ਵਿਰੋਧਵਿਕਾਸ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
No edit summary
ਲਾਈਨ 1:
'''ਵਿਰੋਧਵਿਕਾਸ''' ( Dialectic ) ਇੱਕ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸੰਕਲਪ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਪਹਿਲ ਵਾਦ ਵਿਵਾਦ ਦੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਵਿਰੋਧ-ਵਿਕਾਸੀ ਪੱਧਤੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ। ਪਰ ਹੁਣ ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਇੱਕ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸੰਕਲਪ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸਥਾਪਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਵਿਚਾਰ, ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਸਮੇਤ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਭਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।<ref> http://www.britannica.com/EBchecked/topic/161174/dialectic </ref>
 
==ਇਤਿਹਾਸ==
ਵਿਰੋਧਵਿਕਾਸ ਦਾ ਅਰੰਭਕ ਰੂਪ ਯੂਨਾਨ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਇਆ। ਅਰਸਤੂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਲੀਆ ਦੇ ਜੇਨੋਂ ( Zeno of Elia ) ਇਸ ਪੱਧਤੀ ਦੇ ਮੋਢੀ ਸਨ।
 
ਵਿਰੋਧਵਿਕਾਸ ਦਾ ਅਰੰਭਕ ਰੂਪ ਯੂਨਾਨ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਇਆ। ਅਰਸਤੂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਲੀਆ ਦੇ ਜੇਨੋਂ ( Zeno of Elia ) ਇਸ ਪੱਧਤੀ ਦੇ ਮੋਢੀ ਸਨ।
 
===[[ਸੁਕਰਾਤ]] ਅਤੇ [[ਅਫਲਾਤੂਨ]]===
ਇਸਨੂੰ ਅਤਿਅੰਤ ਸੁਲਝਿਆ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰੂਪ '''ਸੁਕਰਾਤ''' ਨੇ ਦਿੱਤਾ। ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਜਵਾਬ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਸਮੱਸਿਆ ਉੱਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸੰਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਵੱਲ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਵੱਧਦੇ ਜਾਣਾ ਇਸ ਪੱਧਤੀ ਦੀ ਮੂਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ। ਅਫਲਾਤੂਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੰਵਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਕਰਾਤ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸਥਾਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਪੱਧਤੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧ ਸਨ। ਅਫਲਾਤੂਨ ਨੇ ਵਿਰੋਧਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਪਰਮਗਿਆਨ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਮੰਨਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਚਾਰਵਾਦ ਦਾ ਸਿੱਧਾਂਤ ਇਸ ਪੱਧਤੀ ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਵਿਰੋਧਵਿਕਾਸੀ ਤਰਕ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ ਗਿਆਨ ਮੀਮਾਂਸਾ ਅਤੇ ਅਸਲੀਅਤ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਹੈ। ਅਫਲਾਤੂਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਵਿਗਿਆਨਕ ਢੰਗ ਹੋਰ ਸਾਰੀਆਂ ਵਿਧੀਆਂ ਤੋਂ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ ਹੈ , ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਸਪਸ਼ਟਤਮ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਵਿਰੋਧਵਿਕਾਸੀ ਤਰਕ ਪਰਮਗਿਆਨ ਹੈ।