ਕਾਫ਼ੀਆ
ਕਾਫ਼ੀਆ ਜਾਂ ਕਾਫ਼ੀਆ (Urdu: قافیہ) ਇੱਕ ਯੰਤਰ ਹੈ ਜੋ ਫ਼ਾਰਸੀ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੇ ਇੱਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਗ਼ਜ਼ਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (ਇੱਕ ਕਾਵਿ ਰੂਪ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੋਹੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੁਕ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪਰਹੇਜ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ) ਅਤੇ ਨਜ਼ਮ ਵਿੱਚ ਵੀ। qaafiyaa ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਤੁਕਬੰਦੀ ਵਾਲਾ ਪੈਟਰਨ ਹੈ ਜੋ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੀ ਰਦੀਫ਼ ਤੋਂ ਸਿੱਧਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।[1][2]
ਮੂਲ
ਸੋਧੋਕਾਫ਼ੀਆ ਦਾ ਮੂਲ ਅਰਬੀ ਹੈ; ਇਹ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸਿਰਿਆਂ ਦੀ ਤੁਕਬੰਦੀ ਹੈ। ਗ਼ਜ਼ਲ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਅਰਬੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹੈ। ਗ਼ਜ਼ਲ ਅਵੱਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੰਚਲ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਚੰਚਲ ਕਵਿਤਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਗ਼ਜ਼ਲ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ radif ਨਹੀਂ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਗਹਿਰ ਮੁਰਦਾਫ਼ ਗ਼ਜ਼ਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਜੇਕਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਰਦੀਫ਼ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮੁਰਦਾਫ਼ ਗ਼ਜ਼ਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "The history, art and performance of ghazal in Hindustani sangeet". Daily Times (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2017-12-21. Retrieved 2020-01-18.
- ↑ Kanda, K. C. (1995). Urdu Ghazals: An Anthology, from 16th to 20th Century (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Sterling Publishers Pvt. Ltd. ISBN 978-81-207-1826-5.