ਬਣ ਗਈ ਮੋਤੀ (1967)
  • ਐਂਟਨੀ ਫਿਰਿੰਗੀ (1967)
  • ਦੁਨੀਆਂ ਨਾਚੇਗੀ (1967)
  • ਪੜੋਸਨ (1968)

• ਮੇਰੇ ਹਜ਼ੂਰ (1968)

• ਨੀਲ ਕਮਲ (1968)
• ਰਾਮ ਔਰ ਰਹੀਮ (1968)
• ਬਾਘਿਨੀ (1968 ਫ਼ਿਲਮ)
• ਚੌਰੰਗੀ (1968)
• ਏਕ ਫੂਲ ਦੋ ਮਾਲੀ (1969)
• ਚੰਦਾ ਔਰ ਬਿਜਲੀ (1969)
• ਚਿਰਾਡੀਨਰ (1969)
• ਜੋਤੀ (1969)
• ਪ੍ਰਥਮ ਕਦਮ ਫੂਲ (1969)
• ਤੀਨ ਭੁਵਨੇਰ ਪਾਰੇ (1969)
• ਪੁਸ਼ਪਾਂਜਲੀ (1970)
• ਨਿਸ਼ੀ ਪਦਮਾ (1970)
• ਮੇਰਾ ਨਾਮ ਜੋਕਰ (1970)
• ਬਿਲਮਬਿਤਾ ਲੋਏ (1970)
• ਆਨੰਦ (1971)
• ਜੌਹਰ ਮਹਿਮੂਦ ਇਨ ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ (1971)
• ਜਾਨੇ ਅੰਜਾਨੇ (1971)
• ਲਾਲ ਪੱਥਰ (1971)
• ਬੁਢਾ ਮਿਲ ਗਿਆ (1971)
• ਛਡਮਾਬੇਸ਼ੀ (1971)
• ਧਨੀ ਮਯੇ (1971)
• ਅਨੁਭਵ (1972)
• ਪਰਾਇਆ ਧਨ (1971)
• ਰੇਸ਼ਮਾ ਔਰ ਸ਼ੇਰਾ (1971)
• ਦਰਬਾਰ ਗਤੀ ਪਦਮਾ (1971)
• ਚੇਮੀਨ (ਮਲਿਆਲਮ)
• ਹੈਲੋ ਅਮਰ ਹੈਲੋ (1972)
• ਹਰ ਮਨ ਹਰ (1972)
• ਪਿਕਨਿਕ (1972 ਫ਼ਿਲਮ) 
• ਇਸਤ੍ਰੀ (1972 ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ)
• ਬਾਵਰਚੀ (1972)
• ਜੀਵਨ ਰਹੱਸਿਆ (1972)
• ਸੀਤਾ ਔਰ ਗੀਤਾ (1972)
• ਸ਼ੋਰ (1972)
• ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ (1972)
• ਅਵਿਸ਼ਕਾਰ (1973)
• ਦਿਲ ਕੀ ਰਹੇ (1973)
• ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਕੀ ਕਸਮ (1973)
• ਸਂਪੂਰਣ ਰਾਮਾਇਣ (1973)
• ਸੋਦਾਗਰ (1973)
• ਜ਼ੰਜੀਰ (1973)
• ਬੌਬੀ (1973)
• ਬਸੰਤ ਬਿਲਾਪ (1973)
• ਮਰਜੀਨਾ ਅਬਦੁੱਲਾ (1973)
• ਦੁਖ ਭੰਜਨ ਤੇਰਾ ਨਾਮ (1974) ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮ
• ਨੇਲੂ (ਮਲਿਆਲਮ) (1974)
• ਰੇਸ਼ਮ ਕੀ ਡੋਰੀ (1974)
• ਉਸ ਪਾਰ (1974)
• ਮੌਚਕ (1974)
• ਫੁਲੇਸ਼ਵਰੀ (1974)
• ਸ਼ੋਲੇ (1975)
• ਹਿਮਾਲਿਆ ਸੇ ਊਂਚਾ (1975)
• ਸੰਨਿਆਸੀ (1975)
• ਪੋਂਗਾ ਪੰਡਿਤ (1975)
• ਜੈ ਸੰਤੋਸ਼ੀ ਮਾਂ (1975)
• ਦੀਵਾਰ (1975)
• ਸੰਨਿਆਸੀ ਰਾਜਾ (1975)
• ਸੇਲਮ ਮੇਮਸਾਹਿਬ (1975)
• ਪਲੰਕਾ (1975) 
• ਦਸ ਨੰਬਰੀ (1976)
• ਮਹਿਬੂਬਾ (1976)
• ਹਾਰਮੋਨੀਅਮ (1976)
• ਹੋਟਲ ਸਨੋ ਫੌਕਸ (1976)
• ਅਨੁਰੋਧ (1977)
• ਮੀਨੂ (1977)
• ਸਤਯਮ ਸ਼ਿਵਮ ਸੁੰਦਰਮ (1978)
• ਜੁਰਮਾਨਾ (1978)
• ਗਣਦੇਵਤਾ (1978)
• ਚਾਰਮੂਰਤੀ (1978)
• ਦੋਈ ਪੁਰਸ਼ (1978 ਫ਼ਿਲਮ)
• ਗੌਤਮ ਗੋਵਿੰਦਾ (1979)
• ਦੇਵਦਾਸ (1979 ਫ਼ਿਲਮ)
• ਹੀਰੇ ਮਾਣਿਕ ​​(1979)
• ਅਬਦੁੱਲਾ (1980)
• ਚੋਰੋ ਕੀ ਬਾਰਾਤ
• ਕ੍ਰਾਂਤੀ
• ਕਰਜ਼ (1980)
• ਦਾਦਰ ਕੀਰਤੀ (1980)
• ਸੂਰਿਆ ਸਾਖੀ (1981)
• ਲਾਵਾਰਿਸ (1981)
• ਇੰਦਰਾ (1983)
* ਲਲਨ ਫਕੀਰ (1987) 
* ਆਗਮਨ (1988)
* ਪ੍ਰਹਾਰ (1990)
* ਦੇਬਤਾ (1990)
* ਗੁਰੀਆ (1997)
* ਉਮਰ (2006)
* ਸੰਗਤ (ਡੁੱਲਿਆ ਹੋਇਆ)
L
 
ਡੇਅ 2016 ਵਿੱਚ ਲੀਜੈਂਡਰੀ ਸਿੰਗਰਜ਼ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਲਡ਼ੀ ਦੇ ਇੱਕ ਪੋਸਟਕਾਰਡ ਉੱਤੇ
  • 1965 ਬੰਗਾਲ ਫਿਲਮ ਜਰਨਲਿਸਟ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਅਵਾਰਡ-ਕੰਕੰਚਨ ਜੰਘਾ ਲਈ ਸਰਬੋਤਮ ਪੁਰਸ਼ ਪਲੇਬੈਕ ਅਵਾਰਡ
  • 1966 ਰੇਮਨ ਮੈਗਸੇਸੇ ਅਵਾਰਡ
  • 1967 ਬੰਗਾਲ ਫਿਲਮ ਜਰਨਲਿਸਟ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਅਵਾਰਡ-ਸੰਖਿਆਬੇਲਾ ਲਈ ਸਰਬੋਤਮ ਪੁਰਸ਼ ਪਲੇਅਬੈਕ ਅਵਾਰਡ
  • 1968 ਬੰਗਾਲ ਫਿਲਮ ਜਰਨਲਿਸਟ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਅਵਾਰਡ-ਐਂਟਨੀ ਫਿਰਿੰਗੀ ਲਈ ਸਰਬੋਤਮ ਪੁਰਸ਼ ਪਲੇਬੈਕ ਅਵਾਰਡ
  • 1968 ਹਿੰਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਮੇਰੇ ਹੁਜ਼ੂਰ ਲਈ ਸਰਬੋਤਮ ਪੁਰਸ਼ ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਅਵਾਰਡ [29][30]
  • 1969 ਬੰਗਾਲ ਫਿਲਮ ਜਰਨਲਿਸਟ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਅਵਾਰਡ-ਬੈਸਟ ਮੇਲ ਪਲੇਅਬੈਕ ਅਵਾਰਡ (ਮੇਰੇ ਹੁਜ਼ੂਰ ਲਈ ਹਿੰਦੀ)
  • 1970 ਬੰਗਾਲ ਫਿਲਮ ਜਰਨਲਿਸਟ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਅਵਾਰਡ-ਸੇਰਾ ਪੁਰਸ਼ ਪਲੇਬੈਕ ਅਵਾਰਡ ਚੀਰਾ ਡਿਨਰ ਲਈ
  • 1971 ਬੰਗਾਲੀ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਸ਼ੀ ਪਦਮ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਮੇਰਾ ਨਾਮ ਜੋਕਰ ਲਈ ਸਰਬੋਤਮ ਪੁਰਸ਼ ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਅਵਾਰਡ [31][32]
  • 1971 ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ
  • 1972 'ਮੇਰਾ ਨਾਮ ਜੋਕਰ' ਲਈ ਸਰਬੋਤਮ ਪੁਰਸ਼ ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕ ਲਈ ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਅਵਾਰਡ
  • 1973 ਬੰਗਾਲ ਫਿਲਮ ਜਰਨਲਿਸਟ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਅਵਾਰਡ-ਸਟ੍ਰੀ ਲਈ ਬੈਸਟ ਮੇਲ ਪਲੇਬੈਕ ਅਵਾਰਡ
  • 1979 ਕਲੈਮਮਾਨੀ
  • 1983 ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਤੁਲਸੀ ਸਨਮਾਨਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਰਕਾਰ
  • 1985 ਆਰਡਰ ਡੇਸ ਆਰਟਸ ਅਤੇ ਡੇਸ ਲੈਟਰਸ ਫਰਾਂਸ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ
  • 1985-ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਰਕਾਰ
  • 1988 ਬੰਗਾਲ ਫਿਲਮ ਜਰਨਲਿਸਟ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਅਵਾਰਡ-ਲਲਨ ਫਕੀਰ ਲਈ ਬੈਸਟ ਮੇਲ ਪਲੇਬੈਕ ਅਵਾਰਡ
  • 1988 ਮਾਈਕਲੇ ਸਾਹਿਤਯੋ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪੁਨਰਜਾਗਰਣ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਪਰਿਸ਼ਦ, ਢਾਕਾ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ
  • 1990 ਮਿਥੁਨ ਫੈਨਜ਼ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਿਆਮਲ ਮਿੱਤਰਾ ਅਵਾਰਡ
  • 1991 ਸੰਗੀਤ ਸਵਰਨਾਚੂਰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸ਼੍ਰੀ ਖੇਤਰ ਕਲਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਕਾ, ਪੁਰੀ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ
  • 1993 P.C.Chandra ਅਵਾਰਡ <ID1 ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਦੁਆਰਾ
  • 1994 ਜਪਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਫੁਕੁਓਕਾ ਪੁਰਸਕਾਰਜਪਾਨ ਦੀ ਸਰਕਾਰ
  • 1995 ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕਾਲੀਦਾਸ ਸਨਮਾਨਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਰਕਾਰ
  • 1999 ਕਮਲਾ ਦੇਵੀ ਰਾਏ ਅਵਾਰਡ ਕਮਲਾ ਦੇਵੀ ਗਰੁੱਪ ਦੁਆਰਾ
  • 1999 ਜ਼ੀ ਸਮੂਹ ਦੁਆਰਾ ਲਾਈਫਟਾਈਮ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਲਈ ਜ਼ੀ ਸਿਨੇ ਅਵਾਰਡਜ਼ੀ ਗਰੁੱਪ
  • 2001 ਆਨੰਦਬਜ਼ਾਰ ਗਰੁੱਪ ਦੁਆਰਾ ਅਨੰਦਲੋਕ ਲਾਈਫਟਾਈਮ ਅਵਾਰਡਆਨੰਦਬਾਜ਼ਾਰ ਗਰੁੱਪ
  • ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ 2002 ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਿਊਰੀ ਸਵਰਲਿਆ ਯੇਸੂਦਾਸ ਅਵਾਰਡ
  • 2003 ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਅਲਾਉਦੀਨ ਖਾਨ ਪੁਰਸਕਾਰਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਸਰਕਾਰ
  • ਕੇਰਲ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕ ਵਜੋਂ 2004 ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ
  • 2004-ਹਨੀ ਡੀ. ਲਿੱਟ ਰਬਿੰਦਰ ਭਾਰਤੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੁਆਰਾ ਪੁਰਸਕਾਰ
  • 2005 ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ
  • ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ 2005 ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ
  • 2007 ਉਡ਼ੀਸਾ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲਾ ਅਕਸ਼ੈ ਮੋਹੰਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰਉਡ਼ੀਸਾ ਦੀ ਸਰਕਾਰ
  • 2007 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦਾਦਾ ਸਾਹਿਬ ਫਾਲਕੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
  • 2008-ਹਨੀ ਡੀ. ਲਿੱਟ ਜਾਦਵਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੁਆਰਾ ਪੁਰਸਕਾਰ
  • 2009 ਮਿਰਚੀ ਸੰਗੀਤ ਲਾਈਫਟਾਈਮ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਅਵਾਰਡ
  • 2011 ਫ਼ਿਲਮਫੇਅਰ ਲਾਈਫਟਾਈਮ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਅਵਾਰਡਫਿਲਮਫੇਅਰ ਲਾਈਫਟਾਈਮ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਅਵਾਰਡ
  • 2011 ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਬੰਗਾ-ਵਿਭੂਸ਼ਣ
  • 2012 ਅੰਨਯੋ ਸਨਮਾਨ 24 ਘੰਟਾ ਟੀਵੀ ਚੈਨਲ ਦੁਆਰਾ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨ ਭਰ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
  • 2013 ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗੀਤ ਮਹਾ ਸੰਮਾਨ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
  • 2013 ਵਿਸ਼ਵ-ਭਾਰਤੀ ਦੁਆਰਾ ਦੇਸ਼ਿਕੋੱਟਾਮਾ (ਪੋਸਟਹੂਮਸਲੀ)
  • 2015 ਆਨਰੇਰੀ D.Litt ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਪੋਸਟਹੂਮਸੀਲੀ)

ਹਵਾਲੇ

ਸੋਧੋ
  1. 1.0 1.1 "About Him". Mannadey.in. Archived from the original on 27 July 2017. Retrieved 22 October 2012.
  2. "भजन - कीर्तन - आरती - Bhajan - Kirtan - Arati: Bhajans by Manna Dey" http://bhajans.ramparivar.com/2015/10/bhajans-by-manna-dey.html?m=1
  3. "Manna Day Punjabi Shabad Music Playlist: Best Manna Day Punjabi Shabad MP3 Songs on Gaana.com" https://gaana.com/playlist/amp/jagdish-bhatia-1-mannadaypunjabishabad.html
  4. "Nazrul Songs Manna Dey Songs Download: Nazrul Songs Manna Dey MP3 Bengali Songs Online Free on Gaana.com" https://gaana.com/album/amp/nazrul-songs-manna-dey.html
  5. "भजन - कीर्तन - आरती - Bhajan - Kirtan - Arati: Bhajans by Manna Dey" http://bhajans.ramparivar.com/2015/10/bhajans-by-manna-dey.html?m=1
  6. "Manna Day Punjabi Shabad Music Playlist: Best Manna Day Punjabi Shabad MP3 Songs on Gaana.com" https://gaana.com/playlist/amp/jagdish-bhatia-1-mannadaypunjabishabad.html
  7. "Nazrul Songs Manna Dey Songs Download: Nazrul Songs Manna Dey MP3 Bengali Songs Online Free on Gaana.com" https://gaana.com/album/amp/nazrul-songs-manna-dey.html
  8. RISHI MAJUMDER (Aug 19, 2007). "Bhendi Bazaar Blues". Mumbai Mirror (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2021-11-02.
  9. "Manna Dey, the singing legend could hum a tune in many languages". Hindustan Times (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2013-10-24. Retrieved 2021-11-02.
  10. "Manna Dey and his association with Assamese music ~ North-East-India | abode of the blessed". 2014-03-10. Archived from the original on 10 March 2014. Retrieved 2021-11-02.
  11. "Padma Awards" (PDF). Ministry of Home Affairs, Government of India. 2015. Archived from the original (PDF) on 15 October 2015. Retrieved 21 July 2015.
  12. Manna Dey: Manna Dey archive in a shambles | Kolkata News – The Times of India Archived 2 June 2018 at the Wayback Machine..
  13. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named HT1
  14. "Music Singer Colossus". Screen. 28 July 2009. Retrieved 28 July 2009.[permanent dead link]
  15. "How wrestler Probodh Chandra Dey became singer Manna Dey". Archived from the original on 26 October 2013. Retrieved 26 October 2013.
  16. "Remembering Manna Dey: Indian cinema's promising playback singer with almost 4000 songs to his name". 24 October 2016.
  17. "Remembering singing legend Manna Dey". The Indian Express (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2013-12-16. Retrieved 2025-01-30.
  18. "Reference: Manna Dey: A Rare Voice That Excelled In All Music Genres". Learning and Creativity. 24 October 2013. Archived from the original on 29 January 2014. Retrieved 3 February 2014.
  19. "It was an honour to sing for Rajesh Khanna: Manna Dey : Celebrities, News". India Today. 18 July 2012. Archived from the original on 16 June 2013. Retrieved 25 June 2013.
  20. "Playlist Go Retro By Manna Dey on Hungama.com". Hungama Music (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 16 August 2022.
  21. "Veteran singer Manna Dey critical in Bangalore hospital". Indiatvnews.com. Archived from the original on 29 October 2013. Retrieved 9 June 2013.
  22. "Legendary singer Manna Dey stable but critically ill". Ibnlive.in.com. Archived from the original on 3 December 2013. Retrieved 9 June 2013.
  23. "Manna Dey's health improves". Bollywood Hungama. 8 July 2013. Archived from the original on 29 October 2013. Retrieved 10 July 2013.
  24. "Manna Dey: Legendary Indian singer dies". 24 October 2013. Retrieved 3 July 2022.
  25. "Manna Dey's death: India's reaction on Twitter". Archived from the original on 29 October 2013. Retrieved 25 October 2013.
  26. "Legendary singer Manna Dey no more: India's reaction on Twitter". firstpost.com. 24 October 2013. Archived from the original on 24 September 2015. Retrieved 14 March 2018.
  27. "Bollywood mourns the death of Manna Dey". mid-day.com. Archived from the original on 27 November 2013. Retrieved 14 March 2018.
  28. "Reactions: Legendary singer Manna Dey passes away (with tweets) · sifydotcom". Storify. Archived from the original on 15 March 2018. Retrieved 14 March 2018.
  29. "16th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. p. 3. Archived (PDF) from the original on 17 May 2015. Retrieved 30 September 2014.
  30. Times of India, Entertainment. "National Awards Winners 1968: Complete list of winners of National Awards 1968". timesofindia.indiatimes.com. Archived from the original on 11 May 2021. Retrieved 11 August 2021.
  31. "18th National Film Awards". International Film Festival of India. Archived from the original on 20 October 2012. Retrieved 6 May 2013.
  32. "18th National Film Awards (PDF)" (PDF). Directorate of Film Festivals. Archived (PDF) from the original on 26 February 2012. Retrieved 6 May 2013.