ਆਇਸ਼ਾ ਕਿਦਵਈ
ਆਇਸ਼ਾ ਕਿਦਵਈ ਇਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਧਾਂਤਕ ਭਾਸ਼ਾਈ ਹੈ। ਉਹ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਹੈ ਅਤੇ 2013 ਵਿੱਚ ਇਨਫੋਸਿਸ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਪੁਰਸਕਾਰ ਹੈ।
ਜੀਵਨੀ
ਸੋਧੋਆਇਸ਼ਾ ਕਿਦਵਈ ਨੇ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰੇਲ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।[1]
ਕਰੀਅਰ
ਸੋਧੋਅਕਾਦਮਿਕ
ਸੋਧੋਕਿਦਵਈ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਭਾਸ਼ਾਈ-ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਕੰਮ ਨੇ ਨੋਮ ਚੋਮਸਕੀ ਦੀ ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਵਿਆਕਰਣ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਹੈ| ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਉਸਨੇ ਉਹਨਾਂ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜੋ ਮੀਟਾਈਲਨ, ਸੰਟਾਲੀ, ਬੰਗਾਲੀ ਅਤੇ ਮਲਿਆਲਮ ਦੀਆਂ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਮੁਫ਼ਤ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਆਦੇਸ਼ 'ਤੇ ਇੱਕ ਨਾਵਲ ਥਿਊਰੀ, ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਹਿੰਦੀ-ਉਰਦੂ ਵਿਚ ਵਾਕ।[2]
ਕਿਦਵਈ ਨੇ ਖੇਤਰੀ ਭਾਸ਼ਾਈ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਖੋਜ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ। 1999 ਅਤੇ 2001 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਉਸਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿਣ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਉਰਦੂ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ-ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਦੂਜੀ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ।[3]
2008 ਵਿਚ, ਕਿਦਵਈ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਬੋਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸ਼ਾਸਕ ਜਮਾਤਾਂ ਨੇ ਸਿਰਫ ਜਨਤਕ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਕਰ ਲਿਆ, ਇਸ ਵੱਕਾਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਘੱਟ ਵੱਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ (ਇੰਡੋ-ਆਰੀਅਨ, ਦ੍ਰਾਵਿਦੀਅਨ ਅਤੇ ਔਸਟ੍ਰੋ -ਏਸ਼ੀਆਟਿਕ) ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੰਗਹੀਣ ਕਰਨ ਵਿਚ ਅਸਮਰਥ ਸੀ। ਫਿਰ ਵੀ, ਜਿੰਨੀ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਉਨੀ ਹੀ ਘੱਟ ਵਿਕਾਸ ਵਜੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਸੀ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇਸਦੇ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਹੋ ਜਾਣਗੇ|
ਉਸਦੀ ਦਾਦੀ, ਅਨੀਸ ਕਿਦਵਈ ਦੀ ਉਰਦੂ ਯਾਦਗਾਰੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਕੀ ਛਾਓਂ ਮੇ (ਇਨ ਫਰੀਡਮਜ਼ ਸ਼ੇਡ) ਦਾ ਕਿਦਵਾਈ ਨੇ 2011 ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1947 ਵਿੱਚ ਮਸੂਰੀ ਵਿੱਚ ਅਨੀਸ ਦੇ ਪਤੀ ਸ਼ਫੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਨੀਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ ਬਣਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਦੇ ਕਤਲੇਆਮ ਅਤੇ ਬਦਲਾਖੋਰੀ ਦੇ ਚੱਕਰ ਨੂੰ ਰੋਕਣ, ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਲ ਦੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਅਤੇ ਅਗਵਾ ਹੋਈਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਮਦ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹੈ।[4] ਕਿਦਵਈ ਨੇ ਪਾਰਟੀਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਅਗਵਾ ਕੀਤੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਕੀਤੇ ਜਾਤ ਦੀ ਜਾਂਚ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ, ਸਾਲ 2014 ਵਿਚ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਕਿ ਪਾਰਟੀਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਗਭਗ 80,000ਔਰਤਾਂ ਵਿਸ਼ਾਲ ਰਿਕਵਰੀ ਅਭਿਆਨ ਵਿਚ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।[5] [6]
ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲਤਾ
ਸੋਧੋ1999 ਵਿਚ, ਕਿਦਵਈ ਨੇ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਕੈਂਪਸ ਵਿਚ ਯੌਨ ਉਤਪੀੜਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਸੰਕਟ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਵਿਚੋਲਗੀ, ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਜਿਸਮਾਨੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿਚ ਨਿਵਾਰਣ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸੀ. ਇਸ ਨਮੂਨੇ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨੇ ਅਪਣਾਇਆ ਸੀ।[7] 2013 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਮਧੂ ਸਾਹਨੀ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਇੱਕ ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜੇਐਨਯੂ ਵਿੱਚ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਜਿਸਮਾਨੀ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। [8]
2016 ਵਿੱਚ, ਕਿਦਵਈ ਨੇ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਟੀਚਰਜ਼ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (ਜੇਐਨਯੂਟੀਏ) ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ| ਜਦੋਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕਨ੍ਹਈਆ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਧ੍ਰੋਹ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਹੇਠ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਹ ਜੇ ਐਨ ਯੂ ਟੀ ਏ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ ਸੀ।[9]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "Prof. Ayesha Kidwai". Infosys Prize. Retrieved 31 December 2017.
- ↑ "Prof. Ayesha Kidwai". Infosys Prize. Retrieved 31 December 2017."Prof. Ayesha Kidwai". Infosys Prize. Retrieved 31 December 2017.
- ↑ "Completed Projects". Centre for Linguistics, JNU. Retrieved 26 December 2017.
- ↑ A Faizur Rahman (25 December 2011). "Where violence is free". DNA India. Retrieved 26 December 2017.
- ↑ Shivani Kaul (30 July 2014). "An Invitation To Remember: The Lightning Testimonies Comes To India". Countercurrents.org. Retrieved 26 December 2017.
- ↑ "A Lecture on Re-viewing Partition, Reclaiming Lost Ground : A Critical Recovery of the Recovery Operation". Kiran Nadar Museum of Art. Retrieved 26 December 2017.
- ↑ Smriti Kak Ramachandran (12 January 2013). "A model plan for campuses". The Hindu. Retrieved 26 December 2017.
- ↑ Hakeem Irfan (6 November 2013). "53% JNU women face sexual harassment, says survey". DNA India. Retrieved 26 December 2017.
- ↑ Ursila Ali (17 February 2016). "JNU Crackdown: 4 powerful voices you can't ignore". Daily O. Retrieved 26 December 2017.