|
|
|
ਅਸ਼ਟਧਿਆਯੀ ( ਅਸ਼ਟਧਿਆਯੀ = ਅੱਠ ਅਧਿਆਯੋਂਅਧਿਆਇਆਂ ਵਾਲੀ ) ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ [[ਪਾਣਿਨੀ]] ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ [[ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ]] [[ਵਿਆਕਰਣ]] ਦਾ ਇੱਕ ਅਤਿਅੰਤ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਗਰੰਥ (500 ੫੦੦ ਈ ਪੂ ਈਪੂ) ਹੈ। ਹੈਇਸ । ਇਸਵਿੱਚਵਿੱਚ ਅੱਠ ਅਧਿਆਏ ਹਨ ; ਹਰ ਇੱਕ ਅਧਿਆਏ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਪਾਦ ਹਨ ; ਹਰ ਇੱਕ ਪਾਦ ਵਿੱਚ 38 ਵਲੋਂਤੋਂ 220 ਤੱਕ ਨਿਯਮ ਹਨ । ਹਨ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਸ਼ਟਧਿਆਯੀ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਅਧਿਆਏ , ਬੱਤੀ ਪਾਦ ਅਤੇ ਸਭ ਮਿਲਾਕੇ ਲੱਗਭੱਗਲਗਪਗ 3155 ਨਿਯਮ ਹਨ । ਹਨ। ਅਸ਼ਟਧਿਆਯੀ ਉੱਤੇ ਮਹਾਮੁਨਿ [[ਕਾਤਯਾਯਨ]] ਦਾ ਫੈਲਿਆਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਵਾਰਤਕ ਗਰੰਥ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿਯਮ ਅਤੇ ਵਾਰਤੀਕੋਂ ਉੱਤੇ ਭਗਵਾਨ ਪਤਞਜਲਿਪਤੰਜਲੀ ਦਾ ਮਨਭਾਉਂਦਾ ਵਿਵਰਣਾਤਮਕ ਗਰੰਥ ਮਹਾਂਭਾਸ਼ਾਯ ਹੈ ।ਹੈ। ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਨਿਯਮ , ਵਾਰਤਕ ਅਤੇ ਮਹਾਂਭਾਸ਼ਾਯ ਤਿੰਨਾਂ ਸਮਿੱਲਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਾਣਿਨੀਯ ਵਿਆਕਰਣ ਕਹਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੂਤਰਕਾਰ ਪਾਣਿਨੀ , ਵਾਰਤੀਕਕਾਰ ਕਾਤਯਾਯਨ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾਕਾਰ ਪਤਞਜਲਿ ਤਿੰਨਾਂ ਵਿਆਕਰਣ ਦੇ ਤਰਿਮੁਨਿ ਕਹਾਂਦੇ ਹਨ । <br />
ਅਸ਼ਟਧਿਆਯੀ ਛੇ ਵੇਦਾਂਗੋਂ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਹੈ। ਅਸ਼ਟਧਿਆਯੀ ਵਿੱਚ 3155 ਨਿਯਮ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਵਰਣਸਮਾੰਨਾਏ ਦੇ 14 [[ਪ੍ਰਤਯਾਹਾਰ]] ਨਿਯਮ ਹਨ ।ਹਨ। ਅਸ਼ਟਧਿਆਯੀ ਦਾ ਮਾਪ ਇੱਕ ਸਹਸਰ ਅਨੁਸ਼ਟੁਪ ਸ਼ਲੋਕ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ । ਮਹਾਂਭਾਸ਼ਾਯ ਵਿੱਚ ਅਸ਼ਟਧਿਆਯੀ ਨੂੰ ਸਰਵਵੇਦ - ਪਰਿਸ਼ਦ - ਸ਼ਾਸਤਰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਹੈ। ਅਰਥਾਤ ਅਸ਼ਟਧਿਆਯੀ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਕਿਸੇ ਵੇਦਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਕੇ ਸਾਰੇ ਵੈਦਿਕਸੰਹਿਤਾਵਾਂਵਲੋਂਵੈਦਿਕਸੰਹਿਤਾਵਾਂ ਸੀਨਾਲ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਦੇ ਪ੍ਰਾਤੀਸ਼ਰੂਏ ਅਭਿਮਤੋਂ ਦਾ ਪਾਣਿਨੀ ਨੇ ਆਦਰ ਕੀਤਾ ਸੀ । ਅਸ਼ਟਧਿਆਯੀ ਵਿੱਚ ਅਨੇਕ ਪੂਰਵਾਚਾਰਿਆੋਂ ਦੇ ਮਤਾਂ ਅਤੇ ਸੂਤਰਾਂ ਦਾ ਸੰਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸ਼ਾਕਟਾਯਨ , ਸ਼ਾਕਲਯ , ਅਭਿਸ਼ਾਲੀ , ਗਾਰਗਿਅ , ਗਾਲਵ , ਭਾਰਦਵਾਜ , ਕਸ਼ਿਅਪ , ਸ਼ੌਨਕ , ਸਫੋਟਾਇਨ , ਚਾਕਰਵਰਮਣ ਦਾ ਚਰਚਾ ਪਾਣਿਨੀ ਨੇ ਕੀਤਾ ਹੈ ।ਸੀ।
|
