ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ

ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਮਹਾਮਾਰੀ 2019

ਵਾਇਰਲ ਸਾਹ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ, ਜਿਸਦਾ ਪਤਾ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 2019 ਵਿਚ ਲੱਗਿਆ
(ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਬਿਮਾਰੀ 2019 ਤੋਂ ਮੋੜਿਆ ਗਿਆ)

ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਬਿਮਾਰੀ 2019 (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ: Coronavirus disease 2019; ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ: ਕੋਵਿਡ-19; ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: COVID-19) ਜਾਂ ਕ੍ਰੋਨਾ ਮਹਾਮਾਰੀ, ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ, ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਸਿੰਡ੍ਰੋਮ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ 2 (ਸਾਰਸ-CoV-2) ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਛੂਤ ਵਾਲੀ (ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਵਾਲੀ) ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ।[6] ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਪਛਾਣ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕੇਂਦਰੀ ਚਾਈਨਾ ਦੇ ਵੁਹਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਫੈਲ ਗਈ ਹ ਪੱੱਦ, ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 2019–20 ਦੀ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਇੱਕ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।[7] ਆਮ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਬੁਖਾਰ, ਖੰਘ ਅਤੇ ਸਾਹ ਦੀ ਕਮੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ, ਥੁੱਕ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਗਲ਼ੇ ਦੀ ਸੋਜ ਘੱਟ ਆਮ ਲੱਛਣ ਹਨ।[5][8] ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਹੁਤੇ ਕੇਸ ਹਲਕੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ,[9] ਗੰਭੀਰ ਨਮੂਨੀਆ ਅਤੇ ਮਲਟੀ-ਆਰਗਨ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣਾ ਕੁਝ ਤਰੱਕੀ ਵਾਲੇ ਲੱਛਣ ਹਨ।[10] 20 ਮਾਰਚ 2020 ਤਕ, ਨਿਦਾਨ ਕੀਤੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਦਰ 4.1% ਹੈ; ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਉਮਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ 0.2% ਤੋਂ 15% ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।[11]

ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਬਿਮਾਰੀ 2019
(ਕੋਵਿਡ -2022)
ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਸ਼ਬਦ
  • 2019-nCoV ਗੰਭੀਰ ਸਾਹ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ
  • ਨੋਵਲ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਨਮੂਨੀਆ[1]
  • ਵੂਹਾਨ ਨਮੂਨੀਆ[2][3]
  • ਵੁਹਾਨ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ
  • SARS-CoV-2 (ਸਾਰਸ-ਕੋਵ -2) ਲਈ "ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ" ਜਾਂ ਹੋਰ ਨਾਮ
ਕੋਵੀਡ -19 ਦੇ ਲੱਛਣ
ਕੋਵੀਡ -19 ਦੇ ਲੱਛਣ
ਉਚਾਰਨ
ਵਿਸ਼ਸਤਾਗੰਭੀਰ ਸਾਹ ਦੀ ਲਾਗ[4]
ਲੱਛਣਬੁਖਾਰ, ਖੰਘ, ਸਾਹ ਦੀ ਕਮੀ[5]
ਗੁਝਲਤਾਵਾਇਰਲ ਨਮੂਨੀਆ, ARDS, ਗੁਰਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣਾ
ਕਾਰਨਗੰਭੀਰ ਤੀਬਰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲਾ ਸਿੰਡਰੋਮ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ 2 (SARS-CoV-2)
ਜ਼ੋਖਮ ਕਾਰਕਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਉਪਾਅ ਨਾ ਕਰਨੇ
ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾrT-PCR ਟੈਸਟਿੰਗ, ਇਮਊਨੋਐਸੇ, CT ਸਕੈਨ
ਬਚਾਅਹੱਥ ਧੋਣ ਦੀ ਸਹੀ ਤਕਨੀਕ ਪੱਦ , ਖੰਘਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ, ਬਿਮਾਰ ਲੋਕਾਂ ਜਾਂ ਸਬਕਲੀਨੀਕਲ ਕੈਰੀਅਰਾਂ ਨਾਲ ਨੇੜਲੇ ਸੰਪਰਕ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ

ਵਾਇਰਸ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਖੰਘ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਪੈਦਾ ਹੋਈਆਂ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਦੁਆਰਾ ਫੈਲਦਾ ਹੈ।[12][13] ਇਹ ਦੂਸ਼ਿਤ ਸਤਹਾਂ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਨਾਲ ਵੀ ਫੈਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ, ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ 2 ਤੋਂ 14 ਦਿਨਾਂ (ਔਸਤਨ 5 ਦਿਨ) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।[14][15] ਨਿਦਾਨ ਦਾ ਮਾਨਕ ਤਰੀਕਾ ਨਸੋਫੈਰਨਜੀਅਲ ਸਵੈਬ ਤੋਂ ਰਿਵਰਸ ਟ੍ਰਾਂਸਕ੍ਰਿਪਸ਼ਨ ਪੋਲੀਮੇਰੇਜ਼ ਚੇਨ ਰਿਐਕਸ਼ਨ (rRT-PCR) ਦੁਆਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਲੱਛਣਾਂ, ਜੋਖਮ ਦੇ ਕਾਰਕਾਂ ਅਤੇ ਛਾਤੀ ਦੇ ਸੀ.ਟੀ. ਸਕੈਨ ਦੁਆਰਾ ਨਮੂਨੀਆ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਲਾਗ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।[16][17]

ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੇ ਉਪਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਧੋਣਾ, ਸਮਾਜਕ ਦੂਰੀ (ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ) ਅਤੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਚਿਹਰੇ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[18] ਮਾਸਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ੱਕ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਇਰਸ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ, ਪਰ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ।[19][20] ਕੋਵਿਡ -19 ਲਈ ਕੋਈ ਟੀਕਾ ਜਾਂ ਖਾਸ ਐਂਟੀਵਾਇਰਲ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ, ਸਹਾਇਕ ਦੇਖਭਾਲ, ਇਕੱਲਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਉਪਾਅ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।[21]

ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ (ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ.) ਨੇ ਸਾਲ 2019–20 ਦੇ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਦੇ ਫੈਲਣ ਨੂੰ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਵਜੋਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚਿੰਤਾ (ਪੀ.ਐਚ.ਈ.ਆਈ.ਸੀ.) ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।[22][23] ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਦੇ ਸਬੂਤ, ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰੀ WHO ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ।[24]

ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਲੱਛਣ

ਸੋਧੋ
ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ
ਲੱਛਣ %
ਬੁਖਾਰ 87.9
ਖੁਸ਼ਕ ਖੰਘ 67.7
ਥਕਾਵਟ 38.1
ਥੁੱਕ ਉਤਪਾਦਨ 33.4
ਸਾਹ ਚੜ੍ਹਨਾ 18.6
ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਜਾਂ ਜੋੜ ਦਾ ਦਰਦ 14.8
ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਖਰਾਸ਼ 13.9
ਸਿਰ ਦਰਦ 13.6
ਠੰਡ 11.4
ਮਤਲੀ ਜਾਂ ਉਲਟੀਆਂ 5.0
ਨੱਕ ਦਰਦ 4.8
ਦਸਤ 3.7 ਤੋਂ[25] 31[25]
ਹੀਮੋਪਟੀਸਿਸ 0.9
ਅੱਖਾਂ ਸੁੰਗੜਨਾ ਜਾਂ ਲਾਲ ਹੋਣਾ 0.8

ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਾਇਰਸ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਲੋਕ, ਬਿਨਾ ਲੱਛਣ ਵਾਲੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਫਲੂ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੁਖਾਰ, ਖੰਘ ਅਤੇ ਸਾਹ ਦੀ ਕਮੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ, ਛਾਤੀ ਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਦਰਦ ਜਾਂ ਦਬਾਅ, ਉਲਝਣ, ਜਾਗਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ, ਅਤੇ ਚਿਹਰੇ ਜਾਂ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੀਲਾ ਹੋਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ; ਜੇ ਇਹ ਲੱਛਣ ਮੌਜੂਦ ਹੋਣ ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[5][26][27] ਘੱਟ ਆਮ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਰਲੇ ਸਾਹ ਦੇ ਲੱਛਣ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਛਿੱਕ, ਨੱਕ ਵਗਣਾ, ਜਾਂ ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਖਰਾਸ਼ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਤਲੀ, ਉਲਟੀਆਂ, ਅਤੇ ਦਸਤ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ ਕਈ ਅਧਿਐਨਾਂ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੇਖੇ ਗਏ ਹਨ, ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਕੇਸਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ 3% ਤੋਂ 31% ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।[25][28][29][30] ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕੇਸ ਸਿਰਫ ਛਾਤੀ ਦੀ ਜਕੜ ਅਤੇ ਧੜਕਣ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ।[31] ਕੁਝ ਵਿੱਚ, ਬਿਮਾਰੀ ਨਮੂਨੀਆ, ਬਹੁ-ਅੰਗਾਂ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ, ਅਤੇ ਮੌਤ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।[7][10]

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲਾਗਾਂ (ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ) ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਵਾਇਰਸ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਸਦੇ ਲੱਛਣ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਦੇਰੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਅਵਧੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। COVID-19 ਲਈ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਹੋਣ ਦੀ ਅਵਧੀ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਪੰਜ ਤੋਂ ਛੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ 2 ਤੋਂ 14 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।[32][33]

ਕਾਰਨ

ਸੋਧੋ

ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਤੀਬਰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਸਿੰਡਰੋਮ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ 2 (ਸਾਰਸ-CoV-2) ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ 2019 ਦੇ ਨਾਵਲ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ (2019-nCoV) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।[34] ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਖੰਘ ਅਤੇ ਛਿੱਕ ਤੋਂ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਰਾਹੀਂ ਫੈਲਦਾ ਹੈ।[13] ਵਾਇਰਸ ਪਲਾਸਟਿਕ ਅਤੇ ਸਟੇਨਲੈਸ ਸਟੀਲ 'ਤੇ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਤਕ, ਅਤੇ ਐਰੋਸੋਲ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਘੰਟਿਆਂ ਲਈ ਵਿਵਹਾਰਸ਼ੀਲ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ।[35] ਇਹ ਵਾਇਰਸ ਫੋਸ (ਮਲ) ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਮਾਰਚ 2020 ਤੱਕ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਸਕਿਆ ਕਿ ਇਸ ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਰਿਤ ਹੋਣਾ ਸੰਭਵ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਅਤੇ ਜੋਖਮ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਘੱਟ ਹੈ।[36]

ਕੋਫਿਡ -19 ਦੁਆਰਾ ਫੇਫੜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਅੰਗ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਵਾਇਰਸ ਐਂਜ਼ਾਈਮ ACE2 ਦੁਆਰਾ ਹੋਸਟ ਸੈੱਲਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਟਾਈਪ II ਐਲਵੈਲਰ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵਾਇਰਸ ਏ.ਸੀ.ਈ. 2 ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਅਤੇ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਸੈੱਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਤਹ ਗਲਾਈਕੋਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ "ਸਪਾਈਕ" (ਪੇਪਲੋਮਰ) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[37] ਹਰੇਕ ਟਿਸ਼ੂ ਵਿੱਚ ਏ.ਸੀ.ਈ. 2 ਦੀ ਘਣਤਾ ਉਸ ਟਿਸ਼ੂ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਨੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਏ.ਸੀ.ਈ. 2 ਦੀ ਘਟ ਰਹੀ ਕ੍ਰਿਆਸ਼ੀਲਤਾ ਸੁਰੱਖਿਆਤਮਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵਿਚਾਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਐਂਜੀਓਟੇਨਸਿਨ II ਰੀਸੈਪਟਰ ਬਲੌਕਰ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ACE2 ਵਧਾਉਣਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਾਲਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਦੀ ਟੈਸਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।[38][39] ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਐਲਵੋਲਰ ਬਿਮਾਰੀ ਵਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਹ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੌਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਵਾਇਰਸ (ਵਿਸ਼ਾਣੂ) ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਪਲੀਓਵਰ ਦੀ ਲਾਗ (ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ) ਦੁਆਰਾ[40][41] ਇੱਕ ਜਾਨਵਰ ਨੂੰ ਇਸਦਾ ਮੂਲ ਸੋਚਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।[42] ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਵੰਬਰ ਜਾਂ ਦਸੰਬਰ 2019 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ ਵੁਹਾਨ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਰਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਸੰਕਰਮਣ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਸਰੋਤ ਜਨਵਰੀ 2020 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ-ਤੋਂ-ਮਨੁੱਖ ਸੰਚਾਰ ਬਣ ਗਿਆ।[43][44] ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਲਾਗ (ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ) 17 ਨਵੰਬਰ 2019 ਨੂੰ ਵੁਹਾਨ, ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ।[45]

  •  
    SARS-CoV-2 ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਮਾਈਕਰੋਸਕੋਪੀ ਤਸਵੀਰ। ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਦੇ ਕਣਾਂ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਸਪਾਈਕਸ ਵਾਂਗ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਇਸਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
  •  
    ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਕਣ ਦਾ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਚਿੱਤਰ। ਐਸ, ਸਪਾਈਕ ਪ੍ਰੋਟੀਨ; ਐਮ, ਝਿੱਲੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਈ, ਲਿਫਾਫੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ; ਐਨ, ਨਿਊਕਲੀਓਕੈਪਸੀਡ ਪ੍ਰੋਟੀਨ; ; ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਕੋਰੋਨਾਈਵਾਇਰਸ ਵੀਰਿਅਨ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਢਾਂਚਾਗਤ ਪ੍ਰੋਟੀਨ।

ਰੋਕਥਾਮ

ਸੋਧੋ
 
ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਲਾਗ ਫੈਲਣ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਾ ਇੱਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਰਵ ਨੂੰ ਚਪਟਾਉਣ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਘੱਟ ਰਹੀ ਸਿਖਰਾਂ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਮਾਤਰਾ ਦਾ ਬਿਹਤਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।[46][47][48]
 
ਕਰਵ ਨੂੰ ਚਪਟਾਉਣ ਦੇ ਵਿਕਲਪ[49][50]

ਕਿਉਂਕਿ SARS-CoV-2 ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕੋਈ ਟੀਕਾ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ 2021 ਤੱਕ ਉਪਲਬਧ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ,[51] ਕੌਵੀਡ -19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹਿੱਸਾ, ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਸਿਖਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਲਾਗਾਂ ਦੀ ਦਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਪਾਵਾਂ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਮਹਾਮਾਰੀ ਦੇ ਚੱਕਰ ਨੂੰ ਚਪਟਾਉਣ ਵਜੋਂ ਯਤਨ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।[47] ਲਾਗ ਦੀ ਦਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਹਾਵੀ ਹੋਣ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਮੌਜੂਦਾ ਕੇਸਾਂ ਦੇ ਬਿਹਤਰ ਇਲਾਜ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਟੀਕਾ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਸਮਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਫੈਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਸੰਕਰਮਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੇ ਬਚਾਅ ਦੇ ਉਪਾਅ ਬਾਕੀ ਕੋਰੋਨਵਾਇਰਸ ਲਈ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੇ ਉਪਾਵਾਂ ਸਮਾਨ ਹਨ: ਘਰ ਰਹੋ, ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚੋ, ਹੱਥ ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਅਕਸਰ ਅਤੇ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 20 ਸਕਿੰਟਾਂ ਲਈ ਧੋਵੋ, ਸਾਹ ਦੀ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰੋ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ, ਨੱਕ ਜਾਂ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਧੋਤੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਛੂਹਣ ਤੋਂ ਬਚੋ।[52][53][54] ਸੀ.ਡੀ.ਸੀ. ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੰਘ ਜਾਂ ਛਿੱਕ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਨੱਕ ਨੂੰ ਟਿਸ਼ੂ ਨਾਲ ਢਕਣਾ ਅਤੇ ਜੇ ਕੋਈ ਟਿਸ਼ੂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਤਾਂ ਕੂਹਣੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਛਿੱਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੰਘ ਜਾਂ ਛਿੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਸਫਾਈ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਮਾਜਿਕ ਦੂਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਕੰਮ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਕੇ, ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨਾ, ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਕੱਠਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਕੇ ਵੱਡੇ ਸਮੂਹਾਂ ਵਾਲੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਹੈ।[55][56] ਸਮਾਜਕ ਦੂਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ 6 ਫੁੱਟ ਦੂਰ (ਲਗਭਗ 1.80 ਮੀਟਰ) ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਪੂਰੇ ਅਕਾਰ ਦੇ ਬਿਸਤਰੇ / ਚਟਾਈ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਜਿੰਨੀ ਦੂਰੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।[57]

ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ. ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਾਸਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਿਰਫ ਤਾਂ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੇ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਖੰਘ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਛਿੱਕ ਮਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸੇ ਸ਼ੱਕੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।[58] ਕੁਝ ਦੇਸ਼ ਸਿਹਤਮੰਦ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਮਾਸਕ ਪਹਿਨਣ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਚੀਨ,[59] ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ[60] ਅਤੇ ਥਾਈਲੈਂਡ।[61]

ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਸੰਕਰਮਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ, ਸੀ.ਡੀ.ਸੀ. ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਕਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਡਾਕਟਰੀ ਦੇਖਭਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿਣ, ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਪ੍ਰਦਾਤਾ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਫੋਨ ਕਰੋ, ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਸ਼ੱਕੀ ਲਾਗ ਦੇ ਸਥਾਨ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਫੇਸ ਮਾਸਕ ਪਾਓ, ਟਿਸ਼ੂ ਨਾਲ ਖੰਘ ਅਤੇ ਛਿੱਕਾਂ ਵੇਲੇ ਮੂੰਹ ਢਕੋ, ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਹੱਥ ਧੋਵੋ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚੋ।[62][63] ਸੀ.ਡੀ.ਸੀ. ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਵਿਅਕਤੀ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 20 ਸੈਕਿੰਡ ਲਈ ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਹੱਥ ਧੋਵੋ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਟਾਇਲਟ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਹੱਥ ਗੰਦੇ ਹਨ, ਖਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਨੱਕ ਨੂੰ ਉਡਾਉਣ, ਖੰਘਣ ਜਾਂ ਛਿੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 60% ਅਲਕੋਹਲ ਵਾਲੇ ਅਲਕੋਹਲ ਅਧਾਰਤ ਹੈਂਡ ਸੈਨੀਟਾਈਜ਼ਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਸਿਰਫ ਤਾਂ ਹੀ ਜਦੋਂ ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਦੂਰ ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਲਈ ਜਿਥੇ ਵਪਾਰਕ ਹੱਥਾਂ ਦੇ ਰੋਗਾਣੂ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, WHO ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਦੋ ਫਾਰਮੂਲੇ ਸੁਝਾਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਫਾਰਮੂਲੇ ਵਿੱਚ ਐਥੇਨੌਲ ਜਾਂ ਆਈਸੋ ਪਰੋਪਨੌਲ ਦੀ ਐਂਟੀ ਮਾਈਕਰੋਬਿਅਲ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨੂੰ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਪਰਆਕਸਾਈਡ ਦੇ ਘੱਟ ਗਾੜ੍ਹਾਪਣ ਦੁਆਰਾ ਵਧਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਗਲਾਈਸਰੋਲ ਇੱਕ ਹੂਮੈਕਟੈਂਟ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।[64] ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ. ਸਲਾਹ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਅਣਧੋਤੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ, ਨੱਕ ਜਾਂ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।[53] ਜਨਤਕ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਥੁੱਕਣ ਤੋਂ ਵੀ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।[65]

ਪ੍ਰਬੰਧਨ

ਸੋਧੋ
 
ਨਿੱਜੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਣ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਚਾਰ ਕਦਮ।[66]

ਲੋਕ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਨਾਲ ਪ੍ਰਬੰਧਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਰਲ, ਆਕਸੀਜਨ ਸਹਾਇਤਾ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।[67][68][69] ਸਟੀਰੌਇਡਜ਼ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੈਥਾਈਲਪਰੇਡਨੀਸੋਲੋਨ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਬਿਮਾਰੀ ਗੰਭੀਰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਸਿੰਡਰੋਮ ਦੁਆਰਾ ਜਟਿਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।[70][71]

ਸੀ.ਡੀ.ਸੀ. ਨੇ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਇਰਸ ਹੈ ਉਹ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਚਿਹਰਾ ਦਾ ਮਖੌਟਾ (ਮਾਸਕ) ਪਹਿਨ ਲਵੇ।[19] ਐਕਸਟਰਾ ਕੋਰਪੋਰੇਅਲ ਝਿੱਲੀ ਆਕਸੀਜਨਕਰਨ (ਈ.ਸੀ.ਐਮ.ਓ.) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਾਹ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਲਾਭ ਅਜੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰ ਅਧੀਨ ਹਨ।[72][73] ਜਦੋਂ ਕਿ ਡਬਲਯੂਐਚਓ ਗੈਰ-ਸਟੀਰੌਇਡਲ ਐਂਟੀ-ਇਨਫਲਾਮੇਟਰੀ ਦਵਾਈਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੱਛਣਾਂ ਲਈ ਆਈਬਿਊਪਰੋਫ਼ੈਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕੁਝ ਲੋਕ ਪਹਿਲੀ ਲਾਈਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਪੈਰਾਸੀਟਾਮੋਲ (ਐਸੀਟਾਮਿਨੋਫੇਨ) ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।[74][75] ਹਾਲਾਂਕਿ ਏ.ਸੀ.ਈ. ਇਨਿਹਿਬਟਰਜ਼ ਬਾਰੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਮਾਰਚ 19, 2020 ਤੱਕ ਇਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਜਾਇਜ਼ ਠਹਿਰਾਉਣ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹਨ।[76]

ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ. ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਹੈਲਥ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਸਿਫਾਰਸ਼ਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕੋਵਿਡ -19 ਨਾਲ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।[77][78] ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਇਨਟੈਨਸਿਵਿਸਟਾਂ ਅਤੇ ਪਲਮਨੋਲੋਜਿਸਟਸ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਏਜੰਸੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਜ਼ ਦੀਆਂ ਸਿਫਾਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੁਫਤ ਸਰੋਤ, ਆਈ.ਬੀ.ਸੀ.ਸੀ. ਵਿੱਚ ਕੰਪਾਇਲ (ਇਕੱਠਾ) ਕੀਤਾ ਹੈ।[79][80]

ਨਿੱਜੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਨ

ਸੋਧੋ

ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਦੁਆਰਾ ਸੰਕਰਮਿਤ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਉਪਚਾਰੀ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਰਤਣੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਜਦੋਂ ਇਨਟਿਊਬੇਸ਼ਨ ਜਾਂ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਹਵਾਦਾਰੀ ਵਰਗੀਆਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਜੋ ਐਰੋਸੋਲ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।[81]

ਸੀ.ਡੀ.ਸੀ. ਖਾਸ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਣਾਂ ਅਤੇ ਕ੍ਰਮ ਦੀ ਰੂਪ ਰੇਖਾ ਦੱਸਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ਦੇਖਭਾਲ ਪ੍ਰਦਾਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਵੇਲੇ ਇਸ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਵੀ ਕੋਵਿਡ -19 ਨਾਲ ਡੀਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ: 1) ਗਾਊਨ, 2) ਮਾਸਕ ਜਾਂ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲਾ,[82][83] 3) ਚਸ਼ਮੇ ਜਾਂ ਮੁਖੌਟੇ, ਅਤੇ 4) ਮੈਡੀਕਲ ਦਸਤਾਨੇ।[84][85]

ਮਸ਼ੀਨੀ ਹਵਾਦਾਰੀ (ਮਕੈਨੀਕਲ ਵੈਂਟੀਲੇਸ਼ਨ)

ਸੋਧੋ

ਕੋਵੀਡ -19 ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਕੇਸ ਇੰਨੀ ਗੰਭੀਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਕਿ ਮਕੈਨੀਕਲ ਹਵਾਦਾਰੀ (ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਲਈ ਨਕਲੀ ਸਹਾਇਤਾ) ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਕੁਝ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।[86][87] ਇਹ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬਾਲਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਮ ਹੈ (ਉਹ 60 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਅਤੇ ਖ਼ਾਸਕਰ 80 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ)। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਹਸਪਤਾਲ ਬਿਸਤਰੇ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਜਿਹੜੀ ਸਿਹਤ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਸੀਮਿਤ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਚਾਨਕ ਕੋਵਾਈਡ -19 ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਵਾਧਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਹੋਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।[88] ਇਹ ਸੀਮਤ ਸਮਰੱਥਾ ਕਰਵ ਨੂੰ ਚਪਟਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਚਾਲਕ ਹੈ (ਜਿਸ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਨਵੇਂ ਕੇਸ ਵਾਪਰਦੇ ਹਨ, ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਬਿਮਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘੱਟਦੀ ਹੈ)। ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ 5% ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇੰਟੈਂਟਿਵ ਕੇਅਰ ਯੂਨਿਟਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, 2.3% ਨੂੰ ਹਵਾਦਾਰੀ ਦੇ ਮਕੈਨੀਕਲ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ, ਅਤੇ 1.4% ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।[72] ਇੱਕ ਇਟਲੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੇ ਅਸਲ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਟੁੱਟੀ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜੀਵਨ ਬਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵਾਲਵ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ 3 ਡੀ ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਲਗਾਇਆ।[89] 3 ਡੀ ਪ੍ਰਿੰਟਡ ਵਾਲਵ ਦੀ ਕੀਮਤ 11,000 ਡਾਲਰ ਦੀ ਬਜਾਏ $1 ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਰਾਤ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਏ।[90]

ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਇਲਾਜ

ਸੋਧੋ

ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ. ਦੁਆਰਾ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦਵਾਈ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੁਝ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਕੌਮੀ ਮੈਡੀਕਲ ਅਥਾਰਟੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[91] ਸੰਭਾਵਤ ਇਲਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਜਨਵਰੀ 2020 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ,[92] ਅਤੇ ਕਈ ਐਂਟੀਵਾਇਰਲ ਦਵਾਈਆਂ ਕਲੀਨਿਕਲ ਅਜ਼ਮਾਇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹਨ।[93] ਹਾਲਾਂਕਿ ਨਵੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ 2021 ਤੱਕ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ,[94] ਟੈਸਟ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਕਈ ਦਵਾਈਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਹੋਰ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਮਨਜ਼ੂਰ ਹਨ, ਜਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਤਕਨੀਕੀ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਹਨ।

ਰੋਗਾਣੂਨਾਸ਼ਕ (ਐਂਟੀਵਾਇਰਲ) ਦਵਾਈ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜ਼ਮਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।[67] ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ. ਨੇ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਵਲੰਟੀਅਰ ਸੰਭਾਵੀ ਇਲਾਜਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਅਜ਼ਮਾਇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ।[95]

ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ

ਸੋਧੋ

ਫਰਵਰੀ 2020 ਵਿਚ, ਚੀਨ ਨੇ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਕੋਪ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਇੱਕ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ ਲਾਂਚ ਕੀਤੀ।[96] ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਅਤੇ ਆਈਡੀ ਨੰਬਰ ਦਰਜ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਐਪ ਨਿਗਰਾਨੀ ਡੇਟਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ 'ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸੰਪਰਕ' ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਲਾਗ ਦੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਜੋਖਮ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਵਿੱਚ। ਹਰ ਉਪਭੋਗਤਾ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਕਿਸੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਜੋਖਮ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਐਪ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸਵੈ-ਕੁਆਰੰਟੀਨ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਸਥਾਨਕ ਸਿਹਤ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।[97]

ਸੈਲਫੋਨ ਡੇਟਾ, ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਪਛਾਣ ਤਕਨਾਲੋਜੀ, ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਦੀ ਟਰੈਕਿੰਗ ਅਤੇ ਨਕਲੀ ਬੁੱਧੀ ਲਈ ਵੱਡੇ ਅੰਕੜੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੰਕਰਮਿਤ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ, ਤਾਈਵਾਨ ਅਤੇ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਸੀ।[98][99] ਮਾਰਚ 2020 ਵਿਚ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਡੇਟਾ ਨੂੰ ਟਰੈਕ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਇਆ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਰੋਨਵਾਇਰਸ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ। ਉਪਾਅ ਕੁਆਰੰਟੀਨ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਸੰਕਰਮਿਤ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ।[100] ਮਾਰਚ 2020 ਵਿਚ, ਡਯੂਸ਼ੇ ਟੇਲੀਕੌਮ ਨੇ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਦੇ ਫੈਲਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਜਰਮਨ ਫੈਡਰਲ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਸੀ ਰਾਬਰਟ ਕੋਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਨਾਲ ਨਿੱਜੀ ਸੈਲਫੋਨ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ।[101] ਰੂਸ ਨੇ ਕੁਆਰੰਟੀਨ ਬਰੇਕਰਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਪਛਾਣ ਦੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੀ।[102] ਇਟਲੀ ਦੇ ਖੇਤਰੀ ਸਿਹਤ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਜਿਉਲਿਓ ਗਾਲੇਰਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ "40% ਲੋਕ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੁੰਮਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ", ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਸੰਚਾਲਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[103]

ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਸਹਾਇਤਾ

ਸੋਧੋ

ਸੰਕਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਕੁਆਰੰਟੀਨ, ਯਾਤਰਾ ਦੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ, ਇਲਾਜ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਲਾਗ (ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ) ਦੇ ਡਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ, ਚੀਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿਹਤ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ 27 ਜਨਵਰੀ 2020 ਨੂੰ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਸੰਕਟ ਦੇ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਲਈ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ।[104][105]

ਪੂਰਵ-ਅਨੁਮਾਨ

ਸੋਧੋ
 
ਚੀਨ ਵਿੱਚ COVID19 ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ[106]
 
ਚੀਨ ਵਿੱਚ SARS-COV-2 ਤੋਂ ਉਮਰ-ਗਰੁੱਪ ਰਾਹੀਂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ। 11 ਫਰਫਰੀ 2020 ਦੇ ਆਂਕੜੇ[43]
 
ਹੋਰ ਸਿਹਤ ਸਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ। 11 ਫਰਵਰੀ 2020 ਵਿੱਚਲਾ ਆਂਕੜਾ।[43]

COVID-19 ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਬਦਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਕੁੱਝ ਜਾਂ ਬਗੈਰ ਕਿਸੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੋਈ ਇੱਕ ਕੋਮਲ ਕਾਰਜਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਆਮ ਖੰਘ ਵਰਗੀਆਂ ਹੋਰ ਆਮ ਉੱਪਰਲੇ ਸਾਹ ਸਬੰਧੀ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ ਜੁਲਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕੋਮਲ ਮਾਮਲੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਦੋ ਹਫਤਿਆਂ ਅੰਦਰ-ਅੰਦਰ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂਕਿ ਗੰਭੀਰ ਜਾਂ ਅਤਿ-ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀ ਵਾਲੇ ਮਾਮਲੇ ਠੀਕ ਹੋਣ ਤੱਕ ਤਿੰਨ ਤੋਂ 6 ਹਫਤੇ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜੋ ਮਰੀਜ਼ ਮਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਲੱਛਣ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮਰਨ ਤੱਕ ਦਾ ਸਮਾਂ 2 ਤੋਂ 8 ਹਫਤਿਆਂ ਤੱਕ ਦਾ ਹੈ।[107]

ਸਭ ਉਮਰਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਬਿਮਾਰੀ ਪ੍ਰਤਿ ਸ਼ੱਕ-ਯੋਗ ਹਨ, ਪਰ ਕੋਮਲ ਲੱਛਣ ਹੋਣ ਦੀ ਜਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਬਾਲਗਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ; ਜੋ 50 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ 0.5% ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ 70 ਸਾਲ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਉਮਰ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਇਹ 8% ਤੋਂ ਵੀ ਜਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।[108][109] ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖਤਰਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।[110][111]

ਕੁੱਝ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ, COVID-19 ਨਾਲ ਨਿਮੋਨੀਆ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਫੇਫੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਗੰਭੀਰ ਤੌਰ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ, COVID-19 ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਤੇਜ਼ ਸਵਾਸ ਸੰਕਟ ਸਿੰਡਰੋਮ (ARDS) ਵੱਲ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਹ-ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਫੇਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਖੂਨ ਜਹਿਰੀਲਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਕਈ ਅੰਗ ਫੇਲ ਸਕ ਸਕਦਾ ਹੈ।[112][113]

COVID-19 ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਪਸਿਸ (ਖੂਨ ਦਾ ਜਹਿਰੀਲਾਪਣ), ਅਸਧਾਰਨ ਖੂਨ ਦੇ ਥੱਕੇ, ਅਤੇ ਦਿਲ, ਕਿਡਨੀਆਂ, ਅਤੇ ਲਿਵਰ ਪ੍ਰਤਿ ਨੁਕਸਾਨ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਖੂਨ ਦੇ ਅਸਧਾਰਨ ਥੱਕੇ ਬਣਨਾ (ਕਲੌਟਿੰਗ), ਜੋ ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਪ੍ਰੋੰਥ੍ਰੋਂਬਿਨ ਟਾਈਮ (ਖੂਨ ਦੇ ਜੰਮਣ ਦਾ ਸਮਾਂ) ਦਾ ਵਧਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕੋਵਿਡ-19 ਵਾਲੇ ਰੋਗ ਵਾਲੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ 6% ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ ਇਸ ਗਰੁੱਪ ਦੇ 4% ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅਸਧਾਰਨ ਕਿਡਨੀ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।[114] ਲਿਵਰ ਜਖਮ ਜੋ ਲਿਵਰ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ ਲਹੂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਿਖਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਗੰਭੀਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।[115]

ਕੁੱਝ ਅਧਿਐਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਨਿਊਟ੍ਰੋਫਿਲ ਅਤੇ ਲਾਈਮਫੋਸਾਈਟ ਅਨੁਪਾਤ (NLR) ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਾਸਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।[116]

ਕੋਵਿਡ-19 ਨਾਲ ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਕਈ ਮਰੀਜ਼ ਪੂਰਵ-ਮੌਜੂਦ ਹਾਲਤਾਂ ਰੱਖਦੇ ਸਨ।, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਇਪਰਟੈਨਸ਼ਨ, ਡਾਇਆਬਿਟੀਜ਼ ਮੈਲਿਟਸ, ਅਤੇ ਕਾਰਡੋਵਾਸੁਕਲਰ ਬਿਮਾਰੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।[117]

ਸੇਹਤ ਦੇ ਉੱਚ-ਸੰਸਥਾਨ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ 2.7 ਹਾਲਤਾਂ ਦੀ ਔਸਤ ਵਾਲੀਆਂ ਪੂਰਵ-ਮੌਜੂਦ ਹਾਲਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਵਿੱਚ, 68.9% ਮੌਤਾਂ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਇੱਕ ਪੂਰਵ-ਮੌਜੂਦ ਹਾਲਤ ਨਾਲ ਹੋਈਆਂ ਸਨ।[118][119] ਇਸੇ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ, ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਲੱਛਣਾਂ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦਰਮਿਆਨ ਦਾ ਔਸਤ ਸਮਾਂ 8 ਦਿਨ ਸੀ, ਜੋ ਇਲਾਜ ਉੱਤੇ ਬਿਤਾਏ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਅੱਧਾ ਸੀ। ਫੇਰ ਵੀ, ਕਿਸੇ ICU ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਤੋਂ ਮੌਤ ਦਰਮਿਆਨ ਦਾ ਔਸਤਨ ਸਮਾਂ ਪੰਜ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਸੀ।[119] In a study of early cases, the median time from exhibiting initial symptoms to death was 14 days, with a full range of six to 41 days.[120] ਚੀਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੇਹਤ ਕਮਿਸ਼ਨ (NHC) ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ, ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਮੌਤ-ਦਰ 2.8% ਸੀ ਜਦੋਂਕਿ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਮੌਤ-ਦਰ 1.7% ਸੀ।[121]

ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਪੋਸਟ-ਮਾਰਟਮ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦੀਆਂ ਹਿਸਟੋਪੈਥੌਲੌਜੀਕਲ ਜਾਂਚਾਂ, ਦੋਵੇਂ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੈਲੂਲਰ ਫਾਇਬ੍ਰੋਮਾਇਕਸਾਇਓਡ ਰਿਸਾਓ ਵਾਲਾ ਡਿਫਿਊਜ਼ ਅਲਵੇਓਲਰ ਨੁਕਸਾਨ ਦਿਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਨੀਮੋਸਾਇਟਸ ਵਿੱਚ ਵਾਇਰਲ ਸਾਇਟੋਪੈਥਿਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੇਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਅਕਿਊਟ ਰੈਸਪਿਰੇਟਰੀ ਡਿਸਟ੍ਰੈੱਸ ਸਿੰਡ੍ਰੋਮ (ARDS) ਵਰਗੀ ਸੀ।[107] ਚੀਨ ਦੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਹੈਲਥ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਮੌਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 11.8% ਵਿੱਚ, ਟ੍ਰੋਪੋਨਿਨ ਜਾਂ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਦੇ ਉੱਚੇ ਪੱਧਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਿਲ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[31] ਕਿਸੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਮੈਡੀਕਲ ਸੋਮਿਆਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ-ਅਰਥਿਕਤਾ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਵੀ ਮੋਤ-ਦਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।[122] ਹਾਲਤ ਤੋਂ ਮੌਤ-ਦਰ ਦੇ ਅਨੁਮਾਨ ਖੇਤਰੀ ਅੰਤਰਾਂ ਕਾਰਨ ਫਰਕ ਰੱਖਦੇ ਹਨ,[123] ਪਰ ਮਿਥਿਹਾਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਕਾਰਨ ਵੀ ਫਰਕ ਰੱਖਦੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕੋਮਲ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਘੱਟ-ਗਿਣਤੀ ਮੌਤ-ਦਰ ਨੂੰ ਵੱਧ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਦਰਸਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।[124] ਫੇਰ ਵੀ, ਤੱਥ ਕਿ ਮੌਤਾਂ ਭੂਤਕਾਲ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹਨ, ਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਰਤਮਾਨ ਮੌਤ-ਦਰ ਘੱਟ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਹੈ।[125][126]

ਇਹ ਗਿਆਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਭੂਤਕਾਲ ਦੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਨੇ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਰਿਕਵਰ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਦੀਰਘ-ਅਵਧਿ ਵਾਲੀ ਇਮਿਉਨਿਟੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇ।[127] ਹੋਰ ਕਰੋਨਾਵਾਇਰਸਾਂ ਦੇ ਵਰਤਾਓ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੋਣ ਦੀ ਇਮਿਉਨਿਟੀ ਦੀ ਜਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ,[128] ਪਰ ਉਹ ਮਾਮਲੇ ਰਿਪੋਰਟ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰੋਨਾਵਾਇਰਸਾਂ ਵਾਸਤੇ ਪੌਜ਼ਟਿਵ ਟੇਸਟਾਂ ਕੋਵਿਡ-19 ਤੋਂ ਰਿਕਵਰੀ ਤੋਂ ਬਾਦ ਹੋਏ ਹਨ।[129][130] ਇਹ ਅਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਹ ਮਾਮਲੇ ਪੁਨਰ-ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ, ਪੁਨਰ-ਬਦਲਾਵ, ਜਾਂ ਟੇਸਟਿੰਗ ਇਰਰ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਹੋਣ।

ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਲੰਬੇ ਅਰਸੇ ਦੀ ਸ਼ਾਗਿਰਦਗੀ ਬਾਬਤ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਹੌਸਪਿਟਲ ਅਥੌਰਟੀ ਨੇ ਕੁੱਝ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਸਮਰਥਾ ਵਿੱਚ 20% ਤੋਂ 30% ਦੀ ਇੱਕ ਗਿਰਾਵਟ ਖੋਜੀ ਹੈ ਜੋ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਰਿਕਵਰ ਹੋਏ ਹਨ, ਅਤੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਸਕੈਨਿੰਗ ਨੇ ਸੁਝਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ।[131]

ਉਮਰ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਮੁਤਾਬਿਕ ਮੌਤ ਦਰ ਮਾਮਲੇ (%)
Age 0–9 10–19 20–29 30–39 40–49 50–59 60–69 70–79 80+
11 ਫਰਵਰੀ ਦਾ ਚੀਨ[43] 0.0 0.2 0.2 0.2 0.4 1.3 3.6 8.0 14.8
19 ਮਾਰਚ ਦਾ ਇਟਲੀ[118] 0.0 0.0 0.0 0.4 0.6 1.2 4.9 15.3 23.6
23 ਮਾਰਚ ਦਾ ਸਾਊਥ ਕੋਰੀਆ[132] 0.0 0.0 0.0 0.1 0.1 0.4 1.6 6.3 11.6
22 ਮਾਰਚ ਦਾ ਸਪੇਨ[133] 0.0 0.5 0.3 0.1 0.3 0.6 2.2 5.2 17.9
ਯੂਨਾਇਟਡ ਸਟੇਟਸ ਵਿੱਚ ਉਮਰ ਮੁਤਾਬਿਕ ਮੌਤ ਦਰ ਮਾਮਲੇ (%)
Age 0-19 20-44 45-54 55-64 65-74 75-84 ≥85
16 ਮਾਰਚ ਦਾ ਯੂਨਾਇਟਡ ਸਟੇਟਸ[134] 0.0 0.1-0.2 0.5-0.8 1.4-2.6 2.7-4.9 4.3-10.5 10.4-27.3
ਨੋਟ: ਥਲ਼ੇ ਵਾਲੀ ਹੱਦ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਮਾਮਲੇ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਉੱਪਰਲੀ ਹੱਦ ਵਿੱਚ ਗੁਆਚੇ ਆਂਕੜਿਆਂ ਵਾਲੇ ਮਾਮਲੇ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਹੀਂ ਹਨ।

ਹਵਾਲੇ

ਸੋਧੋ
  1. ↑ 国家卫生健康委关于新型冠状病毒肺炎暂命名事宜的通知 (in ਚੀਨੀ (ਚੀਨ)). National Health Commission. 7 February 2020. Archived from the original on 28 February 2020. Retrieved 9 February 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (help)
  2. ↑ Campbell, Charlie (20 January 2020). "The Wuhan Pneumonia Crisis Highlights the Danger in China's Opaque Way of Doing Things". Time. Retrieved 13 March 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (help)
  3. ↑ Lucey, Daniel; Sparrow, Annie (14 January 2020). "China Deserves Some Credit for Its Handling of the Wuhan Pneumonia". Foreign Policy. Retrieved 13 March 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (help)
  4. ↑ See SARS-CoV-2 for more.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Symptoms". Centers for Disease Control and Prevention. United States. 10 February 2020. Archived from the original on 30 January 2020.
  6. ↑ "Naming the coronavirus disease (COVID-19) and the virus that causes it". World Health Organization (WHO). Archived from the original on 28 February 2020. Retrieved 28 February 2020.
  7. ↑ 7.0 7.1 "The continuing 2019-nCoV epidemic threat of novel coronaviruses to global health – The latest 2019 novel coronavirus outbreak in Wuhan, China". Int J Infect Dis. 91: 264–66. February 2020. doi:10.1016/j.ijid.2020.01.009. PMID 31953166. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (help)
  8. ↑ "Q&A on coronaviruses (COVID-19)". World Health Organization (WHO). Retrieved 11 March 2020.
  9. ↑ Wang, Vivian (5 March 2020). "Most Coronavirus Cases Are Mild. That's Good and Bad News". The New York Times.
  10. ↑ 10.0 10.1 "Q&A on coronaviruses". World Health Organization (WHO). Archived from the original on 20 January 2020. Retrieved 27 January 2020.
  11. ↑ "Wuhan Coronavirus Death Rate". www.worldometers.info. Archived from the original on 31 January 2020. Retrieved 2 February 2020.
  12. ↑ "Q&A on coronaviruses". World Health Organization (WHO). 11 February 2020. Archived from the original on 20 January 2020. Retrieved 24 February 2020. The disease can spread from person to person through small droplets from the nose or mouth which are spread when a person with COVID-19 coughs or exhales ... The main way the disease spreads is through respiratory droplets expelled by someone who is coughing.
  13. ↑ 13.0 13.1 "2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)". Centers for Disease Control and Prevention. 11 February 2020. Archived from the original on 7 March 2020. Retrieved 18 February 2020. The virus is thought to spread mainly from person-to-person ... through respiratory droplets produced when an infected person coughs or sneezes.
  14. ↑ "Symptoms of Novel Coronavirus (2019-nCoV)". www.cdc.gov. 10 February 2020. Archived from the original on 30 January 2020. Retrieved 11 February 2020.
  15. ↑ "The COVID-19 epidemic". Tropical Medicine & International Health. n/a (n/a): 278–80. March 2020. doi:10.1111/tmi.13383. PMID 32052514.
  16. ↑ "A rapid advice guideline for the diagnosis and treatment of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) infected pneumonia (standard version)". Military Medical Research. 7 (1): 4. February 2020. doi:10.1186/s40779-020-0233-6. PMC 7003341. PMID 32029004. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (help)
  17. ↑ "CT provides best diagnosis for COVID-19". ScienceDaily. 26 February 2020. Retrieved 2 March 2020.
  18. ↑ "Advice for public". World Health Organization (WHO). Archived from the original on 26 January 2020. Retrieved 25 February 2020.
  19. ↑ 19.0 19.1 CDC (11 February 2020). "2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)". Centers for Disease Control and Prevention. Archived from the original on 14 February 2020. Retrieved 15 February 2020.
  20. ↑ "Advice for public". World Health Organization (WHO). Archived from the original on 26 January 2020. Retrieved 15 February 2020.
  21. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 15 February 2020. Archived from the original on 26 February 2020. Retrieved 20 February 2020.
  22. ↑ "Statement on the second meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee regarding the outbreak of novel coronavirus (2019-nCoV)". World Health Organization (WHO). Archived from the original on 31 January 2020. Retrieved 11 February 2020.
  23. ↑ "Hundreds of evacuees to be held on bases in California; Hong Kong and Taiwan restrict travel from mainland China". The Washington Post. 6 February 2020. Archived from the original on 7 February 2020. Retrieved 11 February 2020.
  24. ↑ "Coronavirus disease 2019 (COVID-19): situation report, 47". March 2020. {{cite journal}}: |hdl-access= requires |hdl= (help); Cite journal requires |journal= (help)
  25. ↑ 25.0 25.1 25.2 Wei, Xiao-Shan; Wang, Xuan; Niu, Yi-Ran; Ye, Lin-Lin; Peng, Wen-Bei; Wang, Zi-Hao; Yang, Wei-Bing; Yang, Bo-Han; Zhang, Jian-Chu (2020-02-26). "Clinical Characteristics of SARS-CoV-2 Infected Pneumonia with Diarrhea" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Rochester, NY. SSRN 3546120. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  26. ↑ "Epidemiological and clinical characteristics of 99 cases of 2019 novel coronavirus pneumonia in Wuhan, China: a descriptive study". Lancet (in English). 395 (10223): 507–513. February 2020. doi:10.1016/S0140-6736(20)30211-7. PMID 32007143. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (help)CS1 maint: unrecognized language (link)
  27. ↑ Hessen, Margaret Trexler (27 January 2020). "Novel Coronavirus Information Center: Expert guidance and commentary". Elsevier Connect. Archived from the original on 30 January 2020. Retrieved 31 January 2020.
  28. ↑ "Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China". Lancet. 395 (10223): 497–506. February 2020. doi:10.1016/S0140-6736(20)30183-5. PMID 31986264. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (help)
  29. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) – Symptoms". Centers for Disease Control and Prevention (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 20 March 2020. Retrieved 21 March 2020.
  30. ↑ Lai, Chih-Cheng; Shih, Tzu-Ping; Ko, Wen-Chien; Tang, Hung-Jen; Hsueh, Po-Ren (2020-03-01). "Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2) and coronavirus disease-2019 (COVID-19): The epidemic and the challenges". International Journal of Antimicrobial Agents (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 55 (3): 105924. doi:10.1016/j.ijantimicag.2020.105924. ISSN 0924-8579. PMID 32081636.
  31. ↑ 31.0 31.1 "COVID-19 and the cardiovascular system". Nature Reviews. Cardiology. March 2020. doi:10.1038/s41569-020-0360-5. PMID 32139904.
  32. ↑ "Coronavirus disease 2019 (COVID-19): situation report, 29". 19 February 2020. {{cite journal}}: |hdl-access= requires |hdl= (help); Cite journal requires |journal= (help)
  33. ↑ "Q&A on coronaviruses (COVID-19): How long is the incubation period for COVID-19?". World Health Organization (WHO). Archived from the original on 20 January 2020. Retrieved 26 February 2020.
  34. ↑ Gorbalenya, Alexander E. (11 February 2020). "Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus – The species and its viruses, a statement of the Coronavirus Study Group". bioRxiv (preprint). doi:10.1101/2020.02.07.937862.
  35. ↑ "Aerosol and Surface Stability of SARS-CoV-2 as Compared with SARS-CoV-1". The New England Journal of Medicine. Massachusetts Medical Society. March 2020. doi:10.1056/nejmc2004973. PMID 32182409. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (help)
  36. ↑ Water Transmission and COVID-19 (CDC, accessed 19 March 2020)
  37. ↑ "Functional assessment of cell entry and receptor usage for SARS-CoV-2 and other lineage B betacoronaviruses". Nature Microbiology: 1–8. 2020. doi:10.1038/s41564-020-0688-y. PMID 32094589.
  38. ↑ "Angiotensin-converting enzyme 2 (ACE2) as a SARS-CoV-2 receptor: molecular mechanisms and potential therapeutic target". Intensive Care Medicine. March 2020. doi:10.1007/s00134-020-05985-9. PMID 32125455.
  39. ↑ "High expression of ACE2 receptor of 2019-nCoV on the epithelial cells of oral mucosa". International Journal of Oral Science. 12 (1): 8. February 2020. doi:10.1038/s41368-020-0074-x. PMC 7039956. PMID 32094336. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (help)
  40. ↑ "Discovery of a novel coronavirus associated with the recent pneumonia outbreak in humans and its potential bat origin". bioRxiv (preprint). 23 January 2020. doi:10.1101/2020.01.22.914952.
  41. ↑ "The proximal origin of SARS-CoV-2". Nature Medicine: 1–3. 17 March 2020. doi:10.1038/s41591-020-0820-9. Retrieved 18 March 2020.
  42. ↑ Berger, Kevin (12 March 2020). "The Man Who Saw the Pandemic Coming". Nautilus. Archived from the original on 15 ਮਾਰਚ 2020. Retrieved 16 March 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  43. ↑ 43.0 43.1 43.2 43.3 The Novel Coronavirus Pneumonia Emergency Response Epidemiology Team (17 February 2020). "The Epidemiological Characteristics of an Outbreak of 2019 Novel Coronavirus Diseases (COVID-19) — China, 2020". China CDC Weekly. 2 (8): 113–122. Retrieved 18 March 2020.
  44. ↑ "COVID-19: what is next for public health?". Lancet. 395 (10224): 542–45. February 2020. doi:10.1016/S0140-6736(20)30374-3. PMID 32061313.
  45. ↑ Davidson, Helen (13 March 2020). "First Covid-19 case happened in November, China government records show - report". The Guardian. Retrieved 21 March 2020.
  46. ↑ Wiles, Siouxsie (9 March 2020). "The three phases of Covid-19 – and how we can make it manageable". The Spinoff. Retrieved 9 March 2020.
  47. ↑ 47.0 47.1 "How will country-based mitigation measures influence the course of the COVID-19 epidemic?". Lancet. 395 (10228): 931–934. March 2020. doi:10.1016/S0140-6736(20)30567-5. PMID 32164834. A key issue for epidemiologists is helping policy makers decide the main objectives of mitigation – eg, minimising morbidity and associated mortality, avoiding an epidemic peak that overwhelms health-care services, keeping the effects on the economy within manageable levels, and flattening the epidemic curve to wait for vaccine development and manufacture on scale and antiviral drug therapies.
  48. ↑ Barclay, Eliza (10 March 2020). "How canceled events and self-quarantines save lives, in one chart". Vox.
  49. ↑ Wiles, Siouxsie (14 March 2020). "After 'Flatten the Curve', we must now 'Stop the Spread'. Here's what that means". The Spinoff. Retrieved 13 March 2020.
  50. ↑ "How will country-based mitigation measures influence the course of the COVID-19 epidemic?". Lancet. 395 (10228): 931–934. March 2020. doi:10.1016/S0140-6736(20)30567-5. PMID 32164834.
  51. ↑ Grenfell, Rob; Drew, Trevor (17 February 2020). "Here's Why It's Taking So Long to Develop a Vaccine for the New Coronavirus". Science Alert. Archived from the original on 28 February 2020. Retrieved 26 February 2020.
  52. ↑ Centers for Disease Control (3 February 2020). "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): Prevention & Treatment" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Archived from the original on 15 December 2019. Retrieved 10 February 2020.
  53. ↑ 53.0 53.1 "Advice for Public". Archived from the original on 26 January 2020. Retrieved 10 February 2020.
  54. ↑ "My Hand-Washing Song: Readers Offer Lyrics For A 20-Second Scrub". NPR.org (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 20 March 2020.
  55. ↑ Maragakis, Lisa Lockerd. "Coronavirus, Social Distancing and Self Quarantine". www.hopkinsmedicine.org. Johns Hopkins University.
  56. ↑ Parker-Pope, Tara (19 March 2020). "Deciding How Much Distance You Should Keep". The New York Times (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). ISSN 0362-4331. Retrieved 20 March 2020.
  57. ↑ "The Measure of Things - 6 feet". www.bluebulbprojects.com. Retrieved 20 March 2020.
  58. ↑ "When and how to use masks". World Health Organization (WHO). Retrieved 8 March 2020.
  59. ↑ "For different groups of people: how to choose masks". NHC.gov.cn. National Health Commission of the People's Republic of China. 7 February 2020. Archived from the original on 5 ਅਪ੍ਰੈਲ 2020. Retrieved 22 March 2020. Disposable medical masks: Recommended for: · People in crowded places · Indoor working environment with a relatively dense population · People going to medical institutions · Children in kindergarten and students at school gathering to study and do other activities {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help); Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  60. ↑ "Prevention of Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)" (PDF). Centre for Health Protection. Archived from the original (PDF) on 21 ਮਾਰਚ 2020. Retrieved 22 March 2020. Wear a surgical mask when taking public transport or staying in crowded places. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  61. ↑ Kuhakan, Jiraporn (12 March 2020). "'Better than nothing': Thailand encourages cloth masks amid surgical mask shortage". Reuters. Thailand's health authorities are encouraging people to make cloth face masks at home to guard against the spread of the coronavirus amid a shortage of surgical masks. ... The droplet from coughing and sneezing is around five microns and we have tested already that cloth masks can protect against droplets bigger than one micron.
  62. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) – Prevention & Treatment". Centers for Disease Control and Prevention. U.S. Department of Health & Human Services. 10 March 2020.
  63. ↑ Centers for Disease Control and Prevention (11 February 2020). "What to do if you are sick with 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Archived from the original on 14 February 2020. Retrieved 13 February 2020.
  64. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-000000E3-QINU`"'</ref>" does not exist.
  65. ↑ M, Serena Josephine (14 February 2020). "Watch out! Spitting in public places too can spread infections". The Hindu. Retrieved 12 March 2020.
  66. ↑ "Sequence for Putting On Personal Protective Equipment (PPE)" (PDF). CDC. Retrieved 8 March 2020.
  67. ↑ 67.0 67.1 "Q&A: The novel coronavirus outbreak causing COVID-19". BMC Medicine. 18 (1): 57. February 2020. doi:10.1186/s12916-020-01533-w. PMC 7047369. PMID 32106852.
  68. ↑ "Clinical characteristics of novel coronavirus cases in tertiary hospitals in Hubei Province". Chinese Medical Journal: 1. February 2020. doi:10.1097/CM9.0000000000000744. PMID 32044814. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (help)
  69. ↑ "Comorbidities and multi-organ injuries in the treatment of COVID-19". Lancet. 395 (10228). Elsevier BV: e52. March 2020. doi:10.1016/s0140-6736(20)30558-4. PMID 32171074.
  70. ↑ "Covid-19: a puzzle with many missing pieces". BMJ. 368: m627. February 2020. doi:10.1136/bmj.m627. PMID 32075791.
  71. ↑ "Novel Coronavirus – COVID-19: What Emergency Clinicians Need to Know". www.ebmedicine.net. Retrieved 9 March 2020.
  72. ↑ 72.0 72.1 "Clinical Characteristics of Coronavirus Disease 2019 in China". The New England Journal of Medicine. Massachusetts Medical Society. February 2020. doi:10.1056/nejmoa2002032. PMID 32109013. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (help)
  73. ↑ Henry, Brandon Michael (2020). "COVID-19, ECMO, and lymphopenia: a word of caution". The Lancet Respiratory Medicine. Elsevier BV. doi:10.1016/s2213-2600(20)30119-3. ISSN 2213-2600. PMID 32178774.
  74. ↑ AFP (19 March 2020). "Updated: WHO Now Doesn't Recommend Avoiding Ibuprofen For COVID-19 Symptoms". ScienceAlert. Retrieved 19 March 2020.
  75. ↑ Day, Michael (17 March 2020). "Covid-19: ibuprofen should not be used for managing symptoms, say doctors and scientists". BMJ. 368: m1086. doi:10.1136/bmj.m1086. PMID 32184201. Retrieved 18 March 2020.
  76. ↑ "Patients taking ACE-i and ARBs who contract COVID-19 should continue treatment, unless otherwise advised by their physician". Archived from the original on 21 ਮਾਰਚ 2020. Retrieved 21 March 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  77. ↑ "2019 Novel coronavirus: where we are and what we know". Infection. February 2020. doi:10.1007/s15010-020-01401-y. PMID 32072569.
  78. ↑ "Clinical management of severe acute respiratory infection when novel coronavirus (nCoV) infection is suspected". World Health Organization (WHO). Archived from the original on 31 January 2020. Retrieved 13 February 2020.
  79. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-000000F2-QINU`"'</ref>" does not exist.
  80. ↑ "COVID19 - Resources for Health Care Professionals". Penn Libraries. 11 March 2020. Archived from the original on 14 ਮਾਰਚ 2020. Retrieved 13 March 2020.
  81. ↑ "Staff safety during emergency airway management for COVID-19 in Hong Kong". Lancet Respiratory Medicine. February 2020. doi:10.1016/s2213-2600(20)30084-9. PMID 32105633.
  82. ↑ Filtering out Confusion: Frequently Asked Questions about Respiratory Protection, User Seal Check. The National Institute for Occupational Safety and Health (April 2018). Retrieved 16 March 2020.
  83. ↑ Proper N95 Respirator Use for Respiratory Protection Preparedness. NIOSH Science Blog (16 March 2020). Retrieved 16 March 2020.
  84. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". Centers for Disease Control and Prevention. 11 February 2020. Retrieved 8 March 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (help)
  85. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". Centers for Disease Control and Prevention. 11 February 2020. Retrieved 11 March 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (help)
  86. ↑ "Care for Critically Ill Patients With COVID-19". JAMA. March 2020. doi:10.1001/jama.2020.3633. PMID 32159735.
  87. ↑ World Health Organization (28 January 2020). "Clinical management of severe acute respiratory infection when novel coronavirus (2019-nCoV) infection is suspected" (PDF). {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  88. ↑ Scott, Dylan (16 March 2020). "Coronavirus is exposing all of the weaknesses in the US health system High health care costs and low medical capacity made the US uniquely vulnerable to the coronavirus". Vox. Retrieved 18 March 2020.
  89. ↑ "[Updating] Italian hospital saves Covid-19 patients lives by 3D printing valves for reanimation devices". 3D Printing Media Network. 14 March 2020. Retrieved 20 March 2020.
  90. ↑ Peters, Jay (17 March 2020). "Volunteers produce 3D-printed valves for life-saving coronavirus treatments". The Verge (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 20 March 2020.
  91. ↑ "Therapeutic options for the 2019 novel coronavirus (2019-nCoV)". Nature Reviews. Drug Discovery. 19 (3): 149–150. March 2020. doi:10.1038/d41573-020-00016-0. PMID 32127666.
  92. ↑ "Chinese doctors using plasma therapy on coronavirus, WHO says 'very valid' approach". Reuters. 17 February 2020 – via www.reuters.com.
  93. ↑ Duddu, Praveen (19 February 2020). "Coronavirus outbreak: Vaccines/drugs in the pipeline for Covid-19". clinicaltrialsarena.com. Archived from the original on 19 February 2020.
  94. ↑ "Drug treatment options for the 2019-new coronavirus (2019-nCoV)". Biosci Trends. 14 (1): 69–71. 28 January 2020. doi:10.5582/bst.2020.01020. PMID 31996494.
  95. ↑ Nebehay, Stephanie; Kelland, Kate; Liu, Roxanne (5 February 2020). "WHO: 'no known effective' treatments for new coronavirus". Thomson Reuters. Archived from the original on 5 February 2020. Retrieved 5 February 2020.
  96. ↑ "China launches coronavirus 'close contact' app". BBC News. 11 February 2020. Retrieved 7 March 2020.
  97. ↑ Chen, Angela. "China's coronavirus app could have unintended consequences". MIT Technology Review. Retrieved 7 March 2020.
  98. ↑ "Gov in the Time of Corona". GovInsider. 19 March 2020. Retrieved 20 March 2020.
  99. ↑ Manancourt, Vincent (10 March 2020). "Coronavirus tests Europe's resolve on privacy". POLITICO. Retrieved 20 March 2020.
  100. ↑ Tidy, Joe (17 March 2020). "Coronavirus: Israel enables emergency spy powers". BBC News (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). Retrieved 18 March 2020.
  101. ↑ Paksoy, Yunus. "German telecom giant shares private data with government amid privacy fears" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). trtworld. Retrieved 20 March 2020.
  102. ↑ "Moscow deploys facial recognition technology for coronavirus quarantine". Reuters (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 21 February 2020. Retrieved 20 March 2020.
  103. ↑ "Italians scolded for flouting lockdown as death toll nears 3,000". Pittsburgh Post-Gazette (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 20 March 2020.
  104. ↑ "Timely mental health care for the 2019 novel coronavirus outbreak is urgently needed". The Lancet. Psychiatry. 7 (3): 228–29. March 2020. doi:10.1016/S2215-0366(20)30046-8. PMID 32032543. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (help)
  105. ↑ "The mental health of medical workers in Wuhan, China dealing with the 2019 novel coronavirus". The Lancet. Psychiatry. 7 (3): e14. March 2020. doi:10.1016/S2215-0366(20)30047-X. PMID 32035030. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (help)
  106. ↑ Roser, Max; Ritchie, Hannah; Ortiz-Ospina, Esteban (4 March 2020). "Coronavirus Disease (COVID-19)". Our World in Data. Retrieved 12 March 2020. {{cite journal}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (help)
  107. ↑ 107.0 107.1 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named WHOReport24Feb2020
  108. ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Lu Zhang Du Zhang p.
  109. ↑ Dong Y, Mo X, Hu Y, Qi X, Jiang F, Jiang Z, Tong S (2020). "Epidemiological Characteristics of 2143 Pediatric Patients With 2019 Coronavirus Disease in China" (PDF). Pediatrics: e20200702. doi:10.1542/peds.2020-0702. PMID 32179660.
  110. ↑ Fang L, Karakiulakis G, Roth M (March 2020). "Are patients with hypertension and diabetes mellitus at increased risk for COVID-19 infection?". The Lancet Respiratory Medicine. 395 (10224): e40. doi:10.1016/S0140-6736(20)30311-1. PMID 32171062.
  111. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". Centers for Disease Control and Prevention. 11 February 2020. Retrieved 2 March 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (help)
  112. ↑ Heymann DL, Shindo N, et al. (WHO Scientific and Technical Advisory Group for Infectious Hazards) (February 2020). "COVID-19: what is next for public health?". Lancet. 395 (10224). Elsevier BV: 542–545. doi:10.1016/s0140-6736(20)30374-3. PMID 32061313.
  113. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000110-QINU`"'</ref>" does not exist.
  114. ↑ Zhou F, Yu T, Du R, Fan G, Liu Y, Liu Z, et al. (2020). "Clinical course and risk factors for mortality of adult inpatients with COVID-19 in Wuhan, China: a retrospective cohort study". The Lancet. Elsevier BV. doi:10.1016/s0140-6736(20)30566-3. ISSN 0140-6736. PMID 32171076.
  115. ↑ Xu L, Liu J, Lu M, Yang D, Zheng X (March 2020). "Liver injury during highly pathogenic human coronavirus infections". Liver International. doi:10.1111/liv.14435. PMID 32170806.
  116. ↑ Tian, Dai-Shi; Wang, Wei; Shang, Ke; Ma, Ke; Xie, Cuihong; Tao, Yu; Yang, Sheng; Zhang, Shuoqi; Hu, Ziwei; Zhou, Luoqi; Qin, Chuan (12 March 2020). "Dysregulation of immune response in patients with COVID-19 in Wuhan, China". Clinical Infectious Diseases. doi:10.1093/cid/ciaa248. PMID 32161940.
  117. ↑ "WHO Director-General's statement on the advice of the IHR Emergency Committee on Novel Coronavirus". World Health Organization (WHO).
  118. ↑ 118.0 118.1 (in Italian) Epidemia COVID-19. Aggiornamento nazionale 19 marzo 2020 (Report). Rome: Istituto Superiore di Sanità. 19 March 2020. https://www.epicentro.iss.it/coronavirus/bollettino/Bollettino%20sorveglianza%20integrata%20COVID-19_19-marzo%202020.pdf. Retrieved 22 March 2020. 
  119. ↑ 119.0 119.1 (in Italian) Report sulle caratteristiche dei pazienti deceduti positivi a COVID-19 in Italia (Report). Rome: Istituto Superiore di Sanità. 21 March 2020. https://www.epicentro.iss.it/coronavirus/bollettino/Report-COVID-2019_20_marzo.pdf. Retrieved 23 March 2020. 
  120. ↑ Wang W, Tang J, Wei F (April 2020). "Updated understanding of the outbreak of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in Wuhan, China". Journal of Medical Virology. 92 (4): 441–47. doi:10.1002/jmv.25689. PMID 31994742.
  121. ↑ "Coronavirus Age, Sex, Demographics (COVID-19)". www.worldometers.info. Archived from the original on 27 February 2020. Retrieved 26 February 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (help)
  122. ↑ Ji Y, Ma Z, Peppelenbosch MP, Pan Q (February 2020). "Potential association between COVID-19 mortality and health-care resource availability". Lancet Global Health. 8 (4): e480. doi:10.1016/S2214-109X(20)30068-1. PMID 32109372.
  123. ↑ Li XQ, Cai WF, Huang LF, Chen C, Liu YF, Zhang ZB, et al. (March 2020). "[Comparison of epidemic characteristics between SARS in2003 and COVID-19 in 2020 in Guangzhou]". Zhonghua Liu Xing Bing Xue Za Zhi = Zhonghua Liuxingbingxue Zazhi (in Chinese). 41 (5): 634–637. doi:10.3760/cma.j.cn112338-20200228-00209. PMID 32159317.{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  124. ↑ Jung SM, Akhmetzhanov AR, Hayashi K, Linton NM, Yang Y, Yuan B, et al. (February 2020). "Real-Time Estimation of the Risk of Death from Novel Coronavirus (COVID-19) Infection: Inference Using Exported Cases". Journal of Clinical Medicine. 9 (2): 523. doi:10.3390/jcm9020523. PMC 7074479. PMID 32075152.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  125. ↑ Chughtai A, Malik A (March 2020). "Is Coronavirus disease (COVID-19) case fatality ratio underestimated?". Global Biosecurity. 1 (3). doi:10.31646/gbio.56 (inactive 19 March 2020).{{cite journal}}: CS1 maint: DOI inactive as of ਮਾਰਚ 2020 (link)
  126. ↑ Baud D, Qi X, Nielsen-Saines K, Musso D, Pomar L, Favre G (March 2020). "Real estimates of mortality following COVID-19 infection". The Lancet Infectious Diseases. doi:10.1016/S1473-3099(20)30195-X. PMID 32171390.
  127. ↑ "BSI open letter to Government on SARS-CoV-2 outbreak response | British Society for Immunology". www.immunology.org. Archived from the original on 14 ਮਾਰਚ 2020. Retrieved 15 March 2020. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  128. ↑ "Can you get coronavirus twice or does it cause immunity?". The Independent (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 13 March 2020. Retrieved 15 March 2020.
  129. ↑ "They survived the coronavirus. Then they tested positive again. Why?". Los Angeles Times (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 13 March 2020. Retrieved 15 March 2020.
  130. ↑ "14% of Recovered Covid-19 Patients in Guangdong Tested Positive Again—Caixin Global". www.caixinglobal.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 15 March 2020.
  131. ↑ Cheung, Elizabeth (13 March 2020). "Some recovered Covid-19 patients may have lung damage, doctors say". South China Morning Post (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). {{cite web}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (help)
  132. ↑ 코로나바이러스감염증-19 국내 발생 현황 (3월 23일, 정례브리핑) (Report). Korea Centers for Disease Control and Prevention. 23 March 2020. http://is.cdc.go.kr/upload_comm/refile.do?cmd=fileDownloadC&comfile_se=HVs0q9fVz6IlMIMrm1XMxKXrO2JyAC7%7c%7c^%7c%7cNfW035FJ4rw=&comfile_fs=20200323140736570673768&comfile_fn=%5B3.23.%EB%B3%B4%EB%8F%84%EC%B0%B8%EA%B3%A0%EC%9E%90%EB%A3%8C%5D+%EC%BD%94%EB%A1%9C%EB%82%98%EB%B0%94%EC%9D%B4%EB%9F%AC%EC%8A%A4%EA%B0%90%EC%97%BC%EC%A6%9D-19+%EA%B5%AD%EB%82%B4+%EB%B0%9C%EC%83%9D+%ED%98%84%ED%99%A9%28%EC%A0%95%EB%A1%80%EB%B8%8C%EB%A6%AC%ED%95%91%29.pdf&comfile_c=www1&comfile_fd=1585033017690. Retrieved 24 March 2020. 
  133. ↑ (in Spanish) Actualización nº53. Enfermedad por el coronavirus (COVID-19) (Report). Ministerio de Sanidad, Consumo y Bienestar Social. 23 March 2020. https://www.mscbs.gob.es/profesionales/saludPublica/ccayes/alertasActual/nCov-China/documentos/Actualizacion_53_COVID-19.pdf. Retrieved 24 March 2020. 
  134. ↑ "Severe Outcomes Among Patients with Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) — United States, February 12–March 16, 2020". Centers for Disease Control. 16 March 2020. Retrieved 22 March 2020.
ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:<ref> tag defined in <references> has no name attribute.
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ_ਮਹਾਮਾਰੀ_2019&oldid=778403" ਤੋਂ ਲਿਆ