ਉਰੁਭੰਗ

ਉਰੁਭੰਗ ( ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ : ਉਰੁਭੰਗਮ), (ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ- "ਗੋਡਿਆਂ ਦਾ ਟੁੱਟਨਾ"), ਭਾਸ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਇੱਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਨਾਟਕ ਹੈ। ਇਹ ਦੂਜੀ ਅਤੇ ਤੀਜੀ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਮਸ਼ਹੂਰ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਮਹਾਂਭਾਰਤ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਉਰੂਭੰਗ ਭੀਮ ਅਤੇ ਦੁਰਯੋਧਨ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਦੁਰਯੋਧਨ ਦੇ ਚਰਿੱਤਰ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਉਰੂਭੰਗ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਪਟਕਥਾ ਮਹਾਭਾਰਤ ਵਾਂਗ ਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਭਾਸ ਦੇ ਕੁਝ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਨਾਲ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਰੂਪ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਸ ਦੁਆਰਾ ਦੁਰਯੋਧਨ ਦਾ ਚਿੱਤਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖਲਨਾਇਕ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਰੂਭੰਗ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਮਾਨਵਵਾਦੀ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਦੁਖਾਂਤਕ ਨਾਟਕ ਦੁਰਲੱਭ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਸੋ ਭਾਸ ਦੁਆਰਾ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਦੁਰਯੋਧਨ ਦੇ ਪੱਖ ਦਾ ਚਿੱਤਰਣ ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੁਖਾਂਤਕ ਤੱਤ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।

ਸਾਰ

ਉਰੂਭੰਗ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਤੋਂ ਕੁਝ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੁਰਯੋਧਨ ਮੂਲ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਖਲਨਾਇਕ ਹੈ, ਉਰੂਭੰਗ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਮੂਲ ਬੁਰੇ ਕੰਮਾਂ ਤੋਂ ਬਖਸ਼ਿਆ ਨਹੀਂ ਗਿਆ, ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਬਹਾਦਰੀ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਵਾਲੇ ਪਾਤਰ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਾਟਕ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ; ਜਦੋਂ ਦੁਰਯੋਧਨ ਆਪਣੇ ਅਤੀਤ 'ਤੇ ਪਛਤਾਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ ਕਰਨ ਲਈ ਮੁੜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਯੁੱਧ ਦੀ ਵਿਅਰਥਤਾ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਨਾਟਕ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਸਿਪਾਹੀ ਹਨ, ਜੋ ਕੌਰਵਾਂ ਅਤੇ ਪਾਂਡਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਏ ਯੁੱਧ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਾਹਮਣੇ ਉਸ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਵਾਰੀ-ਵਾਰੀ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਗੁਣਗਾਨ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਯੁੱਧ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਮੱਧ ਪਾਂਡਵ ਭੀਮ ਅਤੇ ਕੌਰਵ ਦੁਰਯੋਧਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਦੁਰਯੋਧਨ ਦੀ ਤਸਵੀਰ

ਫਿਰ ਉਹ ਸਿਪਾਹੀ ਭੀਮ-ਦੁਰਯੋਧਨ ਯੁੱਧ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੇ ਵਰਣਨ ਰਾਹੀਂ ਦਰਸ਼ਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਜੰਗ ਨੂੰ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਨ। ਆਖਰਕਾਰ ਭੀਮ ਦੁਰਯੋਧਨ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਝਟਕਿਆਂ ਨਾਲ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੁਰਯੋਧਨ ਭੀਮ ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ ਇਸ ਲਈ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਪਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਭੀਮ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਗੋਡੇ ਤੋੜਵਾ ਬੈਠਦਾ ਹੈ।