ਪੰਜ ਪਰਿਆਗ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

[[ਉੱਤਰਾਖੰਡ]] ਦੇ '''ਪੰਜ ਪਰਿਆਗ''' ਜਾਂ '''ਪੰਜ ਪ੍ਰਯਾਗ''' ({{lang-sa|पंच-प्रयाग}}) ਕਹੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਤਰਾਖੰਡਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੰਜ ਪ੍ਰਯਾਗਪਰਿਆਗ [[ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗਪਰਿਆਗ]], [[ਰੁਦਰਪ੍ਰਯਾਗਰੁਦਰ ਪਰਿਆਗ]], [[ਕਰਣ ਪ੍ਰਯਾਗਪਰਿਆਗ]], [[ਨੰਦ ਪ੍ਰਯਾਗਪਰਿਆਗ]] ਅਤੇ [[ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪ੍ਰਯਾਗਪਰਿਆਗ]] ਮੁੱਖ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹਨ।

==ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗਪਰਿਆਗ==

{{ਮੁੱਖ ਲੇਖ|ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗਪਰਿਆਗ}}

ਅਲਕਨੰਦਾ ਅਤੇ ਭਗੀਰਥੀ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਦੇਵਪ੍ਰਯਾਗਦੇਵਪਰਿਆਗ ਨਾਮਕ ਸਥਾਨ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਗਮ ਥਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨਦੀ ਨੂੰ ਗੰਗਾ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੁੰਦਰ ਸਤ੍ਹਾ ਤੋਂ ੧੫੦੦ ਫੀਟ ਦੀ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗ ਦੀ [[ਰਿਸ਼ੀਕੇਸ਼]] ਤੋਂ ਸੜਕ ਮਾਰਗ ਦੂਰੀ ੭੦ ਕਿਮੀ੦ ਹੈ। ਗਢਵਾਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਗੀਰਥੀਭਾਗੀਰਥੀ ਨਦੀ ਨੂੰ ਸੱਸ ਅਤੇ ਅਲਕਨੰਦਾ ਨਦੀ ਨੂੰ ਬਹੂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗਪਰਿਆਗ ਵਿੱਚਵਿਖੇ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਿਰਮੰਦਰ ਅਤੇ ਰਘੂਨਾਥ ਮੰਦਿਰਮੰਦਰ ਹੈਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਥੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਖਿੱਚ ਹਨ। ਰਘੂਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ਦਰਵਿਡਦਰਾਵਿੜ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਿਰਮਿਤਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗਪਰਿਆਗ ਨੂੰ ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਖੇਤਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੇਵਪ੍ਰਦੇਵ ਯਾਗਪਰਿਆਗ ਵਿੱਚ ਕੌਵੇ ਵਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ।

==ਰੁਦਰ ਪ੍ਰਯਾਗਪਰਿਆਗ==

{{ਮੁੱਖ ਲੇਖ|ਰੁਦਰ ਪ੍ਰਯਾਗਪਰਿਆਗ}}

ਮੰਦਾਕਿਨੀ ਅਤੇ ਅਲਕਨੰਦਾ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਰੁਦਰਪ੍ਰਯਾਗਰੁਦਰਪਰਿਆਗ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸੰਗਮ ਥਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਚਾਮੁੰਡਾ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਰੁਦਰਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ਦਰਸ਼ਨੀਕ ਹੈ। ਰੁਦਰ ਪ੍ਰਯਾਗ ਰਿਸ਼ੀਕੇਸ਼ ਤੋਂ ੧੩੯ ਕਿਮੀ੦ ਦੀ ਦੂਰੀ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਨਗਰ ਬਦਰੀਨਾਥ ਮੋਟਰ ਮਾਰਗ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ [[ਨਾਰਦ ਮੁਨੀ]] ਨੇ ਇਸ ਉੱਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਗੂਢ ਰਹੱਸਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣ ਲਈ ਰੁਦਰਨਾਥ ਮਹਾਂਦੇਵ ਦੀ ਅਰਾਧਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।

==ਕਰਣ ਪ੍ਰਯਾਗਪਰਿਆਗ==

{{ਮੁੱਖ ਲੇਖ|ਕਰਣ ਪ੍ਰਯਾਗਪਰਿਆਗ}}

ਅਲਕਨੰਦਾ ਅਤੇ ਪਿੰਡਰ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਕਰਣ ਪ੍ਰਯਾਗਪਰਿਆਗ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਿੰਡਰ ਦਾ ਇੱਕ ਨਾਮ ਕਰਣ ਗੰਗਾ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਇਸ ਤੀਰਥ ਸੰਗਮ ਦਾ ਨਾਮ ਕਰਣ ਪ੍ਰਯਾਗ ਪਡਾ। ਇੱਥੇ ਉਮਾ ਮੰਦਿਰ ਅਤੇ ਕਰਣ ਮੰਦਿਰ ਦਰਸ਼ਨੀਕ ਹੈ/

==ਨੰਦ ਪ੍ਰਯਾਗਪਰਿਆਗ==

{{ਮੁੱਖ ਲੇਖ|ਨੰਦ ਪ੍ਰਯਾਗਪਰਿਆਗ}}

ਨੰਦਾਕਿਨੀ ਅਤੇ ਅਲਕਨੰਦਾ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਨੰਦਪ੍ਰਯਾਗਨੰਦਪਰਿਆਗ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਗਰ ਤਲ ਤੋਂ ੨੮੦੫ ਫੀਟ ਦੀ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਗੋਪਾਲ ਜੀ ਦਾ ਮੰਦਿਰ ਦਰਸ਼ਨੀਕ ਹੈ।

==ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪ੍ਰਯਾਗਪਰਿਆਗ==

{{ਮੁੱਖ ਲੇਖ|ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪ੍ਰਯਾਗਪਰਿਆਗ}}

ਧੋਲੀ ਗੰਗਾ ਅਤੇ ਅਲਕਨੰਦਾ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪ੍ਰਯਾਗਪਰਿਆਗ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਪ੍ਰਤੀਮਾ ਦੇ ਨਾਲ ਸੋਭਨੀਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੰਦਿ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਕੁੰਡ ਦਰਸ਼ਨੀਕ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਗਰ ਤਲ ਤੋਂ ੧੩੭੨ ਮੀ੦ ਦੀ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪ੍ਰਯਾਗ ਜੋਸ਼ੀਮਠ-ਬਦਰੀਨਾਥ ਮੋਟਰ ਮਾਰਗ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।