ਕੁਸ਼ਿੰਗਜ਼ ਸਿੰਡਰੋਮ
ਕੁਸ਼ਿੰਗਜ਼ ਸਿੰਡਰੋਮ, ਗਲੂਕੋਕਾਰਟੀਕੋਇਡਜ਼ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੋਰਟੀਸੋਲ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੰਪਰਕ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸੰਕੇਤਾਂ ਅਤੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ।[1] ਸੰਕੇਤਾਂ ਅਤੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਪੇਟ ਦਾ ਮੋਟਾਪਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਪਤਲੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਅਤੇ ਲੱਤਾਂ, ਇੱਕ ਗੋਲ ਚਿਹਰਾ, ਮੋਢਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਚਰਬੀ ਦੀ ਗੰਢ, ਕਮਜ਼ੋਰ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੱਡੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।ਚਮਡ਼ੀ ਦੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ਕੀ, ਵਾਲਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਧਾ, ਲਾਲ ਚਿਹਰਾ, ਖਿੱਚਣ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ, ਮੁਹਾਸੇ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਚਮਡ਼ੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਮਾਡ਼ੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[2] ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਅਨਿਯਮਿਤ ਮਾਹਵਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।[3] ਕਦੇ-ਕਦੇ ਮੂਡ, ਸਿਰ ਦਰਦ ਅਤੇ ਥਕਾਵਟ ਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਭਾਵਨਾ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।[3]
ਕੁਸ਼ਿੰਗ ਸਿੰਡਰੋਮ ਜਾਂ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੋਰਟੀਸੋਲ ਵਰਗੀ ਦਵਾਈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪ੍ਰਡਨੀਸੋਨ ਜਾਂ ਇੱਕ ਟਿਊਮਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਐਡਰੀਨਲ ਗਲੈਂਡਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੋਰਟੀਸੋਲ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈਂ।[4] ਇੱਕ ਪੈਟਿਊਟਰੀ ਐਡੀਨੋਮਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕੇਸਾਂ ਨੂੰ ਕੁਸ਼ਿੰਗ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦਵਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਸ਼ਿੱਗ ਸਿੰਡਰੋਮ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਾਰਨ ਹੈ।[1] ਕਈ ਹੋਰ ਟਿਊਮਰ ਵੀ ਕੁਸ਼ਿੰਗ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ [2][5] ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਵਿਰਸੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਲਟੀਪਲ ਐਂਡੋਕਰੀਨ ਨਿਓਪਲਾਸੀਆ ਟਾਈਪ 1 ਅਤੇ ਕਾਰਨੀ ਕੰਪਲੈਕਸ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ੇ ਹੋਏ ਹਨ।[6] ਨਿਦਾਨ ਲਈ ਕਈ ਕਦਮਾਂ ਦੀ ਲੋਡ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।[7] ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਉਹਨਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।[5] ਦੂਜਾ ਕਦਮ ਡੈਕਸਾਮੇਥਾਸੋਨ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਿਸ਼ਾਬ, ਥੁੱਕ ਜਾਂ ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਕੋਰਟੀਸੋਲ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਮਾਪਣਾ ਹੈ। ਜੇ ਇਹ ਟੈਸਟ ਅਸਧਾਰਨ ਹੈ, ਤਾਂ ਕੋਰਟੀਸੋਲ ਨੂੰ ਦੇਰ ਰਾਤ ਮਾਪਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਕੋਰਟੀਸੋਲ ਉੱਚਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ACTH ਲਈ ਖੂਨ ਦਾ ਟੈਸਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[7]
ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[8] ਅਗਰ ਇਹ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਬੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[9][10] ਜੇ ਇੱਕ ਟਿਊਮਰ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਇਸ ਨੂੰ ਸਰਜਰੀ, ਕੀਮੋਥੈਰੇਪੀ, ਅਤੇ/ਜਾਂ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਦੁਆਰਾ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਪੈਟਿਊਟਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈ ਸੀ, ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਗੁੰਮ ਹੋਏ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਲਈ ਹੋਰ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਲੋਡ਼ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਲਾਜ ਦੇ ਨਾਲ, ਜੀਵਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਆਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਜਰੀ ਪੂਰੇ ਟਿਊਮਰ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦਾ ਵੱਧ ਖ਼ਤਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[11]
ਹਰ ਸਾਲ ਪ੍ਰਤੀ ਮਿਲੀਅਨ ਲਗਭਗ ਦੋ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਲੋਕ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।[6] ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ 20 ਤੋਂ 50 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।[1] ਔਰਤਾਂ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਪੱਸ਼ਟ ਲੱਛਣਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੋਰਟੀਸੋਲ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਇੱਕ ਹਲਕੀ ਡਿਗਰੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਵਧੇਰੇ ਆਮ ਹੈ।[12] ਕੁਸ਼ਿੰਗ ਸਿੰਡਰੋਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1932 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਨਿਊਰੋਸਰਜਨ ਹਾਰਵੇ ਕੁਸ਼ਿੱਗ ਦੁਆਰਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[13] ਕੁਸ਼ਿੰਗ ਸਿੰਡਰੋਮ ਬਿੱਲੀਆਂ, ਕੁੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਘੋਡ਼ਿਆਂ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।[14][15]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ 1.0 1.1 1.2 "Cushing's Syndrome". National Endocrine and Metabolic Diseases Information Service (NEMDIS). July 2008. Archived from the original on 10 February 2015. Retrieved 16 March 2015.
- ↑ James, William D.; Elston, Dirk; Treat, James R.; Rosenbach, Misha A.; Neuhaus, Isaac (2020). "24. Endocrine diseases". Andrews' Diseases of the Skin: Clinical Dermatology (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ) (13th ed.). Edinburgh: Elsevier. pp. 496–497. ISBN 978-0-323-54753-6.
- ↑ 3.0 3.1 "What are the symptoms of Cushing's syndrome?". 2012-11-30. Archived from the original on 2 April 2015. Retrieved 16 March 2015.
- ↑ "What causes Cushing's syndrome?". 2012-11-30. Archived from the original on 2 April 2015. Retrieved 16 March 2015.
- ↑ Nieman, LK; Ilias, I (December 2005). "Evaluation and treatment of Cushing's syndrome". The American Journal of Medicine. 118 (12): 1340–6. doi:10.1016/j.amjmed.2005.01.059. PMID 16378774. Archived from the original on 2018-12-07. Retrieved 2018-09-22.
- ↑ 6.0 6.1 "How many people are affected by or at risk for Cushing's syndrome?". 2012-11-30. Archived from the original on 2 April 2015. Retrieved 16 March 2015.
- ↑ 7.0 7.1 "How do health care providers diagnose Cushing's syndrome?". 2012-11-30. Archived from the original on 2 April 2015. Retrieved 16 March 2015.
- ↑ "Is there a cure for Cushing's syndrome?". 2012-11-30. Archived from the original on 27 March 2015. Retrieved 16 March 2015.
- ↑ "What are the treatments for Cushing's syndrome?". 2012-11-30. Archived from the original on 2 April 2015. Retrieved 16 March 2015.
- ↑ "Cushing syndrome - Diagnosis and treatment - Mayo Clinic". www.mayoclinic.org. Archived from the original on 2020-03-21. Retrieved 2019-04-21.
- ↑ "Mortality in Cushing's syndrome: a systematic review and meta-analysis". European Journal of Internal Medicine. 23 (3): 278–82. April 2012. doi:10.1016/j.ejim.2011.10.013. PMID 22385888.
{{cite journal}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Epidemiology of Cushing's syndrome". Neuroendocrinology. 92 Suppl 1: 1–5. 2010. doi:10.1159/000314297. PMID 20829610.
{{cite journal}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Cushing Syndrome: Condition Information". 2012-11-30. Archived from the original on 2 April 2015. Retrieved 16 March 2015.
- ↑ Etienne Cote (2014). Clinical Veterinary Advisor: Dogs and Cats (3 ed.). Elsevier Health Sciences. p. 502. ISBN 9780323240741. Archived from the original on 2017-09-08.
- ↑ "Equine Cushing's disease". The Veterinary Clinics of North America. Equine Practice. 18 (3): 533–43, viii. December 2002. doi:10.1016/s0749-0739(02)00038-x. PMID 12516933.
{{cite journal}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (help)