ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ

ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕ ਅਕੈਡਮੀ

(ਇੰਡੀਅਨ ਮਿਲਟਰੀ ਅਕੈਡਮੀ ਤੋਂ ਮੋੜਿਆ ਗਿਆ)

ਇੰਡੀਅਨ ਸੈਨਿਕ ਅਕੈਡਮੀ (IMA) ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਸੈਨਿਕ ਅਕੈਡਮੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਲਈ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਦੇਹਰਾਦੂਨ, ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ, ਇਸਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1932 ਵਿੱਚ ਜਨਰਲ (ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਫੀਲਡ ਮਾਰਸ਼ਲ) ਸਰ ਫਿਲਿਪ ਚੇਟਵੋਡ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹੇਠ ਇੱਕ ਫੌਜੀ ਕਮੇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। 1932 ਵਿੱਚ 40 ਪੁਰਸ਼ ਕੈਡਿਟਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚੋਂ, IMA ਕੋਲ ਹੁਣ 1,650 ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ। ਦਾਖਲੇ ਦੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਕੈਡਿਟਾਂ ਨੂੰ 3 ਤੋਂ 16 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਿਖਲਾਈ ਕੋਰਸ ਤੋਂ ਗੁਜ਼ਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। IMA ਵਿੱਚ ਕੋਰਸ ਪੂਰਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਕੈਡਿਟਾਂ ਨੂੰ ਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਵਜੋਂ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕ ਅਕੈਡਮੀ
ਪੁਰਾਣਾ ਨਾਮ
Armed Forces Academy
ਮਾਟੋਵੀਰਤਾ ਅਤੇ ਵਿਵੇਕ [1]
ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਮਾਟੋ
Valour and Wisdom[1]
ਕਿਸਮਸੈਨਿਕ ਅਕੈਡਮੀ
ਸਥਾਪਨਾ10 December 1932; 91 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ (10 December 1932)
ਵਿਦਿਆਰਥੀ1,650
ਟਿਕਾਣਾ
ਦੇਹਰਾਦੂਨ
,
ਉੱਤਰਾਖੰਡ
,
ਭਾਰਤ

30°19′55″N 77°58′51″E / 30.3320°N 77.9809°E / 30.3320; 77.9809
ਕੈਂਪਸ1,400 acres (570 ha)
ਰੰਗ  

ਅਕੈਡਮੀ, 1,400 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (5.7 m2) ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਚੇਤਵੋਡ ਹਾਲ, ਖੇਤਰਪਾਲ ਆਡੀਟੋਰੀਅਮ, ਸੋਮਨਾਥ ਸਟੇਡੀਅਮ, ਸਲਾਰੀਆ ਐਕਵਾਟਿਕ ਸੈਂਟਰ, ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਸਿੰਘ ਜਿਮਨੇਜ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਹਨ ਜੋ ਕੈਡਿਟਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਈਐਮਏ ਵਿੱਚ ਕੈਡਿਟਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਸੰਗਠਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਬਟਾਲੀਅਨ ਹਨ। ਅਕੈਡਮੀ ਦਾ ਮਿਸ਼ਨ, ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਫੌਜੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ ਲਈ, IMA ਸਨਮਾਨ ਕੋਡ, ਯੋਧਾ ਕੋਡ ਅਤੇ ਆਦਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਚਰਿੱਤਰ ਨਿਰਮਾਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕੈਡਿਟ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਖੇਡਾਂ, ਸਾਹਸੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ, ਸਰੀਰਕ ਸਿਖਲਾਈ, ਅਭਿਆਸ, ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਅਤੇ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਵਿਕਾਸ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।

ਅਕੈਡਮੀ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਫੌਜੀ ਸਨਮਾਨ, ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਦੇ ਛੇ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਵਿੱਚ 73 ਸੈਨਿਕ ਕਰਾਸ, 17 ਅਸ਼ੋਕ ਚੱਕਰ, 84 ਮਹਾਂਵੀਰ ਚੱਕਰ ਅਤੇ 41 ਕੀਰਤੀ ਚੱਕਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 2017 ਵਿੱਚ, ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਉਮਰ ਫਯਾਜ਼ ਪੈਰੇ ਆਈਐਮਏ ਵਾਰ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਉੱਤੇ ਉੱਕਰੀ ਜਾਣ ਵਾਲਾ 847ਵਾਂ ਨਾਮ ਸੀ, ਜੋ ਅਕੈਡਮੀ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਾਰਵਾਈ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਡਿੱਗ ਗਏ ਹਨ।

1 ਅਕਤੂਬਰ 2019 ਤੱਕ, 87ਵਾਂ ਸਥਾਪਨਾ ਦਿਵਸ ਮੌਕੇ,[lower-alpha 1] ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ, ਸਿੰਗਾਪੁਰ, ਜ਼ੈਂਬੀਆ ਅਤੇ ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਸਮੇਤ 30 ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਤੋਂ 61,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਜੈਂਟਲਮੈਨ ਕੈਡੇਟਸ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਅਤੇ 3,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਕੈਡਿਟਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰੀ-ਕਮਿਸ਼ਨ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ IMA ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ ਸੀ। ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਰਮੀ ਸਟਾਫ਼, ਓਲੰਪੀਅਨ ਅਤੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਦੇ ਚੀਫ਼ ਅਤੇ ਵਾਈਸ-ਚੀਫ਼ ਬਣ ਗਏ ਹਨ। ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਚੰਗਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਹ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਫੌਜੀਆਂ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀਆਂ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਦੇ ਮੁਖੀ ਬਣਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।

ਇਤਿਹਾਸ

ਸੋਧੋ

ਭਾਰਤੀ ਫੌਜੀ ਸਿਖਲਾਈ ਅਕੈਡਮੀ ਦੀ ਮੰਗ

ਸੋਧੋ
 
1932 ਵਿੱਚ ਅਕੈਡਮੀ ਦਾ ਏਰੀਅਲ ਦ੍ਰਿਸ਼।

ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਦੌਰਾਨ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਸੰਪੰਨ ਭਾਰਤ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਲ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਫੌਜੀ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ।[2][3] ਫੌਜ ਦੇ ਅਫਸਰ ਕਾਡਰ ਦਾ ਭਾਰਤੀਕਰਨ 1901 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਸਿਰਫ ਕੁਲੀਨ ਵਰਗ ਲਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ।[4] ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਭਾਰਤੀ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇਣ ਜਾਂ ਸਥਾਨਕ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਣ ਤੋਂ ਝਿਜਕਦਾ ਸੀ।[5] 1905 ਵਿੱਚ, ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਰੈਂਕ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਕਮਿਸ਼ਨਡ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੱਕ, ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਰੈਂਕ ਜਿਸ ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕ ਜੱਦੀ ਸਿਪਾਹੀ ਚੜ੍ਹ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਉਹ ਸੂਬੇਦਾਰ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਸਬਬਾਲਟਰਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਹੇਠਲੇ ਅਫਸਰ ਰੈਂਕ ਤੋਂ ਇੱਕ ਰੈਂਕ ਸੀ।[4]

ਪਰ ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਮੋਂਟੈਗੂ-ਚੇਮਸਫੋਰਡ ਸੁਧਾਰਾਂ ਨੇ ਰਾਇਲ ਸੈਨਿਕ ਕਾਲਜ, ਸੈਂਡਹਰਸਟ ਵਿੱਚ 10 ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਸ਼ਨਡ ਅਫਸਰਾਂ ਦੀ ਅਫਸਰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ।[6] 1922 ਵਿੱਚ, ਸੈਂਡਹਰਸਟ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲੇ ਲਈ ਨੌਜਵਾਨ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿੰਸ ਆਫ਼ ਵੇਲਜ਼ ਰਾਇਲ ਇੰਡੀਅਨ ਸੈਨਿਕ ਕਾਲਜ (ਹੁਣ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕ ਕਾਲਜ ਜਾਂ ਸਿਰਫ਼ RIMC ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[7][8] ਫੌਜ ਦਾ ਭਾਰਤੀਕਰਨ 31 ਭਾਰਤੀ ਅਫਸਰਾਂ ਦੇ ਕਮਿਸ਼ਨਿੰਗ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਇਸ ਪਹਿਲੇ ਬੈਚ ਵਿੱਚ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸੈਮ ਹਾਰਮੁਸਜੀ ਫਰਾਮਜੀ ਜਮਸ਼ੇਦਜੀ ਮਾਨੇਕਸ਼ਾ ਸਨ, ਜੋ 1969 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ ਦੇ ਚੀਫ਼ ਆਫ਼ ਆਰਮੀ ਸਟਾਫ਼ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਭਾਰਤੀ ਫੀਲਡ ਮਾਰਸ਼ਲ ਬਣੇ।

ਭਾਰਤੀ ਅਫਸਰਾਂ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਅਫਸਰ ਕਾਡਰ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ। ਭਾਰਤੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ 1930 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਗੋਲਮੇਜ਼ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਦਬਾਇਆ। ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਅਫਸਰ ਸਿਖਲਾਈ ਕਾਲਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕੁਝ ਰਿਆਇਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। 1931 ਵਿੱਚ ਜਨਰਲ ਸਰ ਫਿਲਿਪ ਚੇਟਵੋਡ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹੇਠ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇੰਡੀਅਨ ਸੈਨਿਕ ਕਾਲਜ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਢਾਈ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਚਾਲੀ ਕਮਿਸ਼ਨਡ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇੰਡੀਅਨ ਸੈਨਿਕ ਅਕੈਡਮੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ।[9][10]

ਅਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ

ਸੋਧੋ

ਅਗਸਤ 1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜੋ ਅਕੈਡਮੀ ਵਿੱਚ ਟ੍ਰੇਨਰ ਸਨ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਚਲੇ ਗਏ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਕੈਡਿਟ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲੇ ਗਏ।[11] ਕੁੱਲ 110 ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਕੈਡਿਟਾਂ ਨੇ ਫਿਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸੈਨਿਕ ਅਕੈਡਮੀ, ਕਾਕੁਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸਿਖਲਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ।[12][13] ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਠਾਕੁਰ ਮਹਾਦੇਓ ਸਿੰਘ, ਡੀਐਸਓ, ਨੂੰ ਅਕੈਡਮੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਭਾਰਤੀ ਕਮਾਂਡੈਂਟ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[14] 20 ਦਸੰਬਰ 1947 ਨੂੰ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਏ 189 GCs ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਮਿਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ IMA ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸਨ।[15]

1947 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ, ਫੀਲਡ ਮਾਰਸ਼ਲ ਸਰ ਕਲੌਡ ਔਚਿਨਲੇਕ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ 1946 ਦੀ ਇੱਕ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੈਨਾਵਾਂ ਦੇ ਚੀਫ਼ ਆਫ਼ ਸਟਾਫ ਨੇ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸਾਂਝੀ ਸੇਵਾ ਸਿਖਲਾਈ ਅਕੈਡਮੀ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਕਾਰਜ ਯੋਜਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਅੰਤਰਿਮ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ IMA ਵਿੱਚ ਜੁਆਇੰਟ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਕਰਵਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।[16] ਅਕੈਡਮੀ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਆਰਮਡ ਫੋਰਸਿਜ਼ ਅਕੈਡਮੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1 ਜਨਵਰੀ 1949 ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਜੁਆਇੰਟ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ ਵਿੰਗ (JSW) ਚਾਲੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਫੌਜੀ ਵਿੰਗ ਵਿੱਚ ਫੌਜ ਦੇ ਅਫਸਰਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਜਾਰੀ ਰਹੀ।[17][18] Tਭਾਰਤ ਦੇ ਗਣਤੰਤਰ ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, 1 ਜਨਵਰੀ 1950 ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਅਕੈਡਮੀ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਡਿਫੈਂਸ ਅਕੈਡਮੀ (ਐਨਡੀਏ) ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਦਸੰਬਰ 1954 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਪੁਣੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਖੜਕਵਾਸਲਾ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਜੁਆਇੰਟ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ ਟਰੇਨਿੰਗ ਅਕੈਡਮੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਤਾਂ NDA ਦਾ ਨਾਮ ਜੁਆਇੰਟ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ ਵਿੰਗ ਦੇ ਨਾਲ ਖੜਕਵਾਸਲਾ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।[19] ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਵਿੱਚ ਅਕੈਡਮੀ ਦਾ ਫਿਰ ਸੈਨਿਕ ਕਾਲਜ ਵਜੋਂ ਨਾਮਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਐਮ.ਐਮ. ਖੰਨਾ, MVC 1956 ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ IMA ਦਾ ਕਮਾਂਡੈਂਟ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪਹਿਲਾ IMA ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ।[20] 1960 ਵਿੱਚ, ਸੰਸਥਾਪਕ ਨਾਮ, ਇੰਡੀਅਨ ਸੈਨਿਕ ਅਕੈਡਮੀ, ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 10 ਦਸੰਬਰ 1962 ਨੂੰ ਅਕੈਡਮੀ ਦੇ ਉਦਘਾਟਨ ਦੀ 30ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਮੌਕੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੂਜੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡਾ: ਸਰਵਪੱਲੀ ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨੇ ਅਕੈਡਮੀ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਰੰਗ ਦਿੱਤਾ।[21]

1962 ਦੀ ਚੀਨ-ਭਾਰਤ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਉਪਾਅ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। 1963 ਤੋਂ ਅਗਸਤ 1964 ਤੱਕ, ਨਿਯਮਤ ਕਲਾਸਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਘਟਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਕੋਰਸ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਅਤੇ ਕੈਡਿਟਾਂ ਲਈ ਨਵੇਂ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਕੁਆਰਟਰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪਿਛਲੀਆਂ ਜੰਗਾਂ ਦੇ ਉਲਟ, 1965 ਅਤੇ 1971 ਦੀ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜੰਗ ਨੇ ਅਕੈਡਮੀ ਸਿਖਲਾਈ ਜਾਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਦੇ ਕਾਰਜਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ। 11 ਫਰਵਰੀ 1971 ਨੂੰ, ਵਿਲੀਅਮ ਜੀ ਵੈਸਟਮੋਰਲੈਂਡ, ਚੀਫ ਆਫ ਸਟਾਫ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੀ ਫੌਜ ਨੇ ਅਕੈਡਮੀ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ।[22]

1976 ਵਿੱਚ, ਅਕੈਡਮੀ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਬਟਾਲੀਅਨਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਫੀਲਡ ਮਾਰਸ਼ਲ ਕੋਡਾਂਡੇਰਾ ਮਡੱਪਾ ਕਰਿਅੱਪਾ, ਜਨਰਲ ਕੋਡਾਂਡੇਰਾ ਸੁਬੈਯਾ ਥਿਮਈਆ, ਫੀਲਡ ਮਾਰਸ਼ਲ ਸੈਮ ਮਾਨੇਕਸ਼ਾ ਅਤੇ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਪ੍ਰੇਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਭਗਤ, ਦੋ-ਦੋ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। 15 ਦਸੰਬਰ 1976 ਨੂੰ ਤਤਕਾਲੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਫਖਰੂਦੀਨ ਅਲੀ ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਅਕੈਡਮੀ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਰੰਗ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ।[23] 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਆਰਮੀ ਕੈਡੇਟ ਕਾਲਜ (ਏ. ਸੀ. ਸੀ.) ਨੂੰ ਪੂਨੇ ਤੋਂ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਆਈਐਮਏ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿੰਗ ਬਣ ਗਿਆ। 2006 ਵਿੱਚ, ACC ਨੂੰ IMA ਵਿੱਚ ਪੰਜਵੀਂ ਬਟਾਲੀਅਨ, ਸਿਆਚਿਨ ਬਟਾਲੀਅਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[24][25]

1 ਅਕਤੂਬਰ 2019, 87ਵੇਂ ਸਥਾਪਨਾ ਦਿਵਸ ਤੱਕ, IMA ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਣ ਵਾਲੇ GC ਦੀ ਗਿਣਤੀ 61,762 ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 33 ਦੋਸਤਾਨਾ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[26]

ਕੈਂਪਸ

ਸੋਧੋ

ਅਕੈਡਮੀ ਦੂਨ ਵੈਲੀ (ਦ੍ਰੋਣਾਚਾਰੀਆ ਆਸ਼ਰਮ) ,[lower-alpha 2][28] ਉਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ 72, ਦੇਹਰਾਦੂਨ-ਚਕਰਤਾ ਰੋਡ, ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਕੈਂਪਸ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰਦਾ ਹੈ।[29] ਅਕੈਡਮੀ ਦਾ ਕੈਂਪਸ 1,400 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (5.7 2) ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।[30][31]1930 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਡਰਿਲ ਵਰਗ 'ਤੇ ਚੇਤਵੋਡ ਹਾਲ, IMA ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਿਖਲਾਈ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਲੈਕਚਰ ਹਾਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਲੈਬ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕੈਫੇ ਹੈ। ਡਰਿੱਲ ਚੌਕ ਦੇ ਉਲਟ ਪਾਸੇ ਖੇਤਰਪਾਲ ਆਡੀਟੋਰੀਅਮ ਹੈ। 1982 ਵਿੱਚ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ, ਇਸ ਵਿੱਚ 1,500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੈਠਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ।[32] ਚੇਤਵੋਡ ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਵਿੰਗ, 1938 ਵਿੱਚ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਕੋਲ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਸੈਕਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਸੈਂਕੜੇ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਦੇ 100,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਾਲੀਅਮ ਅਤੇ ਗਾਹਕੀ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕੈਂਪਸ ਵਿਚ ਕੈਡਿਟ ਬੈਰਕਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੋ ਬ੍ਰਾਂਚ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਹਨ।[33][34]

ਕੈਂਪਸ ਵਿੱਚ ਆਈਐਮਏ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ ਦੀਆਂ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਦੇ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਅਮੀਰ ਅਬਦੁੱਲਾ ਖਾਨ ਨਿਆਜ਼ੀ ਦੀ ਪਿਸਤੌਲ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਦੇ ਸਾਧਨ 'ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਰੋੜਾ ਨੂੰ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। 1971 ਦੇ.[35]ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਦਾ ਇੱਕ ਪੈਟਨ ਟੈਂਕ ਵੀ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਹੈ।[36]

ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ

ਸੋਧੋ

61,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੇ IMA ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ ਹੈ।[26] ਆਈਐਮਏ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਹਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੜਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਨਾਮਣਾ ਖੱਟਿਆ ਹੈ, ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਦਿਆਂ ਮਰਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 2016 ਤੱਕ, ਅਕੈਡਮੀ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ 7 ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ, 17 ਅਸ਼ੋਕ ਚੱਕਰ, 84 ਮਹਾਂਵੀਰ ਚੱਕਰ ਅਤੇ 257 ਵੀਰ ਚੱਕਰ ਦੇ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਸਨ।[15] ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵੀ 2 ਸਰਵੋਤਮ ਯੁੱਧ ਸੇਵਾ ਮੈਡਲ, 28 ਉੱਤਮ ਯੁੱਧ ਸੇਵਾ ਮੈਡਲ, 48 ਕੀਰਤੀ ਚੱਕਰ ਅਤੇ 191 ਸ਼ੌਰਿਆ ਚੱਕਰ ਦੇ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਸਨ।.[37][38]

  • ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੋਕ
  •  
    ਸੈਮ ਮਾਨੇਕਸ਼ਾ
  •  
    ਸੋਮਨਾਥ ਸ਼ਰਮਾ
  •  
    ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਸਲਾਰੀਆ
  •  
    ਅਰੁਣ ਖੇਤਰਪਾਲ
  •  
    ਵਿਕਰਮ ਬੱਤਰਾ
  •  
    ਕੀਸ਼ਿੰਗ ਕਲਿਫੋਰਡ ਨੋਂਗਰਮ

ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ

ਸੋਧੋ
 
ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕ ਅਕੈਡਮੀ ਦੀ ਇੱਕ ਯਾਦਗਾਰੀ ਗੋਲਡਨ ਜੁਬਲੀ ਡਾਕ ਟਿਕਟ। ਚੇਤਵੋਡ ਬਿਲਡਿੰਗ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ 1930 ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਰਾਬਰਟ ਟੋਰ ਰਸਲ ਦੁਆਰਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[39]

2004 ਦੀ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਫਿਲਮ ਲਕਸ਼ਯ ਦੀ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ IMA ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਤਾਮਿਲ ਫਿਲਮ ਵਾਰਨਾਮ ਆਇਰਾਮ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।[35] 2015 ਵਿੱਚ ਤਨੁਸ਼੍ਰੀ ਪੋਡਰ ਨੇ ਇੰਡੀਅਨ ਸੈਨਿਕ ਅਕੈਡਮੀ ਵਿਖੇ ਆਨ ਦ ਡਬਲ: ਡ੍ਰਿਲਸ, ਡਰਾਮਾ, ਅਤੇ ਡੇਰੇ-ਡੈਵਿਲਰੀ ਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਨਾਵਲ ਲਿਖਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਜੈਂਟਲਮੈਨ ਕੈਡੇਟ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਲਪਨਿਕ ਚਿੱਤਰਣ ਹੈ।[40]

ਹਵਾਲੇ

ਸੋਧੋ
  1. ↑ 1.0 1.1 Singh 2007, p. 86.
  2. ↑ Sharma 1996, p. 55-59.
  3. ↑ Singh 2007, p. 4.
  4. ↑ 4.0 4.1 Singh 2007, p. xi – xv, Preface.
  5. ↑ Singh 2007, p. xi.
  6. ↑ Singh 2007, p. xv.
  7. ↑ Singh, Bikram; Mishra, Sidharth (1997). Where Gallantry is Tradition: Saga of Rashtriya Indian Military College : Plantinum Jubilee Volume, 1997 (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Allied Publishers. ISBN 9788170236498.
  8. ↑ "About Us". Rashtriya Indian Military College. Archived from the original on 26 July 2019. Retrieved 2019-07-26.
  9. ↑ Chopra, Jaskiran (30 July 2018). ""Notes from Dehra Dun, July 30, 1931": How The Pioneer reported about the beginnings of the IMA". The Pioneer (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Archived from the original on 28 July 2019. Retrieved 2019-07-28.
  10. ↑ Sharma 1996, p. 135.
  11. ↑ Singh 2007, p. 52.
  12. ↑ Singh 2007, p. 51.
  13. ↑ ANI (2017-12-21). "IMA first batch celebrates Platinum Jubilee in Delhi". Business Standard India. Archived from the original on 4 August 2019. Retrieved 2019-08-04.
  14. ↑ "Independence to Silver Jubilee". Indian Army. Archived from the original on 3 August 2019. Retrieved 2019-08-03.
  15. ↑ 15.0 15.1 IMA Heritage. Indian Army. Retrieved from the original on 25 September 2019.
  16. ↑ Deka, Kaushik (21 August 2017). "National Defence Academy: Steel in our spine". India Today. Archived from the original on 4 August 2019. Retrieved 2019-08-04.
  17. ↑ "NDA History". Archived from the original on 19 April 2012. Retrieved 2012-08-13.
  18. ↑ Khanduri, Chandra B. (1969). Thimayya:An Amazing Life. New Delhi: Centre for Armed Historical Research, United Service Institution of India, New Delhi through Knowledge World. p. 151. ISBN 81-87966-36-X. Archived from the original on 6 January 2016. Retrieved 6 August 2010.
  19. ↑ "History Of NDA". National Defence Academy. Archived from the original on 19 April 2012.
  20. ↑ Singh 2007, p. 90.
  21. ↑ Singh 2007, p. 110.
  22. ↑ Singh 2007, p. 150.
  23. ↑ Varma, Ashali (2014-06-27). The Victoria Cross: A Love Story: The life of Lt Gen P S Bhagat PVSM, VC: World War II Hero and author of the Henderson Brooks/Bhagat Report on the India-China War (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Ashali Varma. ISBN 9788192855196.
  24. ↑ "ACC Wing A Glimpse". Ministry of Defence, Sainik Samachar. Archived from the original on 16 December 2009. Retrieved 4 August 2019.
  25. ↑ "Siachin Bn (ACC Wing)". Indian Army. Archived from the original on 4 August 2019. Retrieved 2019-08-04.
  26. ↑ 26.0 26.1 "87th raising day of IMA celebrated". The Pioneer. 2 October 2019. Archived from the original on 6 October 2019. Retrieved 6 October 2019.
  27. ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :18
  28. ↑ Singh 2007, p. 201.
  29. ↑ "Rajnath announces two underpasses at IMA". The Pioneer (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 8 December 2009. Retrieved 2020-03-31.
  30. ↑ Singh 2007, p. 143.
  31. ↑ Rawat, Rachna Bisht (2017-10-15). Shoot, Dive, Fly: Stories of Grit and Adventure from The Indian Army (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Penguin Random House India Private Limited. ISBN 978-93-86651-69-3.
  32. ↑ Singh 2007, p. 144.
  33. ↑ "IMA Campus and Landmarks" (PDF). Indian Army. Archived (PDF) from the original on 4 August 2019. Retrieved 4 August 2019.
  34. ↑ "Important Landmarks and Institutions of the IMA Campus". Salute (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 6 December 2018. Archived from the original on 2021-07-23. Retrieved 2019-08-04.
  35. ↑ 35.0 35.1 Alexander, Deepa (2016-03-18). "A town called Dehra". The Hindu. ISSN 0971-751X. Archived from the original on 18 March 2016. Retrieved 2019-08-04.
  36. ↑ Masih, Archana (4 June 2016). "7 States. 6 Days. 2,148 km and a journey of a lifetime". Rediff. Archived from the original on 25 January 2018. Retrieved 2019-09-16.
  37. ↑ Singh 2007, p. 245–264: Tallies are till 2007, the date the book was published.
  38. ↑ "Roll of Honour, Indian Military Academy". Indian Army. Archived from the original on 17 October 2019. Retrieved 2019-10-17.
  39. ↑ IMA Campus and Landmarks. Indian Army website. Retrieved on 20 September 2019. Archived from the original Archived 4 August 2019 at the Wayback Machine. on 4 August 2019.
  40. ↑ Alexander, Deepa (2015-11-16). "When the bugle calls". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 2019-08-31.


ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:<ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found

"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਭਾਰਤੀ_ਸੈਨਿਕ_ਅਕੈਡਮੀ&oldid=726330" ਤੋਂ ਲਿਆ