ਕੁਆਂਟਮ ਫੀਲਡ ਥਿਊਰੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਤਸਦੀਕ ਲਈ ਹੋਰ ਹਵਾਲੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। (August 2015) |
ਕਣ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਅੰਦਰ, ਕੁਆਂਟਮ ਫੀਲਡ ਥਿਊਰੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪੌਲ ਡੀਰਾਕ ਵੱਲੋਂ ਇਸਦੀ ਰਚਨਾ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ 1920ਵੇਂ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਮੈਗਨੈਟਿਕ ਫੀਲਡ ਨੂੰ ਕੁਆਂਟਾਇਜ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਥਿਊਰੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤਰੱਕੀਆਂ 1950 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਕੁਆਂਟਮ ਕ੍ਰੋਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਨਾਲ ਪਛਾਣ ਵੱਲ ਪ੍ਰੇਰਿਆ। ਕੁਆਂਟਮ ਕ੍ਰੋਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਇੰਨੀ ਸਫ਼ਲ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਬਲਾਂ (ਫੋਰਸਾਂ) ਲਈ ਉਹੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਰਤਣ ਲਈ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਇਹ ਯਤਨ ਤਾਕਤਵਰ ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਫੋਰਸ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਫੋਰਸ ਪ੍ਰਤਿ ਗੇਜ ਥਿਊਰੀ ਦੇ ਉਪਯੋਗ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਰਹੇ ਜਿਸਦੇ ਸਦਕਾ ਜਣ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਸਟੈਂਡਰਡ ਮਾਡਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਹੀ ਤਕਨੀਕਾਂ ਵਰਤਦੇ ਹੋਏ ਹੁਣ ਤੱਕ ਅੱਜ ਦੀ ਤਰੀਕ ਵਿੱਚ ਗਰੈਵਿਟੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਦੇ ਯਤਨ ਅਸਫਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੁਆਂਟਮ ਫੀਲਡ ਥਿਊਰੀ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਅੱਜ ਵੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪ੍ਰਯੋਗ ਤਰੱਕੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਈ ਭੌਤਿਕੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪ੍ਰਤਿ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਦੇ ਉਪਯੋਗਾਂ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹਨ। ਇਹ ਅੱਜ ਤੱਕ ਦੀ ਸਿਧਾਂਤਿਕ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਕਈ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸਾਂਝੀ ਭਾਸ਼ਾ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਈ ਹੈ।
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਿਕਾਸ
ਸੋਧੋਸਪੈਸ਼ਲ ਰਿਲੇਟੀਵਿਟੀ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ
ਸੋਧੋਸੋਵੀਅਤ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ
ਸੋਧੋਫੇਰ ਤੋਂ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਿਤਾ
ਸੋਧੋਦੂਜੀ ਕੁਆਂਟਾਇਜ਼ੇਸ਼ਨ
ਸੋਧੋਅਨੰਤਾਂ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ
ਸੋਧੋਪੁਨਰਮਾਨਕੀਕਰਨ ਵਿਧੀਆਂ
ਸੋਧੋਗੇਜ ਇਨਵੇਰੀਅੰਸ
ਸੋਧੋਗੇਜ ਥਿਊਰੀ
ਸੋਧੋਗੇਜ ਥਿਊਰੀ ਦੇ ਫਾਰਮੀਲੇ ਬਣਾਏ ਅਤੇ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕੇ ਪਾਰਟੀਕਲ ਫਿਜ਼ਿਕਸ ਦੇ ਸਟੈਂਡਰਡ ਮਾਡਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਬਲਾਂ ਦੇ ਏਕੀਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿੱਤੀ| ਇਹ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ 1950 ਵਿੱਚ ਯੰਗ ਅਤੇ ਮਿੱਲਜ਼ ਦੇ ਕੰਮ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਸਨ, ਅਤੇ 1960ਵੇਂ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਮਾਰਟੀਨਸ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਰਾਹੀਂ ਜਾਰੀ ਰਹੇ ਅਤੇ 1970ਵੇਂ ਦਹਾਕੇ ਰਾਹੀਂ ਜੇਰਾਰਡ’ਟ ਹੂਫਟ, ਫਰੈਂਕ ਵਿਲਕਜੈਕ, ਡੇਵਿਡ ਗਰੌਸ ਅਤੇ ਡੇਵਿਡ ਪੋਲੀਟਜ਼ਰ ਦੇ ਕੰਮ ਰਾਹੀਂ ਸੰਪੂਰਨ ਹੋਏ|
ਤਾਕਤਵਰ ਬਲ
ਸੋਧੋਕੁਆਂਟਮ ਗਰੈਵਿਟੀ
ਸੋਧੋਇੱਕ ਅਬੇਲੀਅਨ ਗੇਜ ਥਿਊਰੀ
ਸੋਧੋਇਲੈਕਟ੍ਰੋਵੀਕ ਯੂਨੀਫਿਕੇਸ਼ਨ
ਸੋਧੋਕਣ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਕੰਡੈੱਨਸਡ ਮੈਟਰ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਅੰਦਰ ਸਾਂਝੇ ਰੁਝਾਨ
ਸੋਧੋਵਿਸ਼ਾਲ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ
ਸੋਧੋਸੰਘਣੇ ਪਦਾਰਥ ਦੀ ਫਿਜ਼ਿਕਸ ਵਿੱਚ ਅਵਸਥਾ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੀ ਸਮਝ ਦੇ ਸਮਾਂਤਰ ਵਿਕਾਸਾਂ ਨੇ ਪੁਨਰ-ਨਿਰਧਾਰੀਕਰਨ ਸਮੂਹ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ| ਇਸਨੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਸਿਧਾਂਤਕ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸਨੇ ਕਣਾਂ ਅਤੇ ਸੰਘਣੇ ਪਦਾਰਥ ਦੀ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਥਿਊਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕੁਆਂਟਮ ਫੀਲਡ ਥਿਊਰੀ ਰਾਹੀਂ ਇੱਕ ਕੀਤਾ| ਇਸ ਵਿੱਚ 1970ਵੇਂ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਦਾ ਮਾਈਕਲ ਫਿਸ਼ਰ ਅਤੇ ਲੀਓ ਕਾਡਾਨੌਫ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਕੀਨੇਥ ਜੀ. ਵਿਲਸਨ ਰਾਹੀਂ ਕੁਆਂਟਮ ਫੀਲਡ ਥਿਊਰੀ ਦੇ ਅਰਧ ਪੁਨਰ-ਨਿਰਧਾਰਨ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ|
ਅਜੋਕੇ ਵਿਕਾਸ
ਸੋਧੋਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ
ਸੋਧੋਨੋਟਸ
ਸੋਧੋਹੋਰ ਲਿਖਤਾਂ
ਸੋਧੋ- Pais, Abraham; Inward Bound - Of Matter & Forces in the Physical World, Oxford University Press (1986) [ISBN 0-19-851997-4] Written by a former Einstein assistant at Princeton, this is a beautiful detailed history of modern fundamental physics, from 1895 (discovery of X-rays) to 1983 (discovery of vectors bosons at C.E.R.N.).
- Richard Feynman; Lecture Notes in Physics. Princeton University Press: Princeton, (1986).
- Richard Feynman; QED. Princeton University Press: Princeton, (1982).
- Weinberg, Steven; The Quantum Theory of Fields - Foundations (vol. I), Cambridge University Press (1995) [ISBN 0-521-55001-7] The first chapter (pp. 1–40) of Weinberg's monumental treatise gives a brief history of Q.F.T., pp. 608.
- Weinberg, Steven; The Quantum Theory of Fields - Modern Applications (vol. II), Cambridge University Press:Cambridge, U.K. (1996) [ISBN 0-521-55001-7], pp. 489.
- Weinberg, Steven; The Quantum Theory of Fields - Supersymmetry (vol. III), Cambridge University Press:Cambridge, U.K. (2000) [ISBN 0-521-55002-5], pp. 419.
- Schweber, Silvan S.; Q.E.D. and the men who made it: Dyson, Feynman, Schwinger, and Tomonaga, Princeton University Press (1994) [ISBN 0-691-03327-7]
- Ynduráin, Francisco José; Quantum Chromodynamics: An Introduction to the Theory of Quarks and Gluons, Springer Verlag, New York, 1983. [ISBN 0-387-11752-0]
- Miller, Arthur I.; Early Quantum Electrodynamics: A Sourcebook, Cambridge University Press (1995) [ISBN 0-521-56891-9]
- Schwinger, Julian; Selected Papers on Quantum Electrodynamics, Dover Publications, Inc. (1958) [ISBN 0-486-60444-6]
- O'Raifeartaigh, Lochlainn; The Dawning of Gauge Theory, Princeton University Press (May 5, 1997) [ISBN 0-691-02977-6]
- Cao, Tian Yu; Conceptual Developments of 20th Century Field Theories, Cambridge University Press (1997) [ISBN 0-521-63420-2]
- Darrigol, Olivier; La genèse du concept de champ quantique, Annales de Physique (France) 9 (1984) pp. 433–501. Text in French, adapted from the author's Ph.D. thesis.