ਏਸਰਾਜ
ਏਸਰਾਜ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਤਾਰ ਵਾਲਾ ਯੰਤਰ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ ਹਿੰਦ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਦੋ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਤੌਰ ਤੇ ਹਾਲ ਹੀ ਦਾ ਸਾਧਨ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਉਮਰ ਲਗਭਗ 300 ਸਾਲ ਹੈ। ਇਹ ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਪੰਜਾਬ, ਜਿੱਥੇ ਇਸ ਨੂੰ ਗੁਰਮਤਿ ਸੰਗੀਤ ਸਿੱਖ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀਲਰਚਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਏਸਰਾਜ ਦਿਲਰੂਬਾ ਦਾ ਇੱਕ ਆਧੁਨਿਕ ਰੂਪ ਹੈ, ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਥੋੜਾ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਲਰੂਆ ਲਗਭਗ 300 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 10 ਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੇ, ਅਤੇ ਭਾਰੀ, ਤਾਉਸ [1] [2] ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਸ ਨੂੰ ਖਾਲਸੇ, ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜ, ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਅਸਾਨ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਘੋੜੇ 'ਤੇ ਸਾਧਨ ਲੈ.
 ਸਰਕਾਰੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਚੇਨਈ ਵਿੱਚ ਇਯਾਲ ਈਸਾਈ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਲਈ ਏਸਰਾਜ | |
| String instrument | |
|---|---|
| ਹੋਰ ਨਾਮ | Israj |
| ਵਰਗੀਕਰਨ | Bowed string instrument |
| ਉੱਨਤੀ | 17th century |
| Playing range | |
| 5-6 Octaves | |
| ਸੰਬੰਧਿਤ ਯੰਤਰ | |
ਲੋਕ-ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਈਸਰਾਜ ਨੂੰ ਈਸ਼ਵਰੀ ਰਾਜ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਗਾਇਦਾਮ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।
ਨਿਰਮਾਣ ਸ਼ੈਲੀ ਡਿਲਰੂਬਾ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਰੂਪ, ਐਸਸਾਰਜ, ਦੀ ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਪਰ ਵੱਖਰੀ ਉਸਾਰੀ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਰ ਇੱਕ ਦਰਮਿਆਨੀ ਆਕਾਰ ਦੀ ਸਿਤਾਰ ਵਰਗੀ ਗਰਦਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 20 ਭਾਰੀ ਧਾਤ ਦੀਆਂ ਫਰੇਟਾਂ ਹਨ. ਇਹ ਗਰਦਨ 12-15 ਹਮਦਰਦੀ ਦੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੰਮੀ ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਰੈਕ ਨੂੰ ਧਾਰਦੀ ਹੈ. ਜਦੋਂ ਕਿ ਦਿਲਰੂਬਾ ਵਿੱਚ ਏਸਰਾਜ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਹਮਦਰਦੀ ਦੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਆਕਾਰ ਵਾਲਾ ਸਰੀਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਏਸਰਾਜ ਦੇ ਚਾਰ ਮੁੱਖ ਤਾਰ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਦਿਲਰੂਬਾ ਵਿੱਚ 6 ਦੋਵੇਂ ਦੋਵੇਂ ਝੁਕਦੇ ਹਨ. ਸਾਰੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਧਾਤੂ ਹਨ। ਕੀਬੋਰਡ ਬੱਕਰੀ ਦੀ ਚਮੜੀ ਦਾ ਇੱਕ ਖਿੱਚਿਆ ਹੋਇਆ ਟੁਕੜਾ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਸਾਰੰਗੀ ਤੇ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ, ਸਾਧਨ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਨ ਲਈ ਜਾਂ ਟੋਨ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਚੋਟੀ ਦੇ ਉੱਤੇ ਚੂਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਦਿਲਰੂਬਾ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਰੂਪ, ਐਸਰਾਜ, ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਵਿੱਚ ਘੱਟਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤਕ ਇਹ ਸਾਧਨ ਲਗਭਗ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, " ਗੁਰਮਤਿ ਸੰਗੀਤ " ਲਹਿਰ ਦੇ ਵੱਧ ਰਹੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ, ਸਾਧਨ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋਦਿਲਰੂਬਾ 300 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾ 10 ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਜਿਸਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਤਾਊਸ ਸਾਜ ਹੈ।ਤਾਊਸ[1][2] ਆਧਾਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਖਾਲਸੇ, ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜ ਨੂੰ ਘੋੜੇ ਤੇ ਸਵਾਰ ਹੋਣ ਦੀ ਸੂਹਲਤ ਵਧੇਰੇ ਆਸਾਨ ਹੋ ਗਈ।
ਨਿਰਮਾਣ ਸ਼ੈਲੀ
ਸੋਧੋਦਿਲਰੂਬਾ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਰੂਪ, ਏਸਰਾਜ, ਦੀ ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਪਰ ਵੱਖਰੀ ਉਸਾਰੀ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਰ ਇੱਕ ਦਰਮਿਆਨੀ ਆਕਾਰ ਦੀ ਸਿਤਾਰ ਵਰਗੀ ਗਰਦਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 20 ਭਾਰੀ ਧਾਤ ਦੀਆਂ ਫਰੇਟਾਂ ਹਨ। ਇਹ ਗਰਦਨ 12-15 ਹਮਦਰਦੀ ਵਾਲੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੰਮੀ ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਰੈਕ ਨੂੰ ਧਾਰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਦਿਲਰੂਬਾ ਵਿੱਚ ਏਸਰਾਜ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਹਮਦਰਦੀ ਦੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਆਕਾਰ ਵਾਲਾ ਸਰੀਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਏਸਰਾਜ ਦੇ ਚਾਰ ਮੁੱਖ ਤਾਰ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਦਿਲਰੂਬਾ ਵਿੱਚ 6 ਦੋਵੇਂ ਦੋਵੇਂ ਝੁਕਦੇ ਹਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਸਤਰਾਂ ਧਾਤੂ ਹਨ। ਸਾਊਂਡਬੋਰਡ ਬੱਕਰੀ ਦੀ ਚਮੜੀ ਦਾ ਇੱਕ ਖਿੱਚਿਆ ਹੋਇਆ ਟੁਕੜਾ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਸਾਰੰਗੀ ਤੇ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਦੇ-ਕਦੇ, ਸਾਧਨ, ਇੱਕ ਹੈ ਬੂਟੇ ਸੰਤੁਲਨ ਲਈ ਜਾਂ ਧੁਨੀ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਚੋਟੀ ਦੇ ਕਰਨ ਲਈ ਲਗਾਈ ਸੀ।
ਵਾਦਨ
ਸੋਧੋਸਾਜ਼ ਨੂੰ ਗੋਡਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਰਾਮ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਵਾਦਕ ਗੋਡੇ ਟੇਕਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੈਠਦੇ ਸਮੇਂ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਗੋਡੇ' ਤੇ ਅਰਾਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਪਲੇਅਰ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਸਾਹਮਣੇ ਫਰਸ਼ 'ਤੇ, ਖੱਬੇ ਮੋਢੇ' ਤੇ ਝੁੱਕਣ ਨਾਲਇਹ ਧਨੁਸ਼ ਨਾਲ ਖੇਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (ਜਿਸ ਨੂੰ "ਗਾਜ਼" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ), ਦੂਜੇ ਹੱਥ ਨਾਲ ਤੰਦਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਤਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਚਲਦੇ ਹੋਏ। ਖਿਡਾਰੀ ਪੋਰਟਾਮੇਨਟੋ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਜਾਂ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਨੋਟ ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਜਾਂ ਹੇਠਾਂ ਸਲਾਈਡ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਅੰਕੜੇ
ਸੋਧੋਹੋਰ ਵੇਖੋ
ਸੋਧੋਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Dutta, Madhumita (2008). Let's Know Music and Musical Instruments of India. Star Publications. pp. 22–23. ISBN 978-1-9058-6329-7.
- ↑ Dharam Singh (2001). Perspectives on Sikhism. Publication Bureau, Punjabi University. p. 158. ISBN 978-8-1738-0736-7.