ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ

ਮੈਕਸਿਮ ਗੋਰਕੀ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

Browse history interactively
← ਪੁਰਾਣੀ ਤਬਦੀਲੀਅਗਲੀ ਸੋਧ →
ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
VisualWikitext
ਛੋ Bot: Migrating 81 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q12706 (translate me)
ਵਾਧਾ
ਲਾਈਨ 27:
[[ਤਸਵੀਰ:1900 yalta-gorky and chekhov.jpg|right|thumb|265px| [[ਐਂਤਨ ਚੈਖਵ]] ਅਤੇ ਗੋਰਕੀ. 1900, [[ਯਾਲਟਾ]]]]
 
'''ਮੈਕਸਿਮ ਗੋਰਕੀ''' (ਰੂਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ - Алексе́й Макси́мович Пе́шков or Пешко́в<ref>His own pronunciation, according to his autobiography ''Detstvo'' (''Childhood''), was {{lang|ru|Пешко́в}}, but most Russians say {{lang|ru|Пе́шков}}, which is therefore found in reference books.</ref> ; 28 ਮਾਰਚ 1868 - 18 ਜੂਨ 1936) ਰੂਸ / [[ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ]] ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਕਾਰਕੁਨ ਸਨ । ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਮ ਅਲੇਕਸੀ ਮੈਕਸਿਮੋਵਿਚ ਪੇਸ਼ਕੋਵ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ [[ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਯਥਾਰਥਵਾਦ]] (socialist realism) ਨਾਮਕ ਸਾਹਿਤਕ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ ।ਸੀ।<ref name="kirjasto">
{{cite web
|url=http://www.kirjasto.sci.fi/gorki.htm
ਲਾਈਨ 34:
|accessdate=੨੧ ਜੁਲਾਈ ੨੦੦੯
}}
</ref> 1906 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1913 ਤੱਕ ਅਤੇ ਫਿਰ 1921 ਤੋਂ 1929 ਤੱਕ ਉਹ ਰੂਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ (ਜਿਆਦਾਤਰ, ਇਟਲੀ ਦੇ ਕੈਪ੍ਰੀ (Capri) ਵਿੱਚ ) ਰਹੇ। ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤਕ ਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਨਹੀ ਸੀ।
 
==ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਰਚਨਾ==
ਮੈਕਸਿਮ ਗੋਰਕੀ ਦਾ ਜਨਮ ਨਿਜ੍ਹਨੀ ਨੋਵਗੋਰੋਦ ( ਆਧੁਨਿਕ ਗੋਰਕੀ ) ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਗੋਰਕੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਤਰਖਾਣ ਸਨ। 11 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਗੋਰਕੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। 1884 ਵਿੱਚ ਗੋਰਕੀ ਦੀ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀਆਂ ਨਾਲ ਜਾਣ ਪਛਾਣ ਹੋਈ। 1888 ਵਿੱਚ ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਗਿਰਫਤਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। 1891 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ਭਰਮਣ ਕਰਨ ਗਏ। 1892 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਹਾਣੀ ‘ਮਕਰ‘[[ਮਕਰ ਚੁਦਰਾ’ਚੁਦਰਾ]]’ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅਰੰਭਕ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ [[ਰੋਮਾਂਸਵਾਦ]] ਅਤੇ [[ਯਥਾਰਥਵਾਦ]] ਦਾ ਮੇਲ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। [[ਬਾਜ਼ ਦਾ ਗੀਤ]] (1895), [[ਤੂਫਾਨ ਦਾ ਗੀਤ]] (1895) ਅਤੇ [[ਬੁੱਢੀ ਇਜ਼ਰਗੀਲ]] (1901) ਨਾਮਕ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀਵਾਦੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਜ਼ਾਹਰ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਦੋ ਨਾਵਲਾਂ, [[ਫੋਮਾ ਗੋਰਦੇਏਵ]] (1899) ਅਤੇ [[ਤਿੰਨ ਜਣੇ]] (1901) ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। 1899- 1900 ਵਿੱਚ ਗੋਰਕੀ ਦੀ ਜਾਣ ਪਛਾਣ ਚੈਖਵ ਅਤੇ [[ਲਿਉ ਤਾਲਸਤਾਏ]] ਨਾਲ ਹੋਈ। ਉਸੀ ਸਮੇਂ ਵਲੋਂ ਉਹ ਕ੍ਰਾਂਤੀਵਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਲੱਗੇ। 1901 ਵਿੱਚ ਉਹ ਫਿਰ ਗਿਰਫਤਾਰ ਹੋਏ ਅਤੇ ਕੈਦ ਭੁਗਤੀ। 1902 ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਅਕਾਦਮੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਨਰੇਰੀ ਮੈਂਬਰ ਦੀ ਉਪਾਧੀ ਦਿੱਤੀ ਪਰ ਰੂਸੀ ਜਾਰ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
==ਰਚਨਾਵਾਂ==
===ਨਾਵਲ===
* ''ਪਵੇਲ ਯਤੀਮ'' (Горемыка Павел, 1894)
* ''ਫੋਮਾ ਗੋਰਦੇਏਵ'' (Фома Гордеев, 1899)
* ''ਤਿੰਨ ਜਣੇ'' (Трое, 1900)
* ''[[ਮਾਂ (ਨਾਵਲ)|ਮਾਂ]]'' (1906)
* ''ਨਿਕੰਮੇ ਬੰਦੇ ਦੀ ਕਹਾਣੀ''/''ਜਾਸੂਸ'' (1907)
* ''ਇਕਬਾਲ'' (1908)
* ''ਓਕੂਰੋਵ ਸਿਟੀ'' (Городок Окуров, 1908)
* ''ਮਤਵੇਈ ਕੋਜੇਮਿਆਕਿਨ ਦਾ ਜੀਵਨ'' (Жизнь Матвея Кожемякина, 1910)
* ''ਅਰਤਾਮਾਨੋਵ ਬਿਜਨੈੱਸ'' (1925)
* ''ਕਲੀਮ ਸਾਮਗਿਨ ਦਾ ਜੀਵਨ''
* ''ਚੁੰਬਕ'' (1928)
* ''ਪ੍ਰੇਤ'' (1936)
 
===ਨਾਟਕ===
* ''ਪੈਟੀ ਬੁਰਜੁਆ'' (1905Мещане, 1901)▼
* ਸੂਰਜ ਦੇ ਬੱਚੇ (1905)
* ''[[ਤਹਿਖਾਨਾ]]'' (На дне, 1902)
▲* ਪੈਟੀ ਬੁਰਜੁਆ(1905)
* ''[[ਸਮਰਫੋਕ]]'' (Дачники, 1904)
* ਤਹਿਖਾਨੇ ਵਿੱਚ(1902))
* ''[[ਸੂਰਜ ਦੇ ਬੱਚੇ (ਨਾਟਕ)|ਸੂਰਜ ਦੇ ਬੱਚੇ]]'' (Дети солнца, 1905)
* ''ਬਰਬਰ'' (Варвары, 1905)
* ''ਦੁਸ਼ਮਣ'' (Враги, 1906)
* ''ਅਖੀਰਲੇ'' (1908)
* ''ਰੀਸੈਪਸ਼ਨ'' (1910)
* ''ਅਜੀਬ ਲੋਕ'' (1910)
* ''ਵਾਸਾ ਜ਼ੇਲੇਜਨੋਵਾ'' (1910)
* ''ਜ਼ੂਕੋਵ'' (1913)
* ''ਜਾਅਲੀ ਧਨ'' (1913)
* ''ਬੁਢਾ ਆਦਮੀ''/''ਜੱਜ''/''ਸਤਾਰਿਕ'' (1915, ਸੋਧਿਆ 1922, 1924)
* ''ਕਾਮਾ ਸਲੋਵੋਤੇਕੋਵ '' (1920)
* ''ਸੋਮੋਵ ਅਤੇ ਹੋਰ'' (1930)
* ''ਇਗੋਰ ਬੁਲੀਚੇਵ'' (1932)
* ''ਦੋਸਤੀਗਾਯੇਵ ਅਤੇ ਹੋਰ'' (1933)
 
ਇਹ ਬੁਰਜੁਆ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ‘ਨਵਾਂ ਜੀਵਨ’ ਬੋਲਸ਼ੇਵਿਕ ਅਖਬਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। 1905 ਵਿੱਚ ਗੋਰਕੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਲੈਨਿਨ ਨੂੰ ਮਿਲੇ। 1906 ਵਿੱਚ ਉਹ ਵਿਦੇਸ਼ ਗਏ, ਉਥੇ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਪੀਲੇ ਦੈਂਤ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਰਚਨਾ ਲਿਖੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਬੁਰਜੁਆ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਪਤਨ ਦਾ ਵਿਅੰਗਾਤਮਕ ਚਿੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਡਰਾਮਾ 'ਵੈਰੀ' (1906) ਅਤੇ ਮਾਂ ਨਾਵਲ (1906) ਵਿੱਚ ਗੋਰਕੀ ਨੇ ਬੁਰਜੁਆ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਮਜਦੂਰਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਵਣਰਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਸ਼ਵ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਦਾ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਗੋਰਕੀ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਮਜਦੂਰ ਦਾ ਚਿੱਤਰ ਦਿੱਤਾ। ਲੈਨਿਨ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ। 1905 ਦੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੀ ਹਾਰ ਦੇ ਬਾਅਦ ਗੋਰਕੀ ਨੇ ਇੱਕ ਲਘੂ ਨਾਵਲ - ਪਾਪਾਂ ਦੀ ਮੰਜੂਰੀ ( ਇਸਪਾਵੇਦ ) ਲਿਖਿਆ , ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਧਿਆਤਮਵਾਦੀ ਭੁੱਲਾਂ ਸਨ , ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਈ ਲੈਨਿਨ ਨੇ ਇਸਦੀ ਸਖ਼ਤ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਆਖਰੀ ਲੋਕ ਅਤੇ ਗੈਰਜਰੂਰੀ ਆਦਮੀ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ((1911) ਵਿੱਚ ਸਾਮਾਜਕ ਕੁਰੀਤੀਆਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਹੈ। ਮਨਮੌਜੀ ਆਦਮੀ ਡਰਾਮੇ ਵਿੱਚ (1910) ਬੁਰਜੁਆ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਦਾ ਵਿਅੰਗਾਤਮਕ ਵਰਣਨ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਗੋਰਕੀ ਨੇ ਬੋਲਸ਼ੇਵਿਕ ਸਮਾਚਾਰ ਪਤਰਾਂ ਜਵੇਜਦਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਵਦਾ ਲਈ ਅਨੇਕ ਲੇਖ ਵੀ ਲਿਖੇ। 1911-13 ਵਿੱਚ ਗੋਰਕੀ ਨੇ ਇਟਲੀ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਮਨੁੱਖ , ਜਨਤਾ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। 1912-16 ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਤਕਾਲੀਨ ਰੂਸੀ ਮੇਹਨਤਕਸ਼ਾਂ ਦੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
===ਸਵੈ ਜੀਵਨੀਮੂਲਕ ਤਿੱਕੜੀ===
"https://pa.wikipedia.org/wiki/ਮੈਕਸਿਮ_ਗੋਰਕੀ" ਤੋਂ ਲਿਆ