ਕੰਕਰੀਆ ਝੀਲ
ਕੰਕਰੀਆ ਝੀਲ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ, ਗੁਜਰਾਤ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਦੂਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਝੀਲ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ, ਮਨੀਨਗਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ 1451 ਵਿੱਚ ਸੁਲਤਾਨ ਕੁਤਬ-ਉਦ-ਦੀਨ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ II ਦੇ ਸ਼ਾਸਨਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸਦਾ ਮੂਲ ਕਈ ਵਾਰ ਚੌਲੁਕਿਆ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਝੀਲ ਦਾ ਕਿਨਾਰਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜਨਤਕ ਆਕਰਸ਼ਣ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚਿੜੀਆਘਰ, ਖਿਡੌਣਾ ਰੇਲ ਗੱਡੀ, ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ, ਟੈਥਰਡ ਬੈਲੂਨ ਰਾਈਡ, ਵਾਟਰ ਰਾਈਡ, ਵਾਟਰ ਪਾਰਕ, ਫੂਡ ਸਟਾਲ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਸਹੂਲਤਾਂ ਹਨ । [1]ਕੰਕਰੀਆ ਕਾਰਨੀਵਲ 2008 ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਆਖਰੀ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਇੱਕ ਸਾਲਾਨਾ ਹਫ਼ਤਾ-ਲੰਬਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਤਿਉਹਾਰ ਵਿੱਚ ਕਲਾ, ਡਾਂਸ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ, ਸਮਾਜਿਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ, ਖੇਡਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। [2] [3]
| ਕੰਕਰੀਆ ਝੀਲ | |
|---|---|
 ਕੰਕਰੀਆ ਕਾਰਨੀਵਲ ਦੌਰਾਨ ਕੰਕਰੀਆ ਝੀਲ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ | |
| ਸਥਿਤੀ | ਮਨੀਨਗਰ, ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ, ਗੁਜਰਾਤ |
| ਗੁਣਕ | 23°00′22″N 72°36′04″E / 23.006°N 72.6011°E |
| Primary inflows | Storm water |
| Catchment area | 640,000 m2 (6,900,000 sq ft) |
| Basin countries | ਭਾਰਤ |
| ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੰਬਾਈ | 560 m (1,840 ft) |
| ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੌੜਾਈ | 560 m (1,840 ft) |
| Surface area | 76 acres (31 ha) |
| ਔਸਤ ਡੂੰਘਾਈ | 6 m (20 ft) |
| ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਡੂੰਘਾਈ | 7 m (23 ft) |
| Shore length1 | 2.25 km (1.40 mi) |
| Islands | ਨਗੀਨਾ ਵਾੜੀ |
| Settlements | ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ |
| 1 Shore length is not a well-defined measure. | |
ਵ੍ਯੁਤਪਤੀ
ਸੋਧੋਇਸ ਦੇ ਨਾਂ ਕੰਕਰੀਆ ਲਈ ਕਈ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਚੂਨੇ ਦੇ ਪੱਥਰ ( ਗੁਜਰਾਤੀ ਵਿੱਚ ਕਾਂਕਰ ) ਕੱਢੇ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਕ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੁਲਤਾਨ ਕੁਤਬ-ਉਦ-ਦੀਨ ਨੇ ਸੰਤ ਸ਼ਾਹ ਆਲਮ ਨੂੰ ਸਰੋਵਰ ਅਤੇ ਬਾਗ ਲਈ ਜਗ੍ਹਾ ਚੁਣਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਸੰਤ ਨੇ ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਕੁਝ ਕੰਕਰ ਖਿਲਾਰ ਦਿੱਤੇ ਜਿਸ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਝੀਲ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਕੰਕਰੀਆ ਪਿਆ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੰਤ ਹਜ਼ਰਤ-ਏ-ਸ਼ਾਹ ਆਲਮ ਨੇ ਖੁਦਾਈ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਕੰਕਰ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਪੈਰ ਵੱਢਿਆ ਅਤੇ ਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ ਕਿਹਾ, "ਕੀ ਕੰਕਰ ਹੈ!" ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਕੰਕਰੀਆ (ਕੰਕਰੀਆ) ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਕੰਕਰੀਆ ਦੇ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਵਿੱਚ ਸੁਲਤਾਨ ਕੁਤਬ-ਉਦ-ਦੀਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੌਜ਼-ਏ-ਕੁਤਬ (ਕੁਤਬ ਦਾ ਸਰੋਵਰ) ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। [4] ਝੀਲ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ 15ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਸੁਲਤਾਨ ਮੁਈਜ਼-ਉਦ-ਦੀਨ ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਾਹ II ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਝੀਲ ਦੇ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ 1451 ਵਿੱਚ ਸੁਲਤਾਨ ਕੁਤਬ-ਉਦ-ਦੀਨ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੂਜੇ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਉਸਦੇ ਬਾਅਦ "ਹੌਜ-ਏ-ਕੁਤਬ" (ਕੁਤੁਬ ਦਾ ਤਾਲਾਬ) ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। [4] [5] ਇਹ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਰੋਚਕ ਇਤਿਹਾਸ ਵਾਲੀ ਝੀਲ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋ
ਇਸਦੇ ਮੂਲ ਦੇ ਕਈ ਸੰਸਕਰਣ ਹਨ. 14ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਮੇਰੁਤੁੰਗਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਚੌਲੁਕੀ ਸ਼ਾਸਕ ਕਰਨ ਨੇ ਭੀਲ ਮੁਖੀ ਆਸ਼ਾ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਸ਼ਾਪੱਲੀ ਵਿਖੇ ਦੇਵੀ ਕੋਚਰਬਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਬਣਾਇਆ। ਉਸਨੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਕਰਨਾਵਤੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਕਰਨੇਸ਼ਵਰ/ਕਰਨਮੁਕਤੇਸ਼ਵਰ ਅਤੇ ਜੈਅੰਤੀ ਦੇਵੀ ਮੰਦਰਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਕਰਨੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਰ ਦੇ ਅੱਗੇ ਕਰਨਾਵਤੀ ਵਿਖੇ ਕਰਨਸਾਗਰ ਸਰੋਵਰ ਵੀ ਬਣਵਾਇਆ। ਕਰਨਾਵਤੀ ਦੀ ਪਛਾਣ ਆਧੁਨਿਕ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਰਨਸਾਗਰ ਤਲਾਬ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੰਕਰੀਆ ਝੀਲ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਪਛਾਣ ਪੱਕੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। [6] [7] ਗੁਜਰਾਤ ਸਲਤਨਤ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਨਗੀਨਾ ਬਾਗ ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਕਰੀਆ ਝੀਲ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮਨਪਸੰਦ ਮਨੋਰੰਜਨ ਸਥਾਨ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਦੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਯੂਰਪੀ ਸੈਲਾਨੀਆਂ, ਪੀਟਰੋ ਡੇਲਾ ਵੈਲੇ (1623), ਜੋਹਾਨ ਅਲਬਰਚਟ ਡੀ ਮੈਂਡੇਲਸਲੋ (1638), ਜੀਨ ਡੀ ਥੇਵੇਨੋਟ (1666), ਸਾਰੇ ਇਸ ਝੀਲ 'ਤੇ ਆ ਚੁਕੇ ਹਨ ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ।
ਡੱਚ ਅਤੇ ਅਰਮੀਨੀਆਈ ਮਕਬਰੇ ਵਨ ਟ੍ਰੀ ਹਿੱਲ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਹਨ ਜੋ 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਡੱਚ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਵਪਾਰਕ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਗੁੰਬਦਾਂ ਅਤੇ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਸਾਰਸੈਨਿਕ ਹਨ। ਕਬਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤਾਰੀਖਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ 1641 ਤੋਂ 1699 ਤੱਕ ਸੀ। ਅਰਮੀਨੀਆਈ ਕਬਰਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਡੱਚ ਫੈਕਟਰੀ ਦੇ ਦਲਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਸਨ। [5]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
ਸੋਧੋ- ਚੰਦੋਲਾ ਝੀਲ
- ਵਸਤਰਪੁਰ ਝੀਲ
- ਥੋਲ ਝੀਲ
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "Kankaria carnival 2011:Read a long list of events, complete schedule". www.lightreading.com. city Gujarat. 22 December 2011. Retrieved 8 October 2012.
- ↑ "Fitness, one more reason to visit Kankaria Carnivaldate=2018-12-22". DNA India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2019-12-28.
- ↑ "Kankaria Carnival में यह रहेंगे आकर्षण का केन्द्र". Patrika News (in ਹਿੰਦੀ). Retrieved 2019-12-28.
- ↑ 4.0 4.1 History of Gujarat. Vol. I. Longman, Greens & Co. 1938. pp. 147–150.
- ↑ 5.0 5.1 Desai, Anjali H. (2007). India Guide Gujarat. India Guide Publications. p. 95. ISBN 978-0-9789517-0-2.
- ↑ Asoke Kumar Majumdar (1956). Chaulukyas of Gujarat. Bharatiya Vidya Bhavan. p. 65. OCLC 4413150.
- ↑ Tommaso Bobbio (2015). Urbanisation, Citizenship and Conflict in India: Ahmedabad 1900-2000. Routledge. p. 165. ISBN 978-1-317-51400-8.